Sosyal Medya Bağımlılığı ve Materyalist Kişilik Tipi İlişkisinde, Kişisel Göreli Yoksunluk ve Sürekli Kaygı Faktörlerinin Aracılık Rollerinin Analizi

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 19, 257 - 275, 29.12.2023

Doğan Aydoğan

https://doi.org/10.56133/intermedia.1354018

Öz

Araştırmada sosyal medya bağımlılığı, kişisel göreli yoksunluk algısı, sürekli kaygı faktörü ve materyalist kişilik ilişkisi incelenmiştir. Sosyal medya bağımlılığı, materyalist kişilik tipi ilişkisinde kaygı faktörünün aracılık rolünün varlığı, materyalist kişilik tipinin benlik saygısını açıklamaya yönelik, terör yönetimi teorisi çerçevesinde geliştiğini; kaygı faktörünün aracı rolünün yokluğu materyalist kişilik tipinin aidiyet ve sosyal kabul arzusu eşliğinde geliştiğini işaret edecektir. Anket yöntemi ile toplanan verilerle gerçekleştirilen analizler sonucunda (N=309), sosyal medya bağımlılığı ile materyalist kişilik tipi arasındaki ilişkide sürekli kaygı faktörünün aracılık rolü oynamadığı, kişisel göreli yoksunluk algısının ise tam aracılık etkisi bulunduğu tespit edilmiştir. Materyalist kişilik tipi ile anket formunda yer alan aidiyete yönelik ifadeler arası korelasyon incelendiğinde, materyalist kişilik tipinin sosyal yalnızlık algısı ile değil, romantik ilişkilerdeki mutluluk dinamiği ile ilişkili olduğu görülmektedir. Dolayısı ile sosyal medya bağımlılığı, materyalist kişilik tipi ilişkisinin tamamen kişisel göreli yoksunluk algısı üzerinden işlediği ve bu sürecin cinsel rekabet ve kabule dayalı bir motivasyondan kaynaklandığı edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

sosyal medya bağımlılığı, kişisel göreli yoksunluk, sürekli kaygı, materyalist kişilik tipi

Etik Beyan

Yazar çalışma için verileri Karabük Üniversitesi, sosyal ve beşeri bilimler araştırmaları etik kurulu’nun onayı ile toplamıştır. Aksi bir durumun tespiti halinde, Intermedia International E-Journal dergisinin hiçbir sorumluluğu olmayıp tüm sorumluluk çalışmanın yazarına aittir.

ANALYSIS OF MEDIATING ROLES OF PERSONAL RELATIVE DEPRIVATION AND TRAIT ANXIETY FACTORS IN THE RELATIONSHIP BETWEEN SOCIAL MEDIA ADDICTION AND MATERIALIST PERSONALITY TYPE

Öz

In the study, the relationship between social media addiction, personal relative deprivation perception, trait anxiety and materialistic personality type was examined. The significant role of the anxiety factor indicates that the materialistic personality type develops in accordance with the terror management theory; the meaningless role of this factor will support that belonging and social acceptance-exculsion concepts are determinative in the relationship between social media use and materialistic personality. As a result of the analyzes (N=309), it is determined that the trait anxiety factor did not play a mediating role in the relationship between social media addiction and materialistic personality type, while the personal relative deprivation perception played a full mediator role. When the correlation of the materialistic personality type with the statements related to belongings was examined, it was determined that the materialist personality type did not create a significant correlation with the perception of social loneliness, but with the perception of unhappiness in romantic relationships. Therefore, it has been accepted that the effect of social media addiction on the materialistic personality type develops entirely through the perception of personal relative deprivation and in relation to the dissatisfaction experienced in romantic relationships.

Anahtar Kelimeler

social media addiction, personal relativ deprivation, trait anxiety, materialistic personality

Kaynakça

• Adorno, T. (2009). Kültür endüstrisi ve kültür yönetimi. (Gen, E. Ülner, N. Tüzel, M., Trans.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aksan, G. (2012). Yoksulluk ve yoksulluk kültürünün toplumsal görünümleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (27), 9-19.
• Allen, K. A., Gray, D. L. L., Baumeister, R. F., & Leary, M. R. (2022). The need to belong: a deep dive into the origins, implications, and future of a foundational construct. Educational Psychology Review, Vol. 34, 1133-1156. https://doi.org/10.1007/s10648-021-09633-6
• Althusser, L. (2010). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları. (A. Tümertekin, Trans.) İstanbul: İthaki Yayınları.
• Andreassen, C. S., Billieux, J., Griffiths, M. D., Kuss, D. J., Demetrovics, Z., Mazzoni, E., & Pallesen, S. (2016). The relationship between addictive use of social media and video games and symptoms of psychiatric disorders: A large-scale cross-sectional study. Psychology of Addictive Behaviors, 30(2), 252-262. https://doi.org/10.1037/adb0000160
• Andreassen, C. S., Pallesen, S., & Griffiths, M. D. (2017). The relationship between addictive use of social media, narcissism, and self-esteem: Findings from a large national survey. Addictive Behaviors, 64, 1-7. https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2016.03.006
• Aydoğan, D. (2021). Sosyal medya kullanımının kişisel göreli yoksunluk ve materyalist kişilik eğilimi üzerine etkisi. İNİF E – Dergi, 6(2), 193-212. https://doi.org/10.47107/inifedergi.887666
• Barthes, R. (1998). Çağdaş söylenler. (T. Yücel, Trans.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Baudrillard, J. (2006). Sessiz yığınların gölgesinde toplumsalın sonu. (O. Adanır, Trans.) Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Bourdieu, P. (2015). Eril tahakküm. (B. Yılmaz, Trans.) İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Brown, T. (2015). Confirmatory factor analysis for applied research, Second Edition. In Guilford Publications.
• Buran Köse, Ö., & Doğan, A. (2019). The relationship between social media addiction and self-esteem among turkish university students. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 6(1), 175-190. https://doi.org/10.15805/addicta.2019.6.1.0036
• Callan, M. J., Shead, N. W., & Olson, J. M. (2011). Personal relative deprivation, delay discounting, and gambling. Journal of Personality and Social Psychology, 101(5), 955–973. https://doi.org/10.1037/a0024778
• Chou, H. T. G., & Edge, N. (2012). “They are happier and having better lives than I am”: The impact of using facebook on perceptions of others’ lives. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 15(2), 117-121. https://doi.org/10.1089/cyber.2011.0324
• Çömlekçi, M. F., & Başol, O. (2019). Gençlerin sosyal medya kullanım amaçları ile sosyal medya bağımlılığı ilişkisinin incelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(4), 173-188. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.525652
• Demirci, I. (2019). Bergen sosyal medya bağımlılığı ölçeğinin türkçeye uyarlanması, depresyon ve anksiyete belirtileriyle ilişkisinin değerlendirilmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 20(1), 15-22.
• Douglas, M., & Isherwood, B. (1999). Tüketimin antropolojisi. (E. A. Aytekin, Trans.) Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Duradoni, M., Innocenti, F., & Guazzini, A. (2020). Well-being and social media: A systematic review of bergen addiction scales. Future Internet, Vol. 12, 1-12. https://doi.org/10.3390/fi12020024
• Durkheim, E. (2023). İntihar. (Z. İlkgelen, Trans.) İstanbul: Pozitif Yayınları.
• Elias, N. (2016). Uygarlık Süreci (Vol. 2). (E. Özbek, Trans.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Fairclough, N., & Graham, P. (2013). Marx as critical discourse analyst : the genesis of a critical method and its relevance to the critique of global capital. Critical Discourse Analysis. The Critical Study of Language, 301-346.
• Fink, B. (2016). Lacancı psikanalize bir giriş. (Ö. Öğütcen, Trans.) İstanbul: Encore Yayınları.
• Fiske, J. (2010). Understanding popular culture. In Understanding Popular Culture. https://doi. org/10.4324/9780203837177
• Giddens, A. (1998). Modernliğin sonuçları. (E. Kuşdil, Trans.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Griffiths, M. (2005). A “components” model of addiction within a biopsychosocial framework. Journal of Substance Use, 10(4), 191-197. https://doi.org/10.1080/14659890500114359
• Han, B. C. (2015). Şiddetin topolojisi. İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Hari, J. (2020). Kaybolan bağlar. (B. E. Aksoy, Trans.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Hawi, N. S., & Samaha, M. (2017). The relations among social media addiction, self-esteem, and life satisfaction in university students. Social Science Computer Review, 35(5), 1-11. https://doi.org/10.1177/0894439316660340
• Heatherton, T. F., & Wyland, C. L. (2003). Assessing self-esteem. In S. J. Lopez & C. R. Snyder (Eds.), Positive psychological assessment: A handbook of models and measures. (pp. 219–233). Washington: American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/10612-014
• Hirschman, A. O. (2013). The passions and the interests: Political arguments for capitalism before its triumph. In The Passions and the Interests: Political Arguments for Capitalism before Its Triumph. https://doi.org/10.2307/2553103
• Hou, Y., Xiong, D., Jiang, T., Song, L., & Wang, Q. (2019). Social media addiction: Its impact, mediation, and intervention | Cyberpsychology: Journal of Psychosocial Research on Cyberspace. Cyberpsychology: Journal of Psychosocial Research on Cyberspace, 13(1), 4. http://dx.doi.org/10.5817/CP2019-1-4
• Karakaş, M. (2010). Küresel yoksulluğun öteki̇ yüzü: yeni yoksulluk ve sosyal dışlanma. Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2),1-16.
• Kasser, T., & Sheldon, K. M. (2000). Of wealth and death: Materialism, mortality salience, and consumption Behavior. Psychological Science, 11(4),348-351. https://doi.org/10.1111/1467-9280.00269
• Krasnova, H., Wenninger, H., Widjaja, T., & Buxmann, P. (2013). Envy on facebook: A hidden threat to users’ life satisfaction? Presented at the 11th International Conference on Wirtschaftsinformatik (WI), Leipzig, Germany. 11th International Conference on Wirtschaftsinformatik, (March).
• Leary, M. R., & Baumeister, R. F. (2000). The nature and function of self-esteem: Sociometer theory. Advances in Experimental Social Psychology, 32, 1-62. https://doi.org/10.1016/s0065-2601(00)80003-9
• Macionis, J. J. (2015). Sosyoloji (13th ed.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Mahadevan, N., Gregg, A. P., Sedikides, C., & De Waal-Andrews, W. G. (2016). Winners, losers, insiders, and outsiders: Comparing hierometer and sociometer theories of self-regard. Frontiers in Psychology, 7(MAR),1-19. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2016.00334
• Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50(4), 370-396. https://doi. org/10.1037/h0054346
• Miller, D., Costa, E., Haynes, N., McDonald, T., Nicolescu, R., Sinanan, J., … Wang, X. (2018). How the world changed social media. In How the World Changed Social Media. https://doi.org/10.2307/j.ctt1g69z35
• Miller, G. (2018). Sevişen beyin. İstanbul: Alfa Basım Yayın.
• Myers, D. G. (2012). Social psychology 12th Edition. In McGraw-Hill.
• Nicolescu, R. (2016). Social media in southeast Italy. In Social media in southeast Italy. https://doi. org/10.14324/111.9781910634745
• Öner, N., & LeCompte, A. (1983). Durumluk-sürekli kaygı envanteri el kitabı. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi, 1-26.
• Orth, U., & Robins, R. W. (2014). The development of self-esteem. Current Directions in Psychological Science, 23(5), 381–387. https://doi.org/10.1177/0963721414547414
• Purutçuoğlu, E. (2008). Üniversite öğrencilerinin demografik özellikleri ve materyalist eğilimleri ile çevreye yönelik tutum ve davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Pyszczynski, T., Greenberg, J., & Solomon, S. (1997). Why do we need what we need? A terror management perspective on the roots of human social motivation. Psychological Inquiry, 8(1), 1-20. https://doi.org/10.1207/s15327965pli0801_1
• Pyszczynski, T., Solomon, S., Greenberg, J., Arndt, J., & Schimel, J. (2004). Why do people need self-esteem? A theoretical and empirical review. Psychological Bulletin, Vol. 130, 435-468. https://doi.org/10.1037/0033-2909.130.3.435
• Richins, M. L., & Dawson, S. (1992). A consumer values orientation for materialism and ıts measurement: Scale development and validation. Journal of Consumer Research, 19(3), 303-316. https://doi.org/10.1086/209304
• Ritzer, G., & Stepnisky, J. (2014). Sosyoloji Kuramları. (H. Hülür, Trans.) Ankara: De Ki Basım Yayım. Silver, H. (1994). Social exclusion and social solidarity: Three paradigms. International Labour Review, 133, 531-578.
• Simmel, G. (1957). Fashion. The American Journal of Sociology, 62(6), 541-558.
• Simmel, G. (1971). On individuality and social forms; selected writings. In On Individuality and Social Forms.
• Simmel, G. (2017). The metropolis and mental life. In The City: Critical Essays in Human Geography. https://doi.org/10.4324/9781003320609-56
• Spielberger, C. D. (1972). Current trends in theory and research on anxiety. In Anxiety. https://doi.org/10.1016/b978-0-12-657401-2.50008-3
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2012). Using multivariate statistics (6th ed.). In New York: Harper and Row. Twenge, J. M. (2013). Does online social media lead to social connection or social disconnection? Journal of College and Character, 14(1), 11-20. https://doi.org/10.1515/jcc-2013-0003
• Veblen, T. B. (2015). Aylak sınıfın teorisi. (E.Günsel, Trans.) Ankara: Tutku Yayınevi.
• Wagner, P. (2003). Modernliğin sosyolojisi. (M. Küçük, Trans) İstanbul: Doruk Yayıncılık.
• Weber, M. (1999). Protestan ahlakı ve kapitalizmin ruhu. (Z. Gürata, Trans.) Ankara: Ayraç Kitabevi Yayınları.
• Williamson, J. (2000). Reklamların dili. (A. Fethi, Trans.) Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Yılmaz, N. (2019). Hastanelerde çalışan kurum ev idaresi personelinin göreli yoksunluk duygusunun performansa etkisinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Zhou, X., & Gao, D. G. (2008). Social support and money as pain management mechanisms. Psychological Inquiry,19(3–4), 127-144. https://doi.org/10.1080/10478400802587679