BİR MEDYA GÖSTERİSİ OLARAK BİLGİ YARIŞMALARI: “KİM MİLYONER OLMAK İSTER” PROGRAMI ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 10 - 31, 01.12.2023

Eda Çalgüner Kılınç

https://doi.org/10.47107/inifedergi.1330378

Öz

Kitle iletişim araçlarının dünya çapında yaygınlaştığı, toplumların yazılı kültürden görsel kültüre geçiş yaptığı günümüzde, Fransız teorisyen Guy Debord'un seneler önce tanımını yapmış olduğu “gösteri toplumu” varlığını halen sürdürmektedir. İçeriklerin tamamının gösteri formatına dönüştüğü enfo-eğlence çağında, medyanın en etkili aracı olan televizyonun öncelikli işlevi, insanlara eğlence, haz ve keyif sunmak haline gelmiştir. Televizyon programlarında bu kaygılarla ortaya konulan büyüleyici gösteriler, bilginin içeriğinin yeniden tanımlanmasına ve gösteri toplumunun değerlerinin yaşama derinlemesine nüfuz etmesine aracılık etmektedir. Kapitalist sisteme hizmet eder şekilde ödüle giden yolda bir araç olarak yeniden tanımlanan “bilgi”nin, kitlelerin ilgisini çekebilmek amacıyla eğlence unsuru ile harmanlanarak “bilgi yarışması” adı altında bir “medya gösterisi”ne dönüştürülmesi, Debord’un çıkarımları kapsamında irdelenenebilecek bir olgu olarak ele alınabilir. Popülerliğini uzun bir süredir korumakta olan “Kim Milyoner Olmak İster” adlı televizyon programı, gösteri toplumunda bilginin gösterinin yapı taşlarından birine dönüştürüldüğü ve başta eğlence olmak üzere tüketim kültürüne dair unsurların ön plana çıkarıldığı bir bilgi yarışması olarak önemli bir örnek teşkil etmektedir. Bu bağlamda, bu çalışmada, bilginin metalaştırılarak ihtişamlı bir medya gösterisi haline getirilmesinde öncülük etmiş olan “Kim Milyoner Olmak İster” yarışma programının Türkiye’deki uyarlamasının program formatına dair unsurları olan yarışma kuralları, soru içerikleri, seyirci profili, sunucu profili ve yarışmacı profili, gösteri toplumu ve medya gösterisi kavramları bağlamında ele alınarak detaylı bir çözümlemesi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

gösteri toplumu, medya gösterisi, tüketim, bilgi yarışması, enfo-eğlence çağı, Guy Debord

QUİZ SHOWS AS A MEDIA SPECTACLE: THE EXAMPLE OF THE TV SHOW “KİM MİLYONER OLMAK İSTER”

Öz

The “society of the spectacle”, which the French theorist Guy Debord had defined years ago, continues to exist in today's world, where the mass media have become widespread and societies have transitioned from written culture to visual culture. In the age of infotainment, where all content has turned into a spectacle format, the primary function of television, which is the most effective tool of the media, has become to provide entertainment, pleasure and enjoyment to people. Fascinating spectacles put forward by television shows with these concerns, mediate the the redefinition of the content of “knowledge “ and the permeation of the values of the society of spectacle deeply into life. The transformation of “knowledge”, which has been redefined as a tool on the way to reward in a way that serves the capitalist system, has blended with the element of entertainment in order to attract the attention of the masses, to form a new type of "media show" under the name of "quiz show". This transformation can be considered as a phenomenon that can be examined within the scope of Debord's inferences. The popular television show "Who Wants to Be a Millionaire", which has pioneered the commodification of knowledge, has turned knowledge into a magnificent media show. This show sets an example as a quiz show in which knowledge is transformed into main factor of spectacle and in which the elements of consumption culture, especially entertainment, are brought to the fore. In this context, in this research, the competition rules, question contents, audience profile, presenter profile and competitor profile, which are the elements of the Turkish adaptation of the TV Show "Who Wants to be a Millionaire" has been discussed and a detailed analysis has been made in the context of the concepts of “spectacle society” and “media spectacle”.

Anahtar Kelimeler

spectacle society, media spectacle, consumption, quiz show, infotainment age, Guy Debord

Kaynakça

• Baudrillard, J. (2011). Simülakrlar ve Simülasyon. (Çev: O. Adanır). İstanbul: Doğu Batı Yayınları.
• Best, S. ve Kellner, D. (1998). Postmodern teori. (Çev: M. Küçük). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Creswell, J. W. (2009). Research design: Qualitative and quantitative approaches. London: SAGE Publications.
• Debord, G. (2016). Gösteri toplumu. (Çev. A. Ekmekçi, O. Taşkent). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Dursun, O. ve Evirgen, D. (2014). Bı̇lgı̇nı̇n popüler kültür, popüler kültürün bı̇lgı̇ aracı olarak kullanıldığı bir alan: Yarışma programları: Ticari televizyonların yarışma programlarından beklentisi nedir?. Global Media Journal, 4(8), 126-153.
• Esslin, M. (2019). Televizyon çağı. (Çev. M. Çiftkaya). İstanbul: Pınar Yayınları.
• Friedman, L. M. (2002). Yatay toplum. İstanbul: İş Bankası.
• Güven, S. K. ve Kar, A. (2010). Medyanın seyı̇rlı̇k sunakları: Yarışma programları. CİU Folklor/Edebiyat Dergisi, 16(6), 17-32.
• Kaya, S. (2017). Guy Debord'un “Gösteri Toplumu” adlı çalışması bağlamında mekân ve modanın tüketim unsuru olarak incelenmesi. Tarih, Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 6(3), 818-830.
• Kellner, D. (2013). Medya gösterisi. (Çev. Z. Paşalı). İstanbul: Açılım Kitap.
• Kim Milyoner Olmak İster Yarışması Online Katılım Formu, atv.com.tr/milyoner/form, Erişim Tarihi: 10.05.2023.
• Lyotard, J. F. (2000). Postmodern durum. Ankara: Vadi Yayınları.
• Postman, N. (2010). Televizyon öldüren eğlence. (Çev. O. Akınhay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Salbacak, H. (2004). Küresel kültür ve Türkı̇ye televı̇zyonlarında bı̇lgı̇ yarışmaları: “En Zayıf Halka’ ve ‘Kı̇m 500 Mı̇lyar İster”. Ankara Ünı̇versı̇tesı̇ Sosyal Bı̇lı̇mler Enstı̇tüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Sartori, G. (2004). Görmenin iktidarı, homo videns: Gören insan. (Çev. G. Batuş ve B. Ulukan). İstanbul: Karakutu.
• Satır, M. E. (2019). Bilginin seyirlik hale dönüştürülmesi ve Kim Milyoner Olmak İster programı özelinde bilgi yarışmaları üzerine bir inceleme”. Kritik İletişim Çalışmaları Dergisi, 1(1), 31-42.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yılmaz, S. S. (2016). Kültür ve bilincin türdeşleşmesi açısından televizyon. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (İNİF E-Dergi), 1(1), 85-94.