Cumhuriyet Halk Partisi’nin 1959 Yılı Gezileri Kapsamında Geyikli Olayları

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 3, 1624 - 1643, 14.08.2017

Fatih Özçelik Bilal Tunç

Öz

Demokrat
Parti (DP), 14 Mayıs 1950 seçimleriyle Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) tek
parti yönetimine son vererek iktidara gelmiştir. CHP’nin 27 yıllık iktidarını
sona erdiren DP, bu dönemlerde güçlü bir duruş sergilemeye çalışırken; CHP de
muhalefet partisi olarak iktidara karşı sert politikalar izlemeye başlamıştır.  Böylece Türkiye’de yeni bir dönem açılmış ve
Türk Siyasi Tarihi’nin seyri değişmiştir. Bilhassa yeni partinin iktidarını
sağlamlaştırmak için uğraşması ve buna karşılık CHP’nin iktidara karşı sert
tavırlar takınması, ülke genelinde büyük gerginliklerin oluşmasına ortam
hazırlamıştır.

1959
yılında DP ile muhalefet partileri arasındaki anlaşmazlıklar hat safhaya
ulaşmışken; CHP Genel Sekreteri Kasım Gülek ve beraberindekiler, CHP’nin 36.
kuruluş yıldönümü dolaysıyla Çanakkale’ye bir gezi düzenlemişlerdir. Burada
konuşmalar yapan vekillerinden bazıları, DP iktidarını gayrimeşru ilan ederek
DP’lilere hakaretler etmişlerdir. Bu arada, Çanakkale programlarında olmadığı
halde; heyet Geyikli’ye de gitmek istemiştir. Valiliğin itirazına rağmen heyet,
11 Eylül 1959’da Geyikli’ye gitmiş ve burada DP’nin resmi toplantısı için
toplanan partililer ile CHP’li heyet arasında tartışmalar yaşanmasına sebep
olmuşlardır. Bu çalışma, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi ve ulusal basının
verilerini karşılaştırarak nahiyede yaşananları ortaya çıkarmayı
amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Halk Partisi, Çanakkale, Demokrat Parti, Geyikli

Within The Scope of The 1959 Year Visits of The Republican People's Party Geyikli Events

Öz

The
Democrat Party, came to power by ending the one-party government of Republican
People's Party's with elections of 14 May 1950. While the DP, which had ended
the RPP's 27-year rule, tried to show a strong stance during these periods; the
RPP, started to watch hard politics against power. When the disputes between
the DP and the others in 1959 reached the line phase; RPP General Secretary Kasım
Gülek and accompanying him organized a trip to Çanakkale for 36. anniversary of
RPP. Some people who speak here insulted the DPs by declaring the DPs
government illegitimate. Altough it wasn't in their programs; the delegation
also wanted to go to Geyikli. Despite the appeal of the governor, Delegation
went to Geyikli on September 11, 1959. The delegation caused hard discussions
between parties, which gathered here for official meeting of DP and RPP. This
study aims to reveal negative situations in Geyikli by comparing national press
with the data of Prime Ministry Republican Archives.

Anahtar Kelimeler

Republican People's Party, Çanakkale, Democrat Party, Geyikli Events, Kasım Gulek

Kaynakça

• Arşivler Belgeleri
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/37.
• Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/38.
• Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/38/1.
• Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/38/2.
• Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/38/3.
• Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/38/4.
• Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/38/5.
• Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/39
• Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/41.
• BCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/41/1.
• Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/42.
• Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/43.
• Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4.44.
• BCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.45.
• Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/46.
• BCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/47.
• BCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/48.
• BCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/49.
• Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/50.
• Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/50-1.
• Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/52.
• Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/61.
• Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/62.
• Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/64.
• Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/65.
• BCA, Fon Kodu:010. 09, Yer No:214.664.3/75.
• BCA, Fon Kodu:010.09, Yer No:214.664.34.79.
• BCA, Fon Kodu:010.09, Yer No:214.664.31. 85.
• BCA, Fon Kodu:010.09, Yer No:214.664.3/18049
• BCA, Fon Kodu:010.09, Yer No:214.664.3/1813
• Süreli Yayınlar
• Akis Dergisi
• Akşam Gazetesi
• Cumhuriyet Gazetesi
• Hürriyet Gazetesi
• Milliyet Gazetesi
• Sabah Gazetesi
• Ulus Gazetesi
• Zafer Gazetesi
• Son Posta Gazetesi
• Havadis Gazetesi
• Vatan Gazetesi
• Araştırma ve İnceleme Eserleri
• Albayrak, M. (2004). Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946-1960), Ankara: Phoenix Yayınları.
• Aydoğmuş, Ç. (20119. İstanbul Basınına Göre Demokrat Parti Dönemi İktidar Muhalefet İlişkisi (1950-1960) (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bulut, S. (2009). Üçüncü Dönem Demokrat Parti İktidarı (1957-1960):Siyasi Baskılar ve Tahkikat Komisyonu, Akademik Bakış Dergisi, 2(4): 125-145.
• Çakmak, F. (2014). Cumhuriyet Halk Partisi’nin “Ege Vazife Gezisi” ve 1959 Yılı Uşak-İzmir Olaylar, Turkish Studies - Volume 9/10 Fall: 1239-1258
• Eroğul, C. (1990). Demokrat Parti (Tarihi ve İdeolojisi), Ankara: İmge Kitabevi.
• Gaytancıoğlu, S. (2011). Demokrat Parti İktidarı ve Vatan Cephesi (Basılmamış Yüksek Lisan Tezi). Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gündüz, M. (2007). Demokrat Parti’ye Karşı Muhalefet ve Milli Muhalefet Cephesi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Karayaman, M. (2010). İsmet İnönü’nün Uşak’ta Taşlanması Olayının Sebep ve Sonuçları, Tarih Okulu, Eylül-Aralık 2010 Sayı VIII: 19-49.
• Şahin, E. ve Tunç, B. (2015). Demokrat Parti’nin Kuruluş Süreci ve DP-CHP Siyasi Mücadelesi (1945-1947), Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, 1(2): 31-69.
• Sunay, C. (2017). 27 Mayıs’tan 12 Mart’a Süleyman Demirel, Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (1): 23-36.
• Uyar, H. (2001). Vatan Cephesi Türk Siyasal Yaşamında Cepheleşmelere Bir Örnek, İstanbul: Büke Yayıncılık.