THE CONCEPT OF WHISTLEBLOWING AND PROTECTION OF WHISTLEBLOWERS IN INTERNATIONAL LAW

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 1, 412 - 428, 30.06.2021

Gökçe Konyalı

Öz

Whistleblowers are generally defined as people who report illegal and unethical practices in an institution or organization. In order to protect the public interests, whistleblowers may report these wrongdoings to the internal or external control mechanisms or disclose them to the media. However, the whistleblowers should also be protected from the damages they may incur in relation to the issues reported. Whistleblowers may be subjected to some threats and pressures or directly suffered physical or material damages due to their reporting activity. It is necessary to protect whistleblowers from such actions to reveal and prevent corruption. In addition, it is incompatible with the rule of law that a person is harmed or put at risk of harm simply because he reports situations contrary to public interest. However, it is understood that the whistleblowing regulations in national laws are insufficient today. In this context, significant studies are carried out to develop regulations for the protection of whistleblowers in international law. It is expected that the European Union Whistleblower Directive, enacted in 2019, will make major contributions in this regard. In addition, people who leave their country because they cannot be protected or are subjected to unfair investigations or sanctions must also be protected by international law. In this context, it will be an important step for the UNHCR to lay down guiding principles on granting refugee status to whistleblowers.

Anahtar Kelimeler

Whistleblowing, Reporting Mechanisms, Protection of Whistleblowers, EU Whistleblowing Directive, Refugee Status

ULUSLARARASI HUKUKTA İHBARCILIK KAVRAMI VE İHBARCILARIN KORUNMASI

Öz

İhbarcılar, genel olarak, bir kurum veya kuruluştaki hukuka ve ahlaka aykırı uygulamaları bildiren kişiler olarak tanımlanmaktadır. İhbarcılar, kamu menfaatlerinin korunması amacıyla, ilgili yolsuzlukları ülke içindeki denetim mekanizmalarına bildirebilecekleri gibi, medyaya da ifşa edebilirler. Ancak ihbarcıların bildirdikleri hususlara ilişkin olarak uğrayabilecekleri zararlardan da korunmaları gerekmektedir. İhbarcılar, ihbar faaliyetinden ötürü bazı tehdit ve baskılara maruz bırakılabilir veya doğrudan fiziksel ya da maddi zararlara uğratılabilirler. İhbarcıların bu gibi eylem ve işlemlerden korunması, yolsuzlukların ortaya çıkarılması için gereklidir. Buna ek olarak, bir kişinin sadece kamu menfaatlerine aykırı durumları ihbar ettiği için zarara uğraması veya zarar tehlikesi altında bırakılması, hukuk devleti ilkesi ile bağdaşmamaktadır. Ancak günümüzde ulusal hukuklarda yer alan ihbarcılık düzenlemelerinin yetersiz olduğu anlaşılmaktadır. Bu bağlamda, uluslararası hukukta ihbarcıların korunmasına yönelik düzenlemelerin geliştirilmesi için önemli çalışmalar yürütülmektedir. 2019 yılında çıkarılan Avrupa Birliği İhbarcılık Direktifi’nin, bu konuda önemli katkılar sağlaması beklenmektedir. Buna ek olarak, kendi ülkelerinde korunamadıkları veya haksız soruşturmalara veya yaptırımlara maruz bırakıldıkları için ilgili ülkeyi terk eden kişilerin de uluslararası hukukça korunması gerekmektedir. Bu bağlamda BMMYK’nın ihbarcılara mülteci statüsü tanınması hakkında yol gösterici ilkeler ortaya koyması, başlangıç için önemli bir adım olacaktır.

Anahtar Kelimeler

İhbarcılık, İhbar Yöntemleri, İhbarcıların Korunması, AB İhbarcılık Direktifi, Mülteci Statüsü

Kaynakça

• ABAZI, Vigjilenca: “The European Union Whistleblower Directive: A ‘Game Changer’ for Whistleblower Protection?”, Industrial Law Journal, 49(4), 2020, s.640-656.
• ARSLAN, Elif Türkan/KAYALAR, Murat: “Kamu ve Özel Sektör Çalışanlarının İfşa (Whistleblowing) Niyeti: Karşılaştırmalı Bir Analiz”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19(32), 2017, s.15-26.
• AYDAN, Seda: “İhbarcılık: Bir Kavram Analizi”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(41), 2018, s.78-100.
• AYDIN, Ufuk: “İş Hukuku Açısından İşçinin Bilgi Uçurması (Whistleblowing)”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 2002, s.79-100.
• BANISAR, David: “Whistleblowing: International Standards and Developments”, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1753180 (Erişim tarihi: 06.02.2021).
• CELEP, Cevat/KONAKLI, Tuğba: “Bilgi Uçurma: Eğitim Örgütlerinde Etik ve Kural Dışı Uygulamalara Yönelik Bir Tepki”, E-International Journal of Educational Research, 3(4), 2012, s.65-88.
• CONNON, Eric: “Are Intelligence-Community Leakers Internationally Protected Whistleblowers or Simply ‘Whistling in the Dark’”, Case Western Law Review, 67(3), 2017, s.897-939.
• ÇİFTCİ, Birgül: “Türkiye’de Toplumsal Kültürün Örgütlerde İhbarcılık Üzerine Etkisi: Hofstede’in Kültürel Boyutlar Teorisi Bağlamında Bir Değerlendirme”, International Journal of Academic Value Studies, 3(10), 2017, s.147-166.
• DE ZWART, Alja Poler: “EU Whistleblower Rules to Change in Favor of Whistleblowers”, Journal of Investment Compliance, 21(1), 2020, s.55-61.
• DEMİRAL, Nalan: “Bir Hastanede Islığı Çalmak”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(26), 2008, s.128-137.
• FOX, Richard G.: “Protecting the Whistleblower”, Adelaide Law Review, 15(2), s.137-164.
• JUBB, Peter B.: “ Whistleblowing: A Restrictive Definition”, Journal of Business Ethics, 21(1), 1999, s.77-94.
• LATIMER, Paul/BROWN, A.J.: “Whistleblower Laws: International Best Practice”, UNSW Law Journal, 31(3), 2008, s.766-793.
• LEVOYER, Loïc: “French Law and Whistleblowers”, Law & Justice Review, 11(20), 2020, s.151-159.
• MARTIN, Brian: “Illusions of Whistleblower Protection”, UTS Law Review, 8(5), 2003, s.119-130.
• MENG, Tan Pei/FOOK, Ong Seng: “Comparative Analysis of Whistleblower Legislations in England, USA and Malaysia”, African Journal of Business Management, 5(27), 2011, s.11246-11255.
• NARTGÜN, Şenay Sezgin/KAYA, Ayça: “Öğretmenlerin Bilgi Uçurma Davranışları ve Nedenleri ile Bireysel Değerleri Arasındaki İlişki”, International Journal of Social Science, 54(1), 2017, s.65-89.
• NEAR, Janet P./MICELI Marcia P.: “Organizational Dissidence: The Case of Whistle-Blowing”, Journal of Business Ethics, 4, 1985, s.1-15.
• RONGINE, Nicholas M.: “Toward a Coherent Legal Response to the Public Policy Dilemma Posed by Whistleblowing”, American Business Law Journal, 23(2), 1985, s.281-297.
• SCATURRO, Ruggero: “Defining Whistleblowing”, International Anti-Corruption Academy Research Paper Series No.05, https://www.iaca.int/media/attachments/2018/06/18/research_paper_05_ruggero_scaturro_final.pdf (Erişim tarihi: 16.02.2021).
• STAFFORD, Jacob: “Gimme Shelter: International Political Asylum”, Vanderbilt Journal of Transnational Law, 47(4), 2014, s.1167-1202.
• STAPPERS, Jan Tadeusz: “EU Whistleblowing Protection Directive: Europe on Whistleblowing”, ERA Forum, https://doi.org/10.1007/s12027-021-00649-7 (Erişim tarihi: 09.02.2021).
• TOKER GÖKÇE, Asiye: “Okullarda Bilgi Uçurma: İş Doyumu ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi”, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 2014, s.261-282.
• UYAR, Süleyman/YELGEN, Esin: “Bilgi İfşası (Whistleblowing) ve Denetim”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(1), 2015, s.85-106.
• VANDEKERCKHOVE, Wim: “European Whistleblower Protection: Tiers or Tears?”, A Global Approach to Public Interest Disclosure (Ed. David B. Lewis), Edward Elgar, Cheltenham/Northampton MA, 2009, s.15-35.
• YILMAZ, Nihal: Kadın Girişimciliğinde Yönetsel Etik Değerler Ve İfşa (Whistleblowing): Mersin İlinde Uygulamalı Bir Araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, 2015.
• “Can whistleblowers be recognized as refugees?”, https://www.dw.com/en/can-whistleblowers-be-recognized-as-refugees/a-38632030 (Erişim tarihi: 20.02.2021).
• “Edward Snowden’s flight shows the limits of US power”, https://theconversation.com/edward-snowdens-flight-shows-the-limits-of-us-power-15514 (Erişim tarihi: 20.02.2021).
• Birleşmiş Milletler Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi’nin Türkçe metni için bkz. https://www.tbmm.gov.tr/etik_komisyonu/belgeler/sozlesme_BM.pdf (Erişim tarihi: 06.02.2021).
• BRUNSDEN, Jim: “LuxLeaks: Luxembourg’s Response to an International Tax Scandal”, https://www.ft.com/content/de228b90-3632-11e7-99bd-13beb0903fa3 (Erişim tarihi: 09.02.2021).
• Case of Guja v. Moldova, http://hudoc.echr.coe.int/tur?i=001-85016 (Erişim tarihi: 02.02.2021).
• Civil Law Convention on Corruption, https://rm.coe.int/CoERMPublicCommonSearchServices/DisplayDCTMContent?documentId=090000168007f3f6 (Erişim tarihi: 15.02.2021).
• Directive (Eu) 2019/1937 Of The European Parliament and of the Council of 23 October 2019 on the protection of persons who report breaches of Union law (EU Whistleblower Directive – AB İhbarcılık Direktifi), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32019L1937 (Erişim tarihi: 09.02.2021).
• G20 Anti-Corruption Action Plan Protection of Whistleblowers, https://www.oecd.org/corruption/48972967.pdf (Erişim tarihi: 16.11.2020).
• Inter-American Convention Against Corruption, http://www.oas.org/en/sla/dil/docs/inter_american_treaties_B-58_against_Corruption.pdf (Erişim tarihi: 16.02.2021).
• KAYALI, Laura: “Whistleblower Protection Rules Held Up By Reporting Clash”, Politico, 2019, https://www.politico.eu/article/whistleblower-protection-rules-held-up-reporting-clash-european-parliament/ (Erişim tarihi: 10.02.2021).
• List Of Countries Which Have Signed, Ratified/Acceded To The African Union Convention On Preventing And Combating Corruption, https://au.int/sites/default/files/treaties/36382-sl-AFRICAN%20UNION%20CONVENTION%20ON%20PREVENTING%20AND%20COMBATING%20CORRUPTION.pdf (Erişim tarihi: 17.02.2021).
• Recommendation of the Council for Development Co-operation Actors on Managing the Risk of Corruption, https://www.oecd.org/corruption/anti-bribery/Recommendation-Development-Cooperation-Corruption.pdf (Erişim tarihi: 16.02.2021).
• Recommendation of the Council for Further Combating Bribery of Foreign Public Officials in International Business Transactions, https://www.oecd.org/corruption/anti-bribery/OECD-Anti-Bribery-Recommendation-ENG.pdf (Erişim tarihi: 16.02.2021).
• Recommendation Of The Council On Public Integrity, https://www.oecd.org/gov/ethics/OECD-Recommendation-Public-Integrity.pdf (Erişim tarihi: 16.02.2021).
• Recommendation of the OECD Council on Improving Ethical Conduct in the Public Service, https://www.oecd.org/gov/ethics/Principles-on-Improving-Ethical-Conduct-in-the-Public-Service.pdf (Erişim tarihi: 16.02.2021).
• Recommendation CM/Rec(2014)7 of the Committee of Ministers to member States on the protection of whistleblowers, https://search.coe.int/cm/Pages/result_details.aspx?ObjectId=09000016805c5ea5 (Erişim tarihi: 15.02.2021).
• Southern African Development Community Protocol Against Corruption, https://www.sadc.int/files/7913/5292/8361/Protocol_Against_Corruption2001.pdf (Erişim tarihi: 17.02.2021).
• TDK Sözlükleri, https://sozluk.gov.tr/, (Erişim tarihi: 12.11.2020).
• The African Union Convention on Preventing and Combating Corruption, https://au.int/sites/default/files/treaties/36382-treaty-0028_ african_union_convention_on_preventing_and_combating_corruption_e.pdf (Erişim tarihi: 17.02.2021).
• The Global Principles on National Security and the Right to Information (Tshwane Principles), https://www.justiceinitiative.org/uploads/bd50b729-d427-4fbb-8da2-1943ef2a3423/global-principles-national-security-10232013.pdf (Erişim tarihi: 02.02.2021).
• Transperancy International, International Principles for Whistleblower Legislation, https://images.transparencycdn.org/images/2013_WhistleblowerPrinciples_EN.pdf (Erişim tarihi: 04.01.2021).
• Transperancy International, Mise En Œuvre Et Applıcatıon De La Conventıon De L’union Africaine Sur La Prévention Et La Lutte Contre La Corruptıon, https://images.transparencycdn.org/images/Mise-en-Oeuvre-et-Application-de-la-Convention-de-L%E2%80%99Union-Africaine-sur-la-Pr%C3%A9vention-et-la-Lutte-Contre-la-Corruption.pdf (Erişim tarihi: 17.02.2021).
• UNHCR: Handbook on Procedures and Criteria For Determining Refugee Status and Guidelines on International Protection, Reissued on February 2019, https://www.unhcr.org/publications/legal/5ddfcdc47/handbook-procedures-criteria-determining-refugee-status-under-1951-convention.html (Erişim tarihi: 20.02.2021).
• Unıted Nations General Assembly, Note by the Secretary-General, Promotion and Protection of the Right to Freedom of Opinion and Expression, 8 September 2015, https://www.refworld.org/docid/5629ed934.html (Erişim tarihi: 12.11.2020).