Medical Ethics in Terms of the Possibilities and Functions of Professional Ethics

Yıl 2019, Sayı: 9, 103 - 128, 19.07.2019

Nejdet Durak

Öz

Moral, within the process of historical development, take part among both theoretic and practical subjects of philosophy. Moral, at the same time, is one of the most prominent values of religions, law, and society without the philosophy. Moral philosophy is a philosophical discipline which examines these values. Ethics is the philosophy of moral. Ethics remains important without losing its currency within the present philosophical disciplines. In order to find a solution for ethic problems which arose within the present labor life, ethic principles, and codes are needed. Professional ethic codes determines professional ideals, norms, professional execution standards and what kind of sanctions might be imposed in case of violation of these codes. Medical ethics is a discipline which aims to determine the professional norms in the fields of medicine and health, to evaluate the

scientific and practical studies, manners and behaviors with respect to good and bad in terms of ethics and to find solutions for the moral dilemmas. One of the most prominent research subjects which practical ethics deal with is medical ethics. In this study, to emphasize the importance of medical ethics in context of ethic possibilities and boundaries of professional ethic norms and to examine the medical ethics within the framework of ethic theories are aimed. In this context, via the concepts like “ethic”, “medical ethics”, “deontology” and “bioethics”, the entity of primal ethic and epistemological problems, approaches to the solutions of these problems, and the principals, rules and value judgments like “principal of benefit”, “principal of not to harm”, “autonomy and principle of Informed consent” and “principal of justice” are dealt with.

Anahtar Kelimeler

Ethics, moral, professional ethics, medical ethics, deontology, virtue

أخلاقيات مهنة الطب من خلال منظومة الأخلاقيات العملية وواجباتها

Öz

تعد الأخلاق على مدار التطور التاريخي من بين الموضوعات النظرية والعملية لعلم الفلسفة. كما تعد الأخلاق إحدى أهم قيم الفلسفة وكذلك الأديان والقانون والمجتمع. وتعد فلسفة الأخلاق هي نظام فلسفي يتناول هذه القيم. وعليه يعد علم الأخلاق فلسفة أخلاقية. تحافظ الأخلاق على أهميتها دون أن تفقد أي شيء من فعاليتها ضمن ضوابط الفلسفة اليوم. وهناك حاجة اليوم للرموز والمبادئ الأخلاقية لنتمكن من إيجاد حلول للمشكلات الأخلاقية التي تظهر في الحياة العملية
تحدد رموز الأخلاقيات العملية المثل والمعايير المهنية ومعايير الأداء المهني، والعقوبات التي يمكن تطبيقها في حالة انتهاك تلك المعايير
تهدف أخلاقيات مهنة الطب إلى تحديد المعايير المهنية في مجال الطب والصحة، وتقييم الدراسات العلمية والعملية والسلوكيات والتصرفات من حيث صوابها وخطأها والجانب الأخلاقي، وحل المعضلات الأخلاقية. كما تعد أخلاقيات الطب واحدة من أهم الموضوعات البحثية التي تتناولها الأخلاق التطبيقية
نهدف في هذه الدراسة إلى التشديد على أهمية الأخلاقيات الطبية في سياق الإمكانيات والحدود التي تقدمها معايير أخلاقيات المهنة، كما نسعى لتناول أخلاقيات الطب في إطار نظريات الأخلاق. وسنتناول في هذا السياق المشكلات الأخلاقية والمعرفية الأساسية من خلال مفاهيم مثل "الأخلاق" و"أخلاقيات الطب" و"الأخلاق الواجبة" و"الأخلاق البيولوجية" والمبادرات الرامية لحل هذه المشكلات والمبادئ والقواعد وأحكام القيم من قبيل "مبدأ المنفعة" و"مبدأ عدم الضرر" و"مبدأ الحرية والموافقة المسبقة" و"مبدأ العدل

Anahtar Kelimeler

علم الأخلاق, الأخلاق, الأخلاقيات المهنية, أخلاقيات مهنة الطب, الأخلاق الواجبة, الفضيلة

Meslek Etiği İmkân ve İşlevi Açısından Tıp Etiği / Medical Ethics in Terms of the Possibilities and Functions of Professional Ethics / أخلاقيات مهنة الطب من خلال منظومة الأخلاقيات العملية وواجباتها

Öz

Ahlâk, tarihi gelişim süreci
içerisinde, felsefenin hem teorik, hem pratik konuları arasında yer almaktadır.
Ahlâk, aynı zamanda felsefe dışında dinlerin, hukukun ve toplumun en önemli
değerlerinden biridir. Ahlâk felsefesi kendisine bu değerleri konu edinen
felsefe disiplinidir. Etik, ahlâk felsefesidir. Etik, günümüz felsefe
disiplinleri içerisinde güncelliğinden hiçbir şey kaybetmeksizin önemini
korumaktadır. Günümüzde çalışma hayatı içerisinde ortaya çıkan etik sorunlara
çözüm üretebilmek için etik ilke ve kodlara gereksinim vardır. Meslek etiği
kodları mesleki idealleri, normları, mesleki uygulama standartlarını ve
bunların ihlal edilmesi durumunda ne gibi yaptırımların uygulanabileceğini
belirlemektedir. Tıp etiği, tıp ve sağlık alanındaki mesleki normların
belirlenmesini, bilimsel ve pratik çalışmaların, tutum ve davranışların iyi ve
kötü yönünden, etik açısından değerlendirilmesini ve ahlâkî ikilemlerin çözüme
kavuşturulmasını hedefleyen bir disiplindir. Uygulamalı etiğin ele aldığı en
önemli araştırma konularından biri tıp etiğidir. Bu çalışmada meslek etiği
normlarının etik imkân ve sınırları bağlamında tıp etiğinin önemini vurgulamak
ve tıp etiğini etik kuramlar çerçevesinde incelemek hedeflenmiştir. Bu bağlamda
“etik”, “tıp etiği”, “deontoloji” ve “biyoetik” gibi kavramlar üzerinden
başlıca etik ve epistemolojik problemlerin neler olduğu, bu problemlerin
çözümüne yönelik yaklaşımlar, yarar ilkesi”, “zarar vermeme ilkesi”, “özerklik
ve aydınlatılmış onam ilkesi” ve “adalet ilkesi” gibi ilke kural ve değer
yargıları ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Etik, Ahlâk, Meslek Etiği, Tıp etiği, Deontoloji, Erdem

Kaynakça

• AYDIN, Erdem, Tıp Etiği, Güneş Tıp Kitabevi, Ankara 2006.
• AYDIN, İnayet, Akademik Etik, Pegem Akademi Yayınları, Ankara 2016.
• BAYAT, Ali Haydar, Tıp Tarihi, İzmir 2003.
• CEVİZCİ, Ahmet, Etiğe Giriş, Paradigma Yayınları, İstanbul 2002.
• CEVİZCİ, Ahmet, Uygulamalı Etik, Say Yayınları, İstanbul 2013.
• DURAK, Nejdet- İrğat, Muhammet, “Değersizleşme ve Yabancılaşma Bağlamında Tüketim Ahlakı ve İnsan”, İlahiyat Akademi Dergisi, 2016, C. 2, S. 3, s. 75-88.
• DURKHEIM, Emile, Meslek Ahlâkı, Çev. Mehmet Karasan, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1986.
• ERDEMİR, A. Demirhan, Tıbbi Deontoloji ve Genel Tıp Tarihi, Bursa 1996.
• “Ethics: Metaethics, Normative Ethics, Applied Ethics”, The Internet Encyclopedia of Philosophy, Page 1/9, http://www.utm.edu/research/iep/e/ethics.html, e.t. 15.07.2018.
• FİLİZÖZ, Berrin, “Etik ve Etiğe İlişkin Temel Kavramlar”, İşletme Etiği, Ed. Zeyyat Sabuncuoğlu, Beta Basım Yayım, İstanbul 2011, ss. 1-38.
• GALENOS, “Erdemli bir Hekimin Filozof Olması Gerekir”, Çev. Mübahat Türker Küyel; Erdem, 4/1, Ankara 1988, ss. 501-524.
• GROSS, Michael L., “Medical Ethics Education: to what Ends?”, Journal of Evaluation in Clinical Practice, 7, 4, p. 387-397.
• GRÜNBERG, David, “Uygulamalı Etik ve Aristoteles’te Etik-Retorik İlişkisi”, I. Ulusal Uygulamalı Etik Kongresi Kitabı, ODTÜ Felsefe Bölümü, Ankara 2003, s. 207-210.
• HARRİS, John, Bioethics, Oxford University Press, New York 2001.
• HATEMİ, Hüsrev, “Etik, Tıbbi Etik ve Deontoloji”, Medikal Etik, İstanbul 2001.
• HEİMSOETH, Heinz, Ahlâk Denen Bilmece, Çev. Nermi Uygur, İstanbul 1978.
• KEKLİK, Nihat, Türk-İslam Felsefesi Açısından Felsefenin İlkeleri, İstanbul 1987.
• KIYAK, Yahya, Lectures on Medical Ethics, İstanbul 1987.
• KOCA, Suat, “Ahlâk Kavramı Üzerine Etimolojik ve Semantik Bir Araştırma”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 57:2 (2016), ss.121-135.
• KOSLOVSKİ, Peter, “Etik ve Hekimlik Sanatı”, Etik ve Meslek Etikleri içinde, Yay. Haz. Harun Tepe, Ankara 2000.
• KUTLUER, İlhan, “Câlînûs,” TDV İslam Ansiklopedisi, C. 7, İstanbul 1993, ss.32-34.
• KÜKEN, A.Gülnihal, “Endüstri Devrimi Öncesinde Çalışma Ahlâkı ve Endüstri Devrimi”, Felsefe Dünyası, Sayı: 23, Kış 1997, ss. 187-199.
• KÜYEL, Mübahat Türker, “Bilimin Felsefeye Dayandığı Görüşünün Bir Timsali Olarak Galenos”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt: 32, Sayı: 12, ss. 67-75, Ankara 1988.
• MATHEW, S- SİMİTH, Gerald Birney, A Dictionary of Religion and Ethics, Ed. by. Shalier s-, London, 1921.
• ÖRS, Yaman, “Biyotıp Etiği ve Felsefenin Sınırları”, Etik ve Meslek Etikleri içinde, Haz. Harun Tepe, Ankara 2000.
• ÖZDEMİR, Süleyman, “Günümüz Türkiye’sinde Akademik İş Ahlâkı Çalışmalarına Genel Bakış”, İşletmelerde İş Etiği, Ed. Sabri Orman-Zeki Parlak, Sosyal Yayınlar, İstanbul 2009, ss.301-336.
• ÖZDEN, Ömer, Ahîlik ve Erzurum, Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul 2017.
• PELİN, Serap Şahinoğlu - Örs, Yaman, “Tıp Evrimi ve Hekim Andı”, Türk Tıp Tarihi Kongresi III., Türk Tarih Kurumu Basımevi, İstanbul 1993.
• PELİN, Serap Ş., “Hekim Andının Evrimi”, Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi, C. 2, S. 1, 1994, ss. 3-7.
• PİEPER, Annemarie, Etiğe Giriş, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 1994.
• SARI, Nil, “Hekim-Hasta İlişkilerinde Güven Bunalımı ve İhmal Edilen Erdemler Ahlâkının / Etiğinin Önemi”, Uluslararası Katılımlı 3. Ulusal Tıp Etiği Kongresi Kongre Kitabı, C. 1, Bursa 2003, ss. 3-13.
• SULLIVAN, Mark D., “Ethical Principles in Pain Management”, Pain Medicine, Volume 1, Number 3, 2000, s. 274-278.
• TEPE, Harun, Etik ve Metaetik, T.F.K.Y., Ankara 1992.
• TEPE, Harun, “Etik”, ed. İ. Kuçuradi-D. Taşdelen, Anadolu Üniversitesi Yay., Eskişehir 2011.
• The Cambridge Dictionary of Philosophy, Ed. Robert Audi, Cambridge Univesity Press, 1996.
• UĞURLU, M. Cemil, “Hipokrat”, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, C. 50, S. 2, 1997, ss. 67-78.
• URAL, Şafak, “Epistemolojik açıdan Değerler ve Ahlâk”, Doğu Batı Düşünce Dergisi, S. 4, Ankara 1998, ss. 41-49.
• ÜLGENER, Sabri F., İktisadi Çözülmenin Ahlâk ve Zihniyet Dünyası, Der Yayınları, İstanbul 1981.