Lojistik Faaliyetlerin Akdeniz Ülke Ekonomileri İle İlişkisi

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 2, 91 - 106, 31.07.2019

Şule Güngör Elifcan Dursun Ahmet Karaoğlan

Öz

Küreselleşen dünya pazarında ülkelerin
ekonomik büyümelerini sağlayabilmeleri adına ticaret ve sanayi alanında
yaptıkları gelişmeler büyük önem arz etmektedir. Bu hareketle ticaretin
serbestleşmesi uluslararası ticaretin genel itibariyle seyrini olumlu yönde
etkilemiştir. Uluslararası ticaretin ülkeler ve firmalar arasında rekabet yaratan
bir unsur haline gelmesinin sonucu olarak da lojistik dikkat çekmektedir. Bu
gelişmeler doğrultusunda uluslararası ticaretin istenen boyutlarda ve
sürdürülebilir olması için lojistik sektörü stratejik bir boyut kazanmakta ve
ekonomide kaldıraç görevi görmektedir. Lojistik sektörü, ülke ekonomisi
üzerinde yatırımlar, istihdam ve milli gelir konularında sahip olduğu etki ve
küreselleşen ticaret ağları sayesinde gösterdiği gelişme ile yoğun şekilde
dikkat çeken sektörler arasındadır. Özellikle rekabet gücünü artırmayı
amaçlayan işletmeler ve ülkeler sektörün gelişimi için ciddi yatırımlar
yapmakta ve sektörün muhtemel getirileri konusunda büyük beklentilere
girmektedir. Yapılan yatırımlar ve beklentiler sonucu özellikle üretim
faaliyeti gerçekleştiren sektörler lojistik değişkenlerden fazlasıyla
etkilenmektedir. Diğer taraftan lojistik için yapılan yatırımlar işletmelerin
veya ülkelerin ticari oluşumlarını da doğrudan olumlu yönde etkilemekte ve
ticaret hacimlerini artırmalarına aracı olmaktadır. Lojistiğin işletmeler ve
ülkeler için önemi ülkelerin gerçekleştirdiği uluslararası ticaretleri için de
günden güne gelişme göstermekte ve vazgeçilmesi mümkün olmayan bir noktaya
varmaktadır.

Lojistiğin ülkeler için önemi ülkelerin
var oldukları coğrafyalar ve sahip oldukları lojistik imkânları açısından
değişkenlik gösterebilmektedir. Özellikle denize kıyısı olan ve bu sayede deniz
taşımacılığı ile lojistik akışını verimli bir şekilde gerçekleştirebilen
ülkelerin uluslararası ticaretlerinde daha büyük kazanç elde ettiği
gözlemlenmektedir. Diğer taraftan aynı bölgede var olan ülkelerin ekonomik ve
ticari açıdan benzerlik gösterdiği de söylenebilir. Bu kapsamda yapılan
çalışmada lojistik faaliyetlerinde var olan ortak nokta ve ekonomik açıdan
birbirlerine benzerlik göstermektedirler. Ülkelerin ekonomik açıdan
büyüklükleri ve lojistik faaliyetlerinin ilgili ülkelerin ekonomik büyüklüğüne
etkisini inceleyebilmek amacıyla Akdeniz’e kıyısı olan 15 ülke ekonomisine
lojistik sektörünün etkisi 1980 - 2018 dönemi için lojistik performans endeksi
ve gayri safi yurtiçi hâsıla değerleri ile panel veri analizi kullanılarak
incelenmiştir. Çalışmada 2007, 2010, 2012, 2014 ve 2016 yıllarını kapsayan
analiz sonuçlarında orta seviyede pozitif yönlü bir ilişkiye ve gayri safi
yurtiçi hâsılada yaşanan değişmelerin %32 oranındaki kısmının lojistik
performans endeksi ile açıklanabildiğine ulaşılmıştır. Diğer taraftan ülkeler
bazında yapılan analizlerde Türkiye ve Arnavutluk için lojistik performans
endeksi ile gayri safi yurtiçi hâsıla arasındaki en yüksek ilişki elde
edilmiştir. Türkiye ve Arnavutluk ülkelerinin gayri safi yurtiçi hâsıla
değerlerindeki değişim yüksek oranda lojistik performans endeksi ile
açıklanmaktadır. Bu durum ise ilgili iki ülkenin ekonomik büyüklüğünde lojistik
faaliyetlerin önemini ortaya koymaktadır. Ayrıca ülkelerin lojistik performans
endeksini oluşturan faaliyetler arasında yoğun olarak “Altyapı” ve “Gümrük”
faaliyetlerine ağırlık vermeleri halinde daha yüksek seviyede gayri safi
yurtiçi hâsılaya sahip olabilecekleri saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Lojistik, Akdeniz Ülkeleri, Akdeniz Ülke Ekonomileri, Lojistik Performans Endeksi, Gayri Safi Yurtiçi Hasıla

The Relationship Between Logistics Activities and the Economy of Mediterranean Countries

Öz

Kaynakça

• Li A., Zhao P. & Zhao Y., (2010). Empirical analysis on the relationship between logistics industry and economic growth in Xuzhou. Logistics and Supply Chain Research in China Proceedings of The 3rd International Conference on Logistics and Supply Chain Management 2010. ISBN: 978-0-9807687-3-2.
• Hunan, China. Alleman, J., Hunt, C., Michaels, D., Mueller, D., Rappoport, P. & Taylor, L. (1994). Telecommunications and economic development: empirical evidence from Southern Africa. In 10th Biennial International Telecommunications Society Meeting, Sydney.
• Arvis, JF., Saslavsky, D., Ojala, L., Shepherd, B., Busch, C. & Raj, A. (2014). Connecting to compete 2014: trade logistics in the global economy - the logistics performance index and its İndicators. Washington DC: The World Bank.
• Ateş, İ., ve Işık, E. (2010). Türkiye’de lojistik hizmetlerinin gelişiminin ihracattaki büyümeye etkileri. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1).
• Başar, S.İ. ve Bozma, G. (2017). Ülkelerin lojistik performanslarının belirleyicileri. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 447-458.
• Bilginer N., Kayabaşı, A. ve Sezici, E. (2008). Lojistik faaliyetlerin süreçsel etkinliğine etki eden faktörlerin değerlendirilmesi üzerine ampirik bir çalışma. Dumlupınar Üniversitesi SBE Dergisi, 22, 277-297.
• Boopen, S. (2006). Transport infrastructure and economic growth: evidence from Africa using dynamic panel estimates. The Empirical Economics Letters, 5(1), 37-52.
• Civelek, M.E., Uca, N. & Çemberci, M. (2015). The mediator effect of logistics performance index on the relation between global competitiveness index and gross domestic product. European Scientific Journal, 11(13).
• Dünya Bankası, (2019). Gross domestic product. Erişim adresi: https://gdp.worldbank.org/
• Dünya Bankası, (2019). Logistics performance index. Erişim adresi: https://lpi.worldbank.org/
• Greenstein, S.M. & Spiller, P.T. (1996). Estimating the welfare effects of digital infrastructure. National Bureau of Economic Research (Cambridge, MA).
• Sturm, J.E., Jacobs, J. & Groote, P. (1999). Output effects of infrastructure investment in the Netherlands. 1853 - 1913. Journal of Macroeconomics, 21, 355-380.
• Gümüş, Y. (2009). Lojistik faaliyetlerin rekabet stratejileri ve işletme kârı ile olan ilişkisi. Dumlupınar Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Yüksekokul Muhasebe ve Finansman Dergisi, 41, 97-113.
• Hayaloğlu, P. (2015). The impact of development in the logistics sector on economic growth: the case of OECD countries. International Journal of Economics and Financial Issues, 5(2), 523-530.
• İzmir Ticaret Odası. (2008). Lojistik merkez kavramı ve İtalya’daki lojistik merkezler. Erişim adresi: http://www. izto.org.tr/
• Kayabaşı, A. (2010). Rekabet gücü perspektifinde lojistik faaliyetlerde performans geliştirme. İstanbul Ticaret Odası Yayınları, İstanbul.
• Kayode, O., Babatunde, O.A. & Abiodun, F. (2013). An empirical analysis of transport infrastructure investment and economic growth in Nigeria. Social Sciences, 2(6), 179-188.
• Koban, E. ve Keser, H.Y. (2007). Dış ticarette lojistik. Ekin Basım Yayın Dağıtım A.Ş., Bursa.
• Kuzu, S. & Önder, E. (2014). Research into the long-run relationship between logistics development and economic growth in Turkey. Journal of Logistics Management, 3(1), 11-16.
• Liu, W., Li, W. & Huang, W.Y. (2006). Analysis of the dynamic relation between logistics development and GDP growth in China. SOLI’06 IEEE International Conference on Service Operations and Logistics and Informatics. 153-157.
• Norton, S.W. (1992). Transaction costs telecommunications and the microeconomics of macroeconomic growth. Economic Development and Cultural Change, 41(1), 175-96.
• Ofluoğlu N.Ö., Kalaycı C., Artan S. ve Bal H.Ç. (2018). Lojistik performansındaki gelişmelerin uluslararası ticaret üzerindeki etkileri: AB ve MENA ülkeleri örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 9(24), 92-109.
• Orhan, Z.O. (2003). Dünyada ve Türkiye’de lojistik sektörünün gelişimi. İstanbul Ticaret Odası Yayınları, İstanbul.
• Röller, L.H. & Waverman, L. (2001). Telecommunications infrastructure and economic development: a simultaneous approach. American Economic Review. 91(4), 909-923.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı. (2013). Onuncu Kalkınma Planı (2014 - 2018). Erişim adresi: http://www.sbb.gov.tr/.
• T.C. Ticaret Bakanlığı. (2019). Erişim adresi: https://www.ticaret.gov.tr/.
• Türkiye İhracatçılar Meclisi. (2019). Erişim adresi: www.tim.org.tr/. Türkiye İstatistik Kurumu. (2019). Erişim adresi: www.tuik.gov.tr/.
• Wang, A. (2010). Research of logistics and regional economic growth. iBusiness, 2(04), 395-400.
• Yapraklı, T.Ş. ve Ünalan, M. (2017). Küresel lojistik performans endeksi ve Türkiye’nin son 10 yıllık lojistik performansının analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 31(3), 589-606.
• Zhu, H., Wang, H. & Zhu, Y. (2007). The research of relationship between economy development and logistics development based on statistical analysis. In 2007 International Conference on Management Science and Engineering. ICMSE 2007. 1372-1377.