Bone Objects Found in Amorium City Excavations

Yıl 2024, Sayı: 21, 27 - 67, 31.01.2024

Zeynep Aktop Çetinbayır

https://doi.org/10.26650/artsanat.2024.21.1353691

Öz

The subject of the study is the bone objects unearthed in the excavations of the ancient city of Amorium. Amorium City is located 12 km east of Emirdağ district of Afyonkarahisar province. Bone artifacts were unearthed from different excavation sites, archaeological excavations carried out in the Amorium Ancient City since 1987. These areas include the Enclosure, Basilica A, Large Building East, Inner Wall, Basilica B, and the Rock Tomb. Within the scope of the study, it was aimed to examine and date the identified bone artifacts. There are fifty-six objects in total in the cataloG. These pieces were divided into groups according to their functions and examined under the headings of “Accessories”, “Tools”, “Tool Handles”, “Spindle Whorl”, “Appliques and Furniture Equipment”, “Gaming Pieces”, “Production Related Components“ and “Others”. The clearest dating in the excavations in the Amorium City is obtained from the traces of the siege carried out by the Mu’tasim army in 838. In the catalog prepared, there are bone artifacts from the Enclosure and the Destruction Layer in the Large Building East. In this context, these finds could be dated directly to the 9th century and in this context, the works have been dated to different ages such as Roman, Early Byzantine, Middle Byzantine, Beyliks Period and Early Ottoman Periods.

Anahtar Kelimeler

Byzantine Art, Amorium, Smal Finds, Bone

Amorium Kenti Kazılarında Ele Geçen Kemik Objeler

Öz

Çalışmanın konusunu Afyonkarahisar’a bağlı Emirdağ’ın 12 km doğusunda bulunan Amorium Antik Kenti kazılarında ele geçen kemik objeler oluşturmaktadır. Amorium Antik Kenti’nde 1987 yılından itibaren gerçekleştirilen arkeolojik kazılar sonucunda farklı kazı alanlarından kemik eserler ele geçmiştir. Bu alanlar arasında Büyük Mekân, Bazilika A, Büyük Bina Doğu, İç Sur, Bazilika B ve Kaya Mezarı yer almaktadır. Çalışma kapsamında tespit edilen kemik eserlerin incelenerek tarihlendirilmesi amaçlanmıştır. Katalogda toplam elli altı adet eser bulunmaktadır. Bu eserler işlevlerine göre gruplara ayrılarak “Aksesuarlar”, “Aletler”, “Alet Sapları”, “Ağırşaklar”, “Aplikler ve Mobilya Aksamları”, “Oyun Taşları”, “Üretimle İlişkili Parçalar” ve “Diğer” başlıkları altında incelenmiştir. Kentte yapılan kazı çalışmalarındaki en net tarihlendirilme 838 yılında Mu’tasım ordusu tarafından gerçekleştirilen kuşatmanın izlerinden elde edilmektedir. Hazırlanan katalogda Büyük Mekân ve Büyük Bina Doğu’daki Yıkım Tabakası’ndan gelen kemik eserler bulunmaktadır. Bu kapsamda söz konusu buluntular doğrudan tarih verilerek 9. yüzyıla tarihlendirilebilmiştir. Farklı tabakalardan ele geçmiş olan diğer eserlerin form özellikleri incelenerek mekân, konteks ve buluntu birlikleri göz önüne alınmış ve eserler Roma, Erken Bizans, Orta Bizans, Beylikler ve Erken Osmanlı Dönemi olmak üzere farklı çağlara tarihlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bizans Sanatı, Amorium, Küçük Buluntu, Kemik

Kaynakça

• Akar Tanrıver, Duygu ve Serhat Foça. “Eski Smyrna’da Ele Geçen Kemik ve Fildişi Objeler.” TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi 26 (Aralık 2022): 135-156. Erişim 10 Ocak 2023. 10.22520/tubaked2022.26.007 google scholar
• Akkaş, İsmail. “Parion Tiyatrosu Kemik Objeleri.” Parion Roma Tiyatrosu 2006-2015 Yılı Çalışmaları, Mimarisi ve Buluntuları. İstanbul: İÇDAŞ, 2016, 245-254. google scholar
• Altun, Feride İmarana. “Kuşadası, Kadıkalesi Anaia Kazısı 2001-2012 Sezonu Bizans Küçük Buluntular.” Doktora tezi, Ege Üniversitesi, 2015. google scholar
• Bacon, Joanna ve Nina Crummy. “Bone-And Antler-Working At Silchester Evidence From Early Excavations.” Britannia 46 (2015): 251-262. google scholar
• Bener, Salkım Selvi. “Eski Yunan ve Roma’da Oyun ve Oyuncaklar.” Yüksek Lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, 2008. google scholar
• Berg, Ria. “Instruments & Amulets. Pompeian Hairpins and Women’s Domestic Ritual.” Tangible Religion. Roma: Acta Instituti Romani Finlandia, 2021, 119-144. google scholar
• Charles, Bethan. “Worked Bone and Ivory.” Excavations at Zeugma. Kaliforniya: The Packard Hummanitis Institue, 2013, 281-294. google scholar
• Davidson, Gladsy R. Corinth 12. The Minor Objects. Princeton: The American School of Classical Studies at Athens, 1952. google scholar
• Demirel Gökalp, Zeliha. “2013 Yılı Amorium Kazısı.” 36. Kazı Sonuçları Toplantısı (02-06 Haziran Gaziantep). C. 2. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2014. 651-668. google scholar
• Demirel Gökalp, Zeliha, A. Ceren Erel ve Hasan Yılmazyaşar. “2016 Yılı Amorium Kazısı.” 39. Kazı Sonuçları Toplantısı (22-26 Mayıs Bursa). C. 2. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2017, 557-570. google scholar
• Demirel Gökalp, Zeliha, A. Ceren Erel, Nikos Tsivikis ve Selda Uygun Yazıcı. “2015 Yılı Amorium Kazısı.” 38. Kazı Sonuçları Toplantısı (23-27 Mayıs Edirne). C. 3. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2016, 451-460. google scholar
• Demirel Gökalp, Zeliha, A. Ceren Erel, Nikos Tsivikis ve Hasan Yılmazyaşar. “2014 Yılı Amorium Kazısı.” 37. Kazı Sonuçları Toplantısı (11-15 Mayıs Erzurum). C. 3. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2015, 199-214. google scholar
• Demirel Gökalp, Zeliha, A. Ceren Erel, Nikos Tsivikis ve Hasan Yılmazyaşar. “2017 Yılı Amorium Kazısı.” 40. Kazı Sonuçları Toplantısı (07-11 Mayıs Çanakkale). C. 3. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2018, 713-714. google scholar
• Demirel Gökalp, Zeliha, A. Ceren Erel, Nikos Tsivikis, Hasan Yılmazyaşar ve Mehmet Kurt. “2018 Yılı Amorium Kazısı.” 41. Kazı Sonuçları Toplantısı (17-21 Haziran Diyarbakır). C. 4. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2019, 567-577. google scholar
• Demirel Gökalp, Zeliha, A. Ceren Erel, Nikos Tsivikis, Hasan Yılmazyaşar ve Mehmet Kurt. “2019 ve 2020 Yılları Amorium Kazıları.” 2019-2020 Yılı Kazı Çalışmaları. C. 4. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2022, 505-518. google scholar
• Ersoy, Akın. Antik Dönemden Osmanlı Dönemine Smyrna. İzmir Kemik Objeleri. İstanbul: Ege Yayınları, 2017. google scholar
• Garan, Hasret. “Antik Çağ’da Kemik Endüstrisi ve Perge’de Bulunmuş Kemik Eserler.” Yüksek Lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, 2015. google scholar
• Harrison, R. Martin. Excavations at Sarachane in Istanbul, Volume 1. Princeton: Princeton Üniversitesi Yayınları. 1986. google scholar
• Hrnciarik, Eric. “Roman Bone Artifacts from Iza.” Close To The Bone Current Studies in Bone Technologies. Belgrad: Institute of Archaeology, 2016, 140-145. google scholar
• Hrnciarik, Eric. Bone And Antler Artefacts From The Roman Fort at Iza. Nitra, Trnava, Komarom: Institute of Archaeology of the Slovak Academy of Sciences, 2017. google scholar
• Ivison, Eric. “Excavations at the Lower City Enclosure, 1996-2008.” Amorium Reports 3: The Lower City Enclosure. İstanbul: Ege Yayınları, 2012, 5-151. google scholar
• Karaca, Ergün. “Alliaoni Kemik Eserleri.” Yüksek Lisans tezi, Trakya Üniversitesi, 2009. google scholar
• Klenina, Elena. “Byzantine Bone Wares from Chersonesos in Taurica Interpretation and Chronology.” Byzantine Small Finds in Archaeological Contexts (BYZAS) 15 (İstanbul: Ege Yayınları, 2012), 441-456. google scholar
• Kovancaliev, Zlatko. “Bone Cylındrıcal Objects From Stobı.” Close To The Bone Current Studies in Bone Technologies. Belgrad: Institute of Archaeology, 2016, 160-167. google scholar
• Koyun Esen, Gülseren. “Small Finds at Komana Made of Bone, Clay and Stone.” Komana Small Finds, İstanbul: Ege Yayınları, 2019, 155-212. google scholar
• Kökkılıç, Özlem. “Anadolu Medeniyetlerinde Takının Kullanılması.” Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniversitesi, 2010. google scholar
• Köroğlu, Gülgün. “Medieval Small Finds from the Yumuktepe Excavations 1993-2008.” Byzantine Small Finds in Archaeological Contexts BYZAS 15 (İstanbul: Ege Yayınları, 2012), 309-313. google scholar
• Lang, Felix. “Objects Made of Antler and Antler Production in The Roman Mu-Nicipium Iuvavum (Salzburg),” Close To The Bone Current Studies in Bone Technologies. Belgrad: Institute of Archaeology, 2016, 1681-1777. google scholar
• Lightfoot, Chris S. “Die Byzantinische Stadt Amorium: Grabungsergebnisse Der Jahre 1988 Bis 2008.” Byzanz-das Römerreich im Mittelalter-Teil 2.1 (2010), 293-307. google scholar
• Lightfoot, Chris, Oğuz Koçyiğit ve Hüseyin Yaman. “Amorium Kazısı, 2006”. 29. Kazı Sonuçları Toplantısı (28 Mayıs - 1 Haziran Kocaeli). C. 1. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2007, 443-466. google scholar
• Lightfoot, Chris. “Small Finds in Bone and Ivory.” Amorium Reports 3: The Lower City Enclosure. İstanbul: Ege Yayınları, 2012, 263-276. google scholar
• Lightfoot, Chris, Eric Ivison, Oğuz Koçyiğit ve Murat Şen. “Amorium Kazıları, 2008”. 31. Kazı Sonuçları Toplantısı (25-29 Mayıs Denizli). C. 1. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2009, 133-158. google scholar
• Lightfoot, Chris, Eric Ivison, Murat Şen ve Hüseyin Yaman. “2007 Amorium Kazıları.” 30. Kazı Sonuçları Toplantısı (26-30 Mayıs Ankara). C. 1. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2008, 201-226. google scholar
• Meriç, Recep, Ali Kâzım Öz, Aygün Ekin Meriç, Serdar Aybek ve Eda Güngör. “2005 Yılı Metropolis Kazıları.” 28. Kazı Sonuçları Toplantısı (29 Mayıs - 2 Haziran Çanakkale). C. 2. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2007, 243-252. google scholar
• Ova, Eda, “Stratonikeia ve Lagina Kemik Yapımı Küçük Buluntular (2008-2019).” Yüksek Lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi, 2021. google scholar
• Özkan, Halil. “Parion Kemik Eserler (2005-2017).” Yüksek Lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2020. google scholar
• Öztürk, Nurettin. Tralleis 1 - Kemik Buluntular. İstanbul: Bilgin Kültür Sanat, 2021. google scholar
• Shatil, Ariel. “The Bone Objects From Strata V-I.” Jerusalem Excavations in The Tyropoeon Valley. Kudüs: Israil Antiquities Authority, 2020, 732-786. google scholar
• Yavşan, Çilem. “Prehistorik Gülpınar (Smintheion) Kemik Aletleri Üretim ve Kullanım Modelleri.” Doktora tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, 2020. google scholar
• Yılmazyaşar, Hasan ve Zeliha Demirel Gökalp. “Amorium’da Yukarı Şehir İç Sur Kazıları (20142018).” Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 21 (4) (2021): 1017-1050. google scholar