İbnu’n-Nefîs’in Hayatı Eserleri ve “el-Muhtasâr fi İlmi Usûli’l-Hadîs” Adlı Eseri Üzerine Bazı Mülâhazalar

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 424 - 437, 31.12.2020

Erdoğan Köycü

Öz

Hayatı ve eserlerini ele alacağımız Tıb İlimlerinde temâyüz etmiş ve pek çok eser telif etmiş “2. İbn-i Sînâ” diye meşhûr olmuş İbnu’n-Nefîs Nurettin Zengi’nin Dımaşk’ta inşa ettirdiği Bîmâristânu’n-Nûrî’de Tıp tahsil etmiştir. Dımaşk’ta tahsilinin akabinde hekimlikte tecrübe ve ün kazanmasının akabinde Mısır’a giderek Memlûk Sultanı I. Baybars’ın özel hekimliğine ve devletin Suriye-Mısır Hekimleri Başkanlığı’na getirilmiştir. Selâhaddîn-i Eyyûbî’nin 1181’de inşa ettirdiği Bîmâristânu’n-Nâsırî’de hocalık yapmış, aralarında ünlü Cerrâh İbnu’l-İbrî’nin de bulunduğu çok sayıda öğrenci yetiştirmiştir. İbnu’n-Nefîs’in Tıp Tarihi’ndeki en önemli başarısı “Küçük Kan Dolaşımı”nı keşfetmesidir.
Araştırmamızda zikrettiğimiz İbnu’n-Nefîs’in telif ettiği eserlerden Şerhu Kulliyâti’l-Kânûn, el-Mu’cezu’l-Kânûn fî’t-Tıb;Kitâbu’ş-Şâmil fî’s-Sinâati’t-Tıbbiyye başta olmak üzere yazma olarak muhafaza edilen eserleri yanında Şerhu Fusûl liBukrât, el-Mu’cez fî’t-Tıb Şerhu Teşrîhi’l-Kânûn, el-Muhezzeb fî’l-Kuhli’l-Mucerreb, Şerhu Fusûl el-Ma’rife liBukrât, el-Muhezzeb fî’l-Kuhli’l-Mucerreb, Risâletu’l-A’zâ, Risâletu Evcâi’l-Etfâl, el-Muhtasar fî İlmi’l-Hadîs adlı eserleri de neşredilmiştir.
Araştırmamızın 2.bölümünde İbnu’n-Nefîs’in “el-Muhtasar fî İlmi’l-Hadîs” adlı Eseri Üzerine Bazı Mülahazalar başlığı altında Hadis Usûlü ve Hadis İlminin bazı ıstılâhları ve bazı temel meselelerini ele aldığına ve bu meseleler üzerine yorumlar yapmış olduğuna ilimlerin tasnîfi ve hadis ilminin bu ilimlerin arasında en şereflisi olduğuyla ilgili beyanı ve bunun gerekçeleri gibi bazı hususlara ve İbn Nefîs’in eserleri üzerine yapılan bazı çalışmalara yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Hadis Usulü, İlmu Usûli'l-Hadîs, Muhtasar, İbnu'n-Nefîs

Some Opinions on the Life Works of Ibn an-Nafis and his work titled “al-Muhtasar fi İlmi Usul al-Hadith”

Öz

In the first part of our research, İbn an-Nafis’s life and works will be discussed in the medical sciences. He wrote many works that have been featured. He studied Medicine in Bimaristan an-Nuri which was built by Nurettin Zengi in Damascus. He was appointed as the private physician of the Mamluk Sultan Baybars and the Presidency of the Syrian-Egyptian Physicians of the state. He taught Bimaristan an-Nasıri which was built by Selahaddin Eyyubi in 1181 and trained many students, including the famous Cerrah İbn al-İbri. The most important achievement of Ibn an-Nafis in the History of Medicine is his discovery of “Small Blood Circulation”. It was added as “The Second Avicenna (Ibn al-Sina)”.
We mentioned in our research Şarh Kulliyat al-Kanun, al-Mucez al-Kanun fi at-Tıb among the works authored by Ibn an-Nafis In addition to his works that are preserved as manuscripts, especially Kitab aş-Şamil fî as-Sinaat at-Tıbbiyye, Şarh al-Fusul liBukrat, Şarh Teşrih al-Kanun, el-Muhezzeb fi al-Kuhl al-Mucarrab, Şarhu Fusul al-Marife liBukrat, el-Mucez fî at-Tıb, Risalet al-Aza, Risalet Evcail-Atfal,al-Muhtasar fi İlm al-Hadis were also published.
In the second part of our research under the title of some considerations on the work of al-Muhtasar fi İlm al-Hadith İbn an-Nafis deals with the basic descriptions of the Hadith Method the classification of the sciences and the science of hadith is the most honorable among these sciences.At the end of our paper some studies on the works of Ibn an-Nafis are included.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Hadith Method, Sciences of Hadith Method, Muhtasar, İbn al-Nafis

Kaynakça

• Ahmet Güner, (2003). Radiyüddin er-Rahbî (1140/1233) İslâm Tıbbı’nın XII.-XIII. Yüzyıllardaki Gelişim Sürecinde Ünlü Bir Hekim Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları, İstanbul, 27-28. el-Buhârî, Muhammed b. İsmail. (1992). el-Câmiu’s-Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• İbnu’n-Nefîs, Ebû’l-Hasen Alâuddîn Alî b. Ebî’l-Hazm el-Karaşî. el-Mu’cez fî’t-Tıb. (Mu’cizu’l-Kânûn) Yazması: Nuruosmaniye Ktp nr. 3608. Baskıları: (1997). (1986). (tah. Abdulkerim el-Azbâvî vd.), Kahire: Meclisu’l-A’lâ li’ş-Şuûnu’l-İslâmiyye.
• İbnu’n-Nefîs, Ebû’l-Hasen Alâuddîn Alî b. Ebî’l-Hazm el-Karaşî. Şerhu Fusûl el-Ma’rife liBukrât (Yazmaları: Berlin, 6224; Gotha, 1896; Leiden, 1296; Bodlein, I).
• İbnu’n-Nefîs, Ebû’l-Hasen Alâuddîn Alî b. Ebî’l-Hazm el-Karaşî. Şerhu Tabîati’l-İnsân liBukrât Yazma Nüshası: National Library of Medicine Bethesda, Maryland (Ms A 69).
• İbnu’n-Nefîs, Ebû’l-Hasen Alâuddîn Alî b. Ebî’l-Hazm el-Karaşî. Şerhu’l-Kânûn (Veliyyuddin Efendi, Ktp. nr. 2470). Wellcome Historical Medical Library, (WMS, Or. n. 154). Şerhu’l-Kulliyât (Berlin Staatsbibliothek, n. 6273).
• Şenol, E., (2019). İbnu’n-Nefîs’in el-Muhtasar fî İlmi Usûli’l-Hadisi’n-Nebevî Adlı Eseri, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.