ENDÜLÜS’TE COĞRAFYA VE COĞRAFYACILAR

Yıl 2009, Sayı: 14, 61 - 77, 01.12.2009

M. Bahaüddin Varol

Öz

Coğrafya, İslam Dünyası’na ilk olarak Yunan ve Hint kültüründen yapılan tercümelerle girmiştir. Hicrî III. Asırdan itibaren ise orijinal eserler yazılmaya başlanmıştır. İslam Medeniyeti birikimine çok önemli katkılar sağlayan Endülüs’te de ilk dönemlerden itibaren coğrafya alanında eserler kaleme alınmıştır. İslam Coğrafyasının batısını temsil eden Endülüs’teki eserlerin bu bölgeye ait coğrafi bilgiler vermesi oldukça önemlidir. İlk dönemlerde astronomi, matematik, felsefe ve seyahat bilgileriyle karışık halde bulunan coğrafi bilgiler daha sonraları müstakil eserlere konu olmuştur. Bu alandaki literatürün belirlenmesi ve incelenmesi sosyal, kültürel ve beşeri coğrafya bilgileri açısından çok yönlü bir fayda sağlayacaktır. Bu makalede, araştırmacıların bu kaynaklardan istifade etmesini sağlamak amacıyla bu alandaki müellifler ve eserleri hakkında bilgiler verilmiştir

Anahtar Kelimeler

Endülüs, Coğrafya, Coğrafyacılar, Kültür Tarihi

Geography and Geographers in Andalusía

Öz

Geography has emerged in the Islamic world for the first time with the translations from Indian and Greek cultures. From the third century A.H. afterwards, some original geographical works have been written. These works are very significant in terms of providing information regarding Andalusia that represents west side of the Islamic geography. In earlier times geography was as knowledge – included in astronomy, mathematic, philosophy and navigational books in a mixture, but later on geographical books have been written in the form that contain only geographical information. To find out and to examine the literature in this field will produce multidimensional benefits from the aspects of social, cultural and human geographies. In this article, the names of authors and their works were given for the benefits of researchers in this field

Anahtar Kelimeler

Andalusia, Geography, Geographers, History of Culture

Kaynakça

• Kaynaklar: Kaynaklar: Kaynaklar: » Abdurrahman Hamîde, A’lâmü’l-Coğrâfiyyîne’l-Arab ve Muktadafât min Âsârihim, Dımeşk » Ahmad, S. Maqbul, “Coğrafya”, DİA., İst.1993, VIII, 50-62.
• » Alper, Ömer Mahir, “İbnü’l-Gurbâlî”, DİA., İst. 2000, XXI, 50.
• » Aykaç, Mehmet, “Belevî, Halid b. İsa”, DİA., İst. 1992, V, 406.
• » el-Bekrî, Ebû Ubeyd, el-Mesâlîk ve’l-Memâlîk, Beyrut 2003.
• » ----------, Ebû Ubeyd, Mu’cemü Mesta’cem min Esmâi’l-Bilâd ve’l-Mevâzı’, Beyrut 1983.
• » Bilge, Mustafa L., “Himyerî, İbn Abdülmün’im”, DİA., İst. 1998, XVIII, 60-61.
• » Brockelmann, Geschichte der Arabischen Litteratur (GAL), Leiden 1943-49.
• » Ebû Ca’fer Ahmed b. Yahya ed-Dabbî, Buğyetü’l-Mültemis, Beyrut 2005.
• » Ebû Muhammed b. Ebî Nasr el-Humeydî, Cezvetü’l-Muktebis fî Zikri Vulâti’l-Endelüs, Beyrut » Görmez, Mehmet, “Kasım b. Asbağ”, DİA., İst. 2001, XXIV, 540-541.
• » Himyerî, er-Ravdu’l-Mi’târ, Beyrut 1984.
• » Hüseyin Mu’nis, Târîhu’l-Coğrâfiyye ve’l-Coğrâfiyyîn fi’l-Endelüs, Kahire 1986.
• » Irving, Thomas B., “İbnü’d-Delâî”, DİA., İst. 2000, XXI, 9-10.
• » İbn Beşküvâl, Kitâbü Ğavâmizi’l-Esmâi’l-Mübheme, Beyrut 1984.
• » İbn Hacer, ed-Dürerü’l-Kâmine, Kahire 1966.
• » ----------, Lisânü’l-Mîzân, Beyrut 1971.
• » İbn Haldûn, el-İber, Beyrut 1979.
• » İbn Hallikân, Vefeyâtü’l-A’yân, Beyrut thz. » İbn Hazm, Cemheratü Ensâbi’l-Arab, Kahire 1982.
• » İbn Saîd el-Mağribî, el-Muğrib fî Hule’l-Mağrib, Kahire 1964.
• » İbnü’l-Faradî, Târîhu’l-Ulemâ ve’r-Ruvât li’l-İlm bi’l-Endelüs, Kahire 1988.
• » İbnü’l-İmâd, Şezerâtü’z-Zeheb, Beyrut thz. » Kalkaşendî, Subhu’l-A’şâ, Beyrut 1987.
• » Kandemir, M.Yaşar, “İbn Rüşeyd”, DİA., İst. 1999, XX, 292-294.
• » Karaaslan, Nasuhi Ünal, “İbn Cübeyr” DİA., İst. 1999, XIX, 400-402.
• » Kütübî, Fevâtü’l-Vefeyât, Kahire 1951.
• » Makkarî, Nefhu’t-Tîb min Gusni’l-Endelüsi’r-Râtib, Beyrut 1997.
• » Mu’nis, Hüseyin, Târîhu’l-Coğrâfiyye ve’l-Coğrâfiyyîn fi’l-Endelüs, Kahire, 1986.
• » Muhammed b. Hâris el-Huşenî, Ahbâru’l-Fukahâ ve’l-Muhaddisîn, Beyrut 1999.
• » Nefîs Ahmed, el-Fikru’l-Coğrâfî fi’t-Türâsi’l-İslâmî, Arp.terc: Fethi Osman, Kuveyt 1978.
• » Ömer Rıza Kehhâle, Mu’cemü’l-Müellifîn, Dımeşk 1957-61.
• » ----------, et-Târîh ve’l-Coğrâfiyye fi’l-Usûri’l-İslâmiyye, Dımeşk 1972.
• » Özdemir, Mehmet, “Ebû Hâmid el-Gırnatî”, DİA., İst. 1994, X, 128-130.
• » ----------, “Ebû Ubeyd el-Bekrî”, DİA., İst. 1994, X, 247-248.
• » ----------, “İbnü’l-Ebbâr”, DİA., İst. 2000, XXI, 19-21.
• » ----------, “İbnü’l-Hâc en-Nümeyrî” DİA., İst. 2000, XXI, 53-54.
• » ----------, “Râzî, Ahmed b. Muhammed”, DİA., İst. 2007, XXXIV, 478-479.
• » Özkuyumcu, Nadir, “İbn Beşküvâl”, DİA., İst. 1999, XIX, 377.
• » Safedî, el-Vâfî bi’l-Vefeyât, Beyrut 1962.
• » Sezgin, Fuat, Geschichte des Arabischen Schrifttums, Leiden 1967-84.
• » Şeşen, Ramazan, Müslümanlarda-Tarih Coğrafya Yazıcılığı, İst. 1998.
• » ----------, “İdrîsî, Şerîf”, DİA., İst. 2000, XXI, 493-495.
• » el-Ubûdî, Casim, “İbn Gâlib”, DİA., İst. 1999, XIX, 501-502.
• » el-Ubûdî, Casim, Cengiz Tomar, “İbnü’l-Hatîb Lisanüddîn”, DİA., İst. 2000, XXI, 74-76.
• » Uslu, Recep, “İbn Saîd el-Mağribî”, DİA., İst. 1999, XX, 302-304.
• » Yakût el-Hamevî, Mu’cemü’l-Üdebâ’, Kahire 1924.
• » ----------, Mu’cemü’l-Büldân, Beyrut thz. » Zehebî, et-Târîhu’l-İslam, Beyrut 1994.
• » ----------, Siyeru A’lâmi’n-Nübelâ’, Beyrut 1985.
• » ----------, Tezkiretü’l-Huffâz, Beyrut 1955.
• » Ziriklî, el-A’lâm, Kahire 1954.