Ludwıg Wittgenstein’da Ahlaki Söylemin İmkanı

Yıl 2016, Sayı: 45, 119 - 133, 17.04.2019

Peyyamisefa Gülay

Öz

Ludwig Wittgenstein düşüncesinin ahlaki tarafı gerek düşünürün üretken olduğu dönem ve gerekse şahsi üslubu nedeniyle nispeten dikkatlerden kaçmıştır. Halbuki ahlaki tarafı Wittgenstein düşüncesinin en merkezi konumlarından birini işgal etmektedir. Bu çalışma, onun düşüncesinin en temel kaygılarından biri olan “bir şeyi dil ile ifade etmenin imkanı” meselesinden hareketle, erken ve geç dönem düşüncelerinde ahlaki söylemin imkanlarına yönelmektedir. Düşünürün erken dönem düşüncesinin Tractatus’ta dilin resim teorisi olarak cisimleşmiş eğilimi, ahlakı da kapsayan söylenemez olanlar alanında bilimsel bir dille konuşmanın ciddi bir hata olacağı üzerinde durur. Fakat bu gibi alanlarda söz söyleme faaliyetine her zaman dilin bir çeşit yanlış kullanımının eşlik ettiği bilinmek kaydıyla, ahlaki söylem mümkün görülür. Bu manada Wittgenstein’ın bu alanlara yönelik “susma” çağrısı hiçbir şey söylememek gibi bir manadan çok doğabiliminin diliyle konuşmamak manasına gelir. Geç dönemde aynı tema farklı bir yapı ile, dil oyunları anlayışı ile karşımızdadır. Burada ahlak, hususi bir dil oyununu ifade edecek ve başka bir dil oyununun grameri ona geçirilmeye çalışılmadıkça, ahlaki söylem yine mümkün görülecektir. 

Anahtar Kelimeler

Wittgenstein, ahlak, imkan, dil, resim teorisi, söylenemeyen, dil oyunu, bağlam

The Possibility of Ethical Discourse in Ludwig Wittgenstein

Öz

Due to not only the philosopher’s productive period but also
his personal discourse, the ethical part of Ludwig Wittgenstein thought has
partially overlooked. In fact, the ethical part has occupied one of the most
central positions in his thought. Regarding the most fundamental concern of his
thought “the possibility of articulating something through language”, this
study deals with the possibilities of ethical discourse in Wittgenstein’s early
and late period. His early thought that is the actualized tendency of
Tractatus’ picture theory of language emphasizes that elaborating
scientifically on the “unspeakable” areas including ethics is a serious
mistake. However, ethical discourse can be seen as possible on condition that
one knows there is always a wrong use of language during the act of speech in
these areas. In this sense, the “silencing” call of Wittgenstein about these
areas does not mean “not to say anything” but “not to speak in the language of
natural sciences.” In his late period, we see the same theme with a different
structure and language games. At this point, ethics will express a specific
language game, and the ethical discourse will be seen possible again as long as
another game’s grammar is not tried to pass over the other. 

Anahtar Kelimeler

Wittgenstein, ethics, possibility, language, picture theory, unspeakable, language game, context

Kaynakça

• .