Türkiye’nin Geç Atılmış Doğru Adımı: Spitzbergen/ Svalbard Antlaşması

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 2, 149 - 177, 09.10.2023

Hüseyin Karabulut Sami Buğrahan Karabulut

https://doi.org/10.26650/jes.2023.13089

Öz

Kutuplar, insanoğlunun merak ettiği ve buralara ulaşmak için çok fazla uğraş verdiği coğrafi bölgelerin başında gelmektedir. Günümüzde Arktika Bölgesi içerisinde Norveç’in “kahyalığında- idari yönetim” bulunan Spitzbergen/Svalbard Takımadaları, 1596 yılındaki keşfinden beri birçok farklı ülkenin dikkatini çekmiştir. Kuzey Buz Denizi kıyılarını ve daha başka coğrafyaları keşfetmek için bir üs konumuna gelen Spitzbergen/Svalbard Takımadaları, özellikle kutup ayıları, balina ve mors gibi deniz canlılarına ev sahipliği yapmaktadır. Daha sonraki yüzyıllarda maden ve enerji kaynaklarının keşfi burada sanayileşmeyi başlatmıştır. 19. yüzyılın sonlarından itibaren Norveç, İsveç, Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Almanya ve Danimarka gibi daha birçok ülke bölgeye çeşitli gözlem ve araştırma istasyonları kurmuşlardır. 1920 yılına kadar terra nullius statüsünde bulunan takımadalarında başta Fransa ve İspanya olmak üzere Büyük Britanya, Norveç, Çarlık Rusya’sı ve Danimarka hak iddialarında bulunarak hakimiyet kurmak istemişlerdir. Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda Avrupa’da Paris Barış Konferansı’nın yapıldığı günlerde, 9 Şubat 1920’de Versay’da Spitzbergen/Svalbard Antlaşması imzalanmıştır. Bugün 46 ülkenin imza koyduğu antlaşma ile bu ülkelerin vatandaşlarına eşitlik ilkesi geçerli olacak, kimseye imtiyaz tanınmayacaktır. Savaştan mağlup çıkanAlmanya ve Sovyet Rusya gibi Osmanlı Devleti de bu antlaşmaya gereken önemi ver(e)mediğinden taraf olmamıştır. Kurulan yeni Türk Devleti’nin, Millî Mücadele içerisinde yer alması ve savaşın getirdiği zor şartlardan ötürü Spitzbergen/Svalbard Antlaşması’na taraf olmayı düşün(e)medikleri anlaşılmaktadır. Türkiye Kuzey Kutbu’na kültürel, bilimsel, tarihi ve ticari bir perspektiften bakarak araştırma üs ve teknolojisiyle yer alma mücadelesini artırmalıdır. Arktika’ ya girmekte geç kalınmış olsa da Spitzbergen/Svalbard Antlaşması’na taraf olma girişimi küresel iklim değişikliği, deniz canlıları, enerji kaynakları etkileri üzerine yapılacak bilimsel çalışma ve projelere katkı sağlayacaktır. Spitzbergen/Svalbard Takımadaları’nı bilimsel amaçlı araştırma yapmak üzere 2022 yılı itibariyle 52 ülkeden 616 aktif proje olmak üzere 5904 bilim insanı ziyaret etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Arktika, Spitzbergen/Svalbard Takımadaları, Spitzbergen/Svalbard Antlaşması

Teşekkür

Prof. Dr. Harun Gümrükçü'ye teşekkür ederiz.

Türkiye’s Delayed Right Step: Spitzbergen/Svalbard Treaty

Öz

Polar regions are geographical areas that arouse human curiosity and require a considerable amount of effort to reach. Spitzbergen/Svalbard Archipelago, located within the Norwegian “stewardship” in the Arctic Region, has attracted considerable attention from several different countries since the area was discovered in 1596. Serving as a base for exploring the coasts of the Arctic Ocean and other geographies, the Spitzbergen/Svalbard Archipelago is home to a wide and unique range of marine creatures, such as polar bears, whales, and walruses. The discovery of mineral and energy resources in the later centuries initiated industrialization in this region. Since the late 19th century, several countries, such as Norway, Sweden, the United States, Germany, and Denmark, have established observation and research stations in the area. Until 1920, when the Archipelago held terra nullius status, several countries, including France, Spain, Great Britain, Norway, the Russian Empire, and Denmark, sought to establish sovereignty by asserting territorial claims. Following World War I, on February 9, 1920, the Spitzbergen/Svalbard Treaty was signed in Versailles during the Paris Peace Conference. The treaty, signed by 46 countries today, ensures the principle of equality for the citizens of these countries and does not grant privileges to anyone. Owing to the lack of regard shown to this treaty by defeated countries in the war, such as Germany and Soviet Russia, the Ottoman Empire did not take a side. It can be understood that the newly established Turkish state did not consider becoming a party to the Spitzbergen/ Svalbard Treaty owing to its participation in the National Struggle and the difficult conditions brought about by the war. Türkiye should increase its efforts to participate in the Arctic from cultural, scientific, historical, and commercial perspectives through research bases and technology. Although it may be late to enter the Arctic, attempts to become a party to the Spitzbergen/Svalbard Treaty will contribute to scientific studies and projects related to global climate change, marine life, and energy resources. As of 2022, 5,904 scientists from 52 countries have visited the Spitzbergen/ Svalbard Archipelago for scientific research, including 616 active projects.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Arctic, Spitzbergen/Svalbard Archipelago, Spitzbergen/Svalbard Treaty

Kaynakça

• Arctic Council. Erişim 2 Temmuz 2022. https://www.arctic-council.org/: https://www.arctic-council.org/about/. google scholar
• Air Force. “The Department of the Air Force Arctic Strategy”, (21 Temmuz 2020). Erişim 10 Temmuz 2022, https://www.af.mil/Portals/1/documents/2020SAF/July/ArcticStrategy.pdf. google scholar
• Akar, Buse (Çev.). China’s Arctic Policy. Ocak 2018. Erişm 11 Temmuz 2022. https://english.www.gov.cn/ archive/white_paper/2018/01/26/content_281476026660336.htm. google scholar
• Antalya Bilim Üniversitesi. “Spitsbergen Anlaşması’na Katılmasını Uygun Bulan Kanun Teklifi TBMM’ de.” Erişim 5 Temmuz 2022, https://www.antalya.edu.tr/tr/haber/turkiye-nin-spitsbergen-anlasmasi-na-katilmasini-uygun-bulan-kanun-teklifi-tbmm-de. google scholar
• Arslan, Melike. İskandinav Destanları Ve Türk Destanları Genel Özelliklerinin Karşılaştırması, Konya: Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yüksek Lisans Tezi, 2017. google scholar
• Auerswald, David. AU.S. Security strategy for the arctic. 27 Mayıs 2021. Erişim 5 Temmuz 2022. https:// warontherocks.com/2021/05/a-u-s-security-strategy-for-the-arctic/#:~:text=Any%20new%20U.S.%20 Arctic%20security,by%20either%20China%20or%20Russia. google scholar
• Boyd, Rognvald, Terje Bjerkgârd, Bobo Nordahl ve Henrik Schiellerup. Mineral Resources in the Arctic. Norne: Geological Survey of Norway, 2016. google scholar
• Büyüksağnak, Barbaros. Svalbard (Spitsbergen) Antlaşması ve Türkiye. 27 Kasım 2017. Erişim 5 Temmuz 2022. https://drive.google.com/file/d/177BqGZ1DXSrgHlwzi3619P6rQ0U4LT7G/view. google scholar
• Bayatlı, Altay. “Osmanlı ve Kutup Stratejisinin Haritacılık Tarihi ve Coğrafi Keşifler Perspektifinden İncelenmesi.” Trakya Üniversitesi Kalite ve Strateji Yönetimi Dergisi, 2-1 (2022): 39-91. google scholar
• Breum, Martin. Arctic Today. 17 Ekim 2018. Erişim 11 Temmuz 2022. https://www.arctictoday.com/china-us-strategic-designs-greenland/. google scholar
• Bulkeley, Rip. “Naming Antarctica.” Polar Record, 52 (262), 15 Mayıs (2015): 2- 15. google scholar
• Caymaz, Ebru, Barbaros Y Büyüksağnak ve Burcu Özsoy. “Arctic science diplomacy of Norway: A case study of svalbard.” Polar Science, 7 Ekim 2022: https://doi.org/10.1016/j.polar.2022.100901. google scholar
• Caymaz, Ebru ve Burcu Özsoy. “Türkiye’nin Kutup Bilim Diplomasisi.” İletişim ve Diplomasi, Kamu Diplomasisi ve Ülke Markalama Özel Sayısı,7 (2022):5-24. google scholar
• Chow, Denise. “In Photos: Take a Tour of the World’s ‘Doomsday’ Seed Vault.” Erişim 19 Eylül 2022. https:// www.livescience.com/58016-svalbard-doomsday-seed-vault-photos.html. google scholar
• Deamer, Kacey. “ ‘Doomsday Vault’ Gains 50,000 Seeds to Fend Off Food Crises.” Erişim 19 Eylül 2022. https://www.livescience.com/58015-doomsday-seed-vault-receives-new-deposit.html. google scholar
• Çelebi, Katip. Kitâb-ı Cihânnümâ. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2009. google scholar
• Çoşkun, Feray. “Piri Reis Ve Haritası.” Atlas Aylık Coğrafya ve Keşif Dergisi, 30 Mart, 240 (2013): 8-24. google scholar
• Demirkılınç, Selçuk. “Politik Bir Bölge Olarak Artika’nın Tanımlanışı.” Küresel Bakışla Kutup Çağı Çatışmalar, İşbirlikleri, Ulusal Çıkarlar, hazırlayan Harun Gümrükçü, Natalia Shulgina Şanlı, Selçuk Demirkılınç, Aybüke İnan ve Tamer İlbuğa içinde 110-128. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2015. google scholar
• Doshi, Rush, Dale Alexis Huang ve Gaoqi Zhang. “Northern Expedition: China’s Arctic Activities and Ambitions.” Erişim 3 Nisan 2022. Foreign Policy at Brookings. Nisan 2021. google scholar
• Duggan, Jennifer . “Inside the ‘Doomsday’ Vault.” Erişim 18 Eylül 2022. https://time.com/doomsday-vault/. google scholar
• Enchanted Learning. “The Land Area of the Continents.” Erişim 5 Haziran 2022. https://www.enchantedlearning. com/geography/continents/Land.shtml. google scholar
• Everett, Karen. “Canada’s Arctic Policy Framework: A New Aproacht to Northern Governance.” Erişim 12 Temmuz 2022. Polar Research and Policy Initiative (PRPI). https://polarconnection.org/canada-arctic-policy-framework/. google scholar
• Federation of American Scientists(FAS). “National Security Presidential Directives-NSPD.” Erişim 10 Temmuz 2022. https://irp.fas.org/offdocs/nspd/nspd-66.htm. google scholar
• Gautier, Donald L ve Thomas E. Moore. “The 2008 Circum-Arctic Resource Appraisal.” The U.S. Geological Survey (USGS).1-9. California: Menlo Park Publishing Service Center, Erişim 30 Temmuz 2022. https://pubs.usgs.gov/pp/1824/a/pp1824a.pdf. google scholar
• GlobalSecurity.org. “Arctic Ocean.” Erişim 19 Temmuz 2022. https://www.globalsecurity.org/military/world/ war/arctic.htm. google scholar
• Greenpeace.org. “Greenpeace 2020 Annual Report East Asia.” Erişim 10 Eylül 2022. Kowloon, Hong Kong: Greenpeace East Asia, (2021):1-44. google scholar
• Guo, Ling ve Lloyd Steven Wilson. “The Diplomat.” Erişim 12 Temmuz 2022. 29 Mart 2020. https://thediplomat. com/2020/03/china-russia-and-arctic-geopolitics/. google scholar
• Gümrükçü, Harun. “Douglas Mawson ve Antarktika.” Küresel Bakışla Kutup Çağı Dizisi 1 Çatışmalar, İşbirlikleri, Ulusal Çıkarlar, hazırlayan Harun Gümrükçü, Natalia Shulgina Şanlı, Selçuk Demirkılınç, Aybüke İnan ve Tamer İlbuğa içinde 241-249. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2015. google scholar
• Gümrükçü, Harun. “Küresel Bakışla Kutup Çağının Genel Hatları.” Küresel Bakışla Kutup Çağı Dizisi 1 Çatışmalar, İşbirlikleri, Ulusal Çıkarlar, hazırlayan Harun Gümrükçü, Natalia Shulgina Şanlı, Selçuk Demirkılınç, Aybüke İnan ve Tamer İlbuğa içinde 4-26. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2015. google scholar
• Gümrükçü, Harun ve İsmail Ceritli . Küresel Bakışla Kutup Çağı -4,1.Baskı. Ankara: Nobel Yayınları, 2020. google scholar
• Gümrükçü, Harun, Sümeyye Güneş, Sabit Alabaş ve Leyla Yılmaz. “Küresel Bakışla Kutup Çağı ve Spitzbergen/ Svalbard’ın Yeri.” Küresel Bakışla Kutup Çağı-4, hazırlayan Harun Gümrükçü, İsmail Ceritli içinde 1-29. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2020. google scholar
• Hoel, Adolf . Skrifter Om Svalbard Og Ishavet . Oslo: 1937. google scholar
• Denizhaber.com/. 17 Mart 2015. Erişim 5 Temmuz 2022. https://www.denizhaber.com/roportaj/drburcu-ozsoy-cicek-ile-seanews-dergisi-eylul-2014-icin-yapilan-roportaj-h38637.html. google scholar
• İnam, İlknur, Eda Ünal ve Mesut Koçak. “Arktik Bölgesi ve Yürütülen Çalışmalar, Türkiye’nin Kutup Çalışmaları”. Kalkınmada Anahtar Verimlilik Dergisi, T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sanayi ve Verimlilik Genel Müdürlüğü, 358, (2018). google scholar
• İnam, İlnur, Eda Ünal ve Mesut Koçak. “Antarktika’Ya Bilim Üssü Kurulması Projesi.” Kalkınmada Anahtar Verimlilik Dergisi, T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sanayi ve Verimlilik Genel Müdürlüğü, 358, 2018. google scholar
• Jaklin, G.S.(Hazırlayan). The PlaceNames of Svalbard. Troms0: Norwegian Polar Institute, 2003. google scholar
• Karabulut, Hüseyin. “Adı Konmayan Kıta:Grönland Jeostratejik, Jeopolitik ve Jeoekonomik Boyutları.” Küresel Bakışla Kutup Çağı Dizisi-5 Yedi Ada Yedi Sorun Yedi Çözüm, hazırlayan Hüseyin Karabulut, Harun Gümrükçü, Zeynep Seda Soylu içinde 259-288. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2021. google scholar
• Karakaş, Gökhan. “Antarktika’ya Türk bilim üssü kurulacak.” 02 Mayıs 2013. Erişim 6 Temmuz 2022. https:// www.milliyet.com.tr/gundem/antarktika-ya-turk-bilim-ussu-kurulacak-1701898. google scholar
• Karasoy, Ceyhan. “Kuzey Buz Denizi Rotalarıı ve Türkiye.”Küresel Bakışla Kutup Çağı 4, hazırlayan Harun Gümrükçü ve İsmail Ceritli içinde 87-106. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2020. google scholar
• Kirişçioğlu, Fatih M. “Sibirya’daki Türkler ve Dilleri.” Türk Dili, Yıl: 70, 839. Kasım 2021:20-31. google scholar
• Konişev, Valeriy Nikolayeviç, Aleksandr Anatolyeviç Sergunin ve Ekaterina Bayram. “Rusya’nın Arktika’daki Ulusal Çıkarları:Mitler ve Gerçekler.” Küresel Bakışla Kutup Çağı Çatışmalar,İşbirlikleri,Ulusal Çıkarlar, hazırlayan Harun Gümrükçü, Natalia Shulgina Şanlı, Selçuk Demirkılınç, Aybüke İnan ve Tamer İlbuğa içinde 192-204. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2015. google scholar
• Kraska, James. “The New Arctic Geography and U.S. Strategy.” Arctic Security in an Age of Climate Change, hazırlayan James Kraska içinde 244- 266. Cambridge University Press, 2011. https://doi.org/10.1017/ CBO9780511994784. google scholar
• Kutup Araştırmaları Enstitüsü (KARE). “IV. Ulusal Kutup Bilimleri Çalıştayı”. Erişim 8 Temmuz 2022. https:// kare.mam.tubitak.gov.tr/sites/images/kare_mam/4._ukbc_ozet_kitabi-13-11-2020.pdf. google scholar
• Kürüm, Turgay. “Avrasya’da Runik Yazı.” Türkler, hazırlayan Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca. 3. cilt içinde 776-785. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002. google scholar
• Lackenbauer, Whitney P ve Ryan Dean. Canada’s Northern Strategy Under the Harper Conservatives: Key Speeches and Documents on Sovereignty, Security, and Governance 2006-15. Calgary: (Centre for Military, Security, and Strategic Studies, 2016) Erişim 9 Ağustos 2020. https://pubs.aina.ucalgary.ca//dcass/82783.pdf. google scholar
• Lagerbring, Sven. İsveççenin Türkçe ile Benzerlikleri İsveçlilerin Türk Ataları.Hazırlayan Abdullah Gürgün. İstanbul: Kaynak Yayınları, 1.Baskı, 2008. google scholar
• Loukacheva, Natalia . Polar Law Textbook. (Copenhagen: Nordic Council of Ministers, 2010) Erişim 11 Ağustos 2022. https://norden.diva-portal.org/smash/get/diva2:701555/FULLTEXT01.pdf. google scholar
• Malatyalı, Emine ve Kaya Yılmaz. “Yapılandırmacı Öğrenme Sürecinde Kavramlar ve Önemi: Kavramların Pedagojik Açıdan İncelenmesi.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (2010),3-14. google scholar
• MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü. “Ulusal Kutup Bilim Programı 2018 - 2022.” Erişim 8 Temmuz 2022. https://kare.mam.tubitak.gov.tr/tr/yan-menu/ulusal-kutup-bilim-programi-2018-2022. google scholar
• Marmara Araştırma Merkezi (MAM) ve Kutup Araştırmaları Enstitüsü (KARE). “Ulusal Kutup Bilimleri Çalıştayı.” Erişim 4 Temmuz 2022. https://kare.mam.tubitak.gov.tr/tr/yan-menu/ulusal-kutup-bilimleri-calistayi-ve-kutup-senligi. google scholar
• Mazur, İvan. “Arktika Global Dünyanın Gelişiminde Bifürkasyon Noktası.” Çeviren Natalia Shulgina Şanlı. Küresel Bakışla Kutup Çağı Çatışmalar İşbirlikleri Ulusal Çıkarlar, hazırlayan Harun Gümrükçü, Natalia Shulgina Şanlı, Selçuk Demirkılınç, Aybüke İnan ve Tamer İlbuğa içinde 150-161. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2015. google scholar
• Middleton, Alexandra. “Fuzzy Signals to Potential Observer States in the Arctic Council.” Global Affairs Review, 2- 2, Sonbahar/Kış (2021):1-26 google scholar
• Misund, Ole Arve. “Academia in Svalbard: an increasingly important role for research andeducation as tools for Norwegian policy.” Polar Research, 36-1, (2017):1-8. https://doi.org/10.1080/17518369.2017.1308131. google scholar
• New World Encyclopedia. “Sami.” Erişim 21 Temmuz 2022. https://www.newworldencyclopedia.org/entry/Sami. google scholar
• Nilsen, Thomas. “China seeks a more active role in the Arctic.” The Barents Observer. 11 Mayıs 2019. Erişim 12 Temmuz 2022. https://thebarentsobserver.com/en/arctic/2019/05/china-seeks -more-active-role-arctic. google scholar
• Northern Forum. “ Sakha Republic (Yakutia), Russia.” Erişim 14 Temmuz 2022. https://www.northernforum. org/en/members/342-sakha-republic-yakutia-russia. google scholar
• Patrik, Lantto. “Saami.” Encyclopedia of the Arctic, hazırlayan Mark Nuttall içinde 1811-1815. New York: Routledge, 2005. google scholar
• Nuttall, Mark. “Arctic: Definitions And Boundaries. Encyclopedia of the Arctic hazırlayan Mark Nuttall içinde 117-121. New York: Routledge, 2005. google scholar
• Obama White House. “National Strategy For the Arctic Region.”10 May 2013. Erişim 18 Ağustos 2022. https:// obamawhitehouse.archives.gov/sites/default/files/docs/nat_arctic_strategy.pdf. google scholar
• Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ). Ulusal Kutup Bilim Programı. Erişim 3 Temmuz 2022. http://pdo. metu.edu.tr/3-ulusal-kutup-bilimleri-calistayi. google scholar
• Özkul, Faruk. “Celâl Nuri İleri’nin “Türkçemiz” Adlı Eseri ve Türkçe İle İlgili Düşüncelerinin Değerlendirilmesi.”Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2005. google scholar
• Özsoy, Burcu.”Kutup Bölgelerinin Türkiye İçin Önemi.” Samsun E Dergi. 5: 90-95. Samsun: Büyükşehir Belediyesi, 2022. google scholar
• Özsoy, Burcu, Harun Gümrükçü, Seriye Sezen ve Ebru Caymaz. (20 Temmuz 2022) “Kutuplar Politikası, Deniz Taşımacılığı ve Türkiye” [Konferans]. Zoom. Erişim 20 Temmuz 2022. https://denizhukuku.bilgi. edu.tr/media/document/2022/08/25/afis_ebamer_2022_0I9lY6Q.pdf. google scholar
• Paul, Michael ve Göran Swistek. “Russland in der Arktis.” Berlin: Stiftung Wissenschaft und Politik, Ekim 2021. Erişim Ağustos 2022. https://doi:10.18449/2021S19v02. google scholar
• Refworld.”Chronology for Yakut in Russia.” Erişim 20 Ağustos 2022. https://www.refworld.org/docid/469f38d5c. html. google scholar
• Research in Svalbard Portal (RIS). “Research in Svalbard Portal.” Erişim 8 Temmuz 2022. https://www. researchinsvalbard.no/. google scholar
• Roald, Berg. “From “Spitsbergen” to “Svalbard” Norwegianization in Norway and in the “Norwegian Sea”, 1820-1925.”ArticleinActaBorealia. 30-2, 154-173.2013. https://doi.org/10.1080/08003831.2013.843322. google scholar
• Rossi, Christopher R.”A Unique International Pr A Unique International Problem’: The Sv ’: The Svalbard Treaty, Equal Enjoyment, and T yment, and Terra Nullius: Lessons of T a Nullius: Lessons of Territorial T orial Temptationfrom History.” Washington University Global Studies Law Review. 15-1, (2015): 93-136. google scholar
• Rossi, Christopher R. “Terra Nullius and the “Unique” International Problem of Svalbard.” Published online by Cambridge University Press, (2017):129- 169. https://doi.org/10.1017/9781316871935.004. google scholar
• Senger, Kim, Brugmans Peter, Grundvâg Sten-Andreas, Jochmann Malte Michel, N0ttvedt Arvid, Olaussen Snorre, Skotte Asbj0rn, ve Smyrak-Sikora Aleksandra “Petroleum, coal and research drilling onshore Svalbard: a historical perspective.” Norwegian Journal of Geology, 99-3, DOI: 10.17850/njg99-3-1. google scholar
• Salama, Vivian, Rebecca Belhaus, Andrew Restuccia, ve Michael C Bender. “President Trump Eyes a New Real-Estate Purchase: Greenland.” The Wall Street Journal.16 Ağustos 2019. Erişim 10 Temmuz 2022. https://www.wsj.com/articles/trump-eyes-a-new-real-estate-purchase-greenland-11565904223. google scholar
• Scott, Michon ve James Overland. “2018 Arctic Report Card: Multi-year stretch of record and near-record warmth unlike any period on record.” Climate.gov. 11 Aralık 2018. Erişim 9 Temmuz 2022. https://www.climate. gov/news-features/featured-images/2018-arctic-report-card-multi-year-stretch-record-and-near-record. google scholar
• Schweizer, Jürg.”Engagement in der Arktis.” Wsl-Magazin Diagonal.18/1, (2018): 10-13. google scholar
• Stephen, J. Blank. “Russia in the Arctic.” US Army War College USAWC Press, 2011. Erişim 1 Ağustos 2022. https://press.armywarcollege.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1572&context=monographs. google scholar
• Steplavage, Yvonne. “Die Geschichte der Sami.” Nordeuropa Reisen. Erişim 22 Temmuz 2022. https://www. nordeuropa-reisen.de/lappland/sami-geschichte/sami-geschichte.html. google scholar
• Stroud, Melissa. “The Origin and Genetic Background of the Sami. ” The University of Texas at Austin. Erişim 25 Haziran 2022. https://www.laits.utexas.edu/sami/dieda/hist/genetic.htm. google scholar
• Strouk, Mayline. “Opening-up the Arctic through international science: The Case of Svalbard, Norway.” Arctic Portal. Erişim 19 Ekim 2022. https://arcticyearbook.com/arctic-yearbook/2021. google scholar
• Svalbard Science Forum (SSF). “Research communities.” Erişim 10 Eylül 2022. https://www.forskningsradet. no/en/svalbard-science-forum/svalbard-research-planning/research-communities/. google scholar
• S&P Global Commodity Insights.” Russia approves Arctic strategy up to 2035.” 27 Ekim 2020. Erişim 11 Temmuz 2022. https://www.spglobal.com/commodityinsights/en/market-insights/latest-news/coal/102720-russia-approves-arctic-strategy-up-to-2035. google scholar
• Tamnes, Rolf. “Arctic Security and Norway.” Arctic Security in an Age of Climate Change, hazırlayan James Kraska içinde, 47 - 63. Cambridge University Press, 2011. https://doi.org/10.1017/CBO9780511994784.005. google scholar
• TBMM.15 Temmuz 2022. https://www.tbmm.gov.tr/. google scholar
• T.C. Dışişleri Bakanlığı. Erişim 6 Temmuz 2022. https://www.mfa.gov.tr/. google scholar
• T.C. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. Ulusal Kutup Bilim Programı (2018-2022). Erişim 7 Temmuz 2022. https://kare.mam.tubitak.gov.tr/sites/images/kare_mam/ulusal_kutup_bilim_programi.pdf. google scholar
• T.C. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı.Ulusal Kutup Bilim Programı (2018-2022),”UKBP İzleme ve Değerlendirme Raporları.” Erişim 7 Temmuz 2022. https://kare.mam.tubitak.gov.tr/tr/yan-menu/ulusal-kutup-bilim-programi-2018-2022. google scholar
• The Arctic Council. “Arctic Council Observers.” Erişim12 Haziran 2022. https://www.arctic-council.org/ about/observers/. google scholar
• The Arctic Institute. “Russia.” Erişim 10 Haziran 2022. https://www.thearcticinstitute.org/countries/russia/. google scholar
• The Crop Trust. “Svalbard Global Seed Vault.” Erişim 19 Ekim 2022. https://www.croptrust.org/work/ svalbard-global-seed-vault/. google scholar
• The National Ocean Economics Program (NOEP), “Arctic Natural Resources.” Erişim 22 Eylül 2022. https:// www.oceaneconomics.org/. google scholar
• The United States Geological Survey (USGS). “ 90 Billion Barrels of Oil and 1,670 Trillion Cubic Feet of Natural Gas Assessed in the Arctic.” 22 Temmuz 2008. Erişim 9 Temmuz 2022. https://www.usgs.gov/ media/audio/90-billion-barrels-oil-and-1670-trillion-cubic-feet-natural-gas-assessed-arctic. google scholar
• Timothy, Heleniak. “Migration in the Arctic.” Arctic Portal Arctic Yearbook 2014. 1-23. Erişim 16 Haziran 2022. https://arcticyearbook.com/images/yearbook/2014/Scholarly_Papers/4.Heleniak.pdf. google scholar
• Torbj0rn, Pedersen. “The politics of research presence in Svalbard.” The Polar Journal,11-2 413-426. 2021. https://doi.org/10.1080/2154896X.2021.1883900. google scholar
• Topdemir, Hüseyin Gazi. “Takıyyüddin Er-Râsıd.” TDV İslâm Ansiklopedisi. 454-456. Erişim 5 Eylül 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/takiyyuddin-er-rasid. google scholar
• Turksail.”Buzul Kıta Antarktika’dan Yansımalar.” Erişim 4 Temmuz 2022. https://turksail.com/seart/14995-buzul-kta-antarktikadan-yansmalar. google scholar
• Türk Deniz Araştırmaları Vakfı (TUDAV).”Türkiye’nin Antarktika Araştırma Seferi 2016.” 14 Mart 2016. Erişim 4 Haziran 2022. https://tudav.org/calismalar/turk-antarktik-bilim-programi/seferler/turkiyenin-antarktika-arastirma-seferi/. google scholar
• Türk Deniz Araştırmaları Vakfı (TUDAV).” Türk Bilim İnsanları Antarktika’daki Çalışmalarını Tamamladı 2016.” Erişim 16 Haziran 2022. https://tudav.org/calismalar/turk-antarktik-bilim-programi/seferler/turk-bilim-insanlari-antarktikadaki-calismalarini-tamamladi/. google scholar
• Türk Dil Kurumu. Erişim 13.06.2022. https://sozluk.gov.tr/. google scholar
• Türkiye Büyük Millet Meclisi(TBMM).”Spitsbergen İle İlgili Olarak 9 Şubat 1920 Tarihinde Paris’te İmzalanan google scholar
• Antlaşmaya Katılmamızın Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Teklifi.” Türkiye Büyük Millet Meclisi Dışişleri Komisyonu Tutanak Dergisi. google scholar
• 27. Dönem, 6. Yasama Yılı, 1’inci Toplantı, 6 Ekim 2022 Perşembe, 14. Erişim 8 Ağustos 2022. https://www5. tbmm.gov.tr/develop/owa/komisyon_tutanaklari.goruntule?pTutanakId=3018. google scholar
• U.S. Department of Defense.”Department of Defense Arctic Strategy.” Haziran 2019. Office of the Under Secretary google scholar
• of Defense for Policy. Erişim 10 Ağustos 2022. https://media.defense.gov/2019/Jun/06/2002141657/-1/-1/1/2019-DOD-ARCTIC-STRATEGY.PDF. google scholar
• Ülkar, Esra. “Antarktika ekibi yola çıktı.”29 Mart 2016. Hürriyet. Erişim 26 Ağustos 2022. https://www. hurriyet.com.tr/egitim/antarktika-ekibi-yola-cikti-40077279. google scholar
• V.Ulusal Kutup Bilimleri Çalıştayı. Kocaeli: TÜBİTAK MAM KARE, 2021. google scholar
• The Arctic Economic Council(AEC). Erişim 1 Ağustos 2022. https://arcticeconomiccouncil.com/. google scholar
• Williams, Ian, Heather A. Conley, Nikos Tsafos ve Matthew Melino. “America’s Arctic Moment/Great Power Competition in the Arctic to 2050.” Washington: The Center for Strategic and International Studies (CSIS), (2020). google scholar
• Wither, James K. “Svalbard: NATO’s Arctic ‘Achilles’ Heel’.” 11 Şubat 2022. Per Concordiam. Erişim 18 Eylül 2022. https://perconcordiam.com/svalbard-natos-arctic-achilles-heel/. google scholar
• World Economic Forum. “China Institute of International Studies.” Erişim 12 Temmuz 2022. google scholar
• https://www.weforum.org/search?query=China+Institute+of+International+Studies. google scholar
• Yurtoğlu, Bilal.”İbrahim Edhem Paşa’nın ‘Medhal-i ‘İlm-i Jeoloji’Başlıklı Makalesi.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 21-1, (2020): 101-149. google scholar
• Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Ulusal Tez Merkezi. Erişim 7 Temmuz 2022. https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi/giris.jsp. google scholar