Ergenlerin Karşılıklı Konuşmalarında Toplumsal Cinsiyet Kuruluşu

Yıl 2013, Cilt: 33 Sayı: 2, 15 - 30, 17.06.2013

Mercan Atakan Göklem Tekdemir Yurtdaş

Öz

Bu çalışmada ergenlik dönemindeki kadın ve erkeklerin, toplumsal cinsiyete ilişkin kalıp
yargılarının tartışıldığı konuşma kayıtlarında belirlenen, etkileşimsel stratejiler ve dilsel
araçlar konuşma analizi yöntemi ile incelenmiştir. Yaşları 11-14 arasında değişen hemcins
(10 kadın- kadın ve 10 erkek-erkek) ve karşıt cins (10 kadın-erkek) gruplarındaki katılımcılar,
üzerlerinde toplumsal cinsiyete ilişkin kalıp yargıları sorgulayan ifadelerin yer aldığı 6 kart
üzerinde konuşmuşlardır. Konuşmalarda tespit edilen söz kesme girişimlerinde tarafların,
kullandıkları stratejilerin toplumsal cinsiyetin etkileşimde sergilenmesiyle ilgili literatürü
desteklediği görülmüştür. . Kadın- kadın ve erkek-erkek grupları karşılıklı konuşmalarda,
toplumsal cinsiyete ilişkin problemleri müzakere ederken söz kesme oranları/frekansları
birbirine yakın çıkmıştır. Kadın-erkek gruplarında söz kesme girişimlerini yapan taraf,
baskın olarak erkek olmuştur. Bu sonuçlar sözel etkileşimde, toplumsal cinsiyet kuruluşu
bağlamında tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Cinsiyet, Toplumsal Cinsiyet, Söz Kesme, Konuşma Analizi.

Anahtar Kelimeler

Cinsiyet, Toplumsal Cinsiyet, Söz Kesme, Konuşma Analizi.

Construction of Gender in Adolescents’ Dyadic Conversations

Öz

In this study, interactional strategies and tools utilized in recordings of adolescents’ conversations about gender stereotypes were analyzed by using conversation analysis. The participants divided into same-gender (10 woman-woman and 10 man-man) and mixed-gender dyads (10 woman-man) with an age range of 11-14, were asked to talk about 6 picture cards each with a question regarding a gender stereotype. Analysis of recorded conversations revealed that interruptions were used by all gender groups however differently in accordance with the previous studies about performance of gender in talk. The frequency of verbal interruptions were similar in same-gender dyads. In mixed-gender dyads, however, interruptions were done mostly by men. The implications of these results will be discussed in terms of literature on gender construction in verbal interactions.

Anahtar Kelimeler

Sex, Gender, Interruption, Conversation Analysis.

Kaynakça

• Atakan, M. (2013). Sözel Etkileşimlerde Toplumsa Cinsiyet Kuruluşu ve Akran Kültürü, Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi.
• Barnes, M.K. and Vangelisti, A.L. (1995). ‘Speaking in a Double-Voice: Role-Making as Influence in Preschoolers’ Fantasy Play Situations’, Research on Language and Social Interaction 28: 351–89.
• Corsaro,W.A ., Eder, D.: 1990. Children’s peer cultures, Annual Review of Sociology, 16, s.197-220 .
• Dökmen, Z.Y. (2010). Toplumsal Cinsiyet Sosyal Psikolokij Açıklamalar, İstanbul, Remzi Kitabevi.
• Ecevit, y. (2003). “Toplumsal Cinsiyetle Yoksulluk İlişkisi Nasıl Kurulabilir? Bu İlişki
• Nasıl Çalışılabilir?”, İstanbul, Cumhuriyet üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, Sayı: 2. Erikson, E.H. (1964). Childhood And Society. New York: W.W.Norton.
• Erikson, E.: 1968 Identity: Youth and Crisis, New 80York: Norton
• Jefferson, G. (1985). “An Exercise in the Transcription and Analysis of Laughter”, Handbook of Discourse Analysis, Volume 3 - Discourse and Dialogue, (Ed. T.A.Van Dijk), London, Academic Press, Gülden, Ç. (2011). Ergenlerin Romantik İlişkilerini Başlatma, Sürdürme ve Bitirme
• Nedenlerinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Heritage, J., Clayman, S. (2010). Talk in Action: Interactions, Identities, and Institutions, Wiley- Blackwell, Oxford, UK.
• Maltz, D.N. and Borker, R.A. (1982). ‘A Cultural Approach to Male–Female Miscommunication’, in J.J. Gumperz (ed.) Communication, Language and Social Identity, pp. 196–216. Cambridge: Cambridge University Press.
• Mulac, a., Bradac, J.J., Gilbbons, P. (2001). “Empirical Support for the Gender as
• Culture Hypothesis”: An Intercultural Analysis of Male/Female Language Differences’, Human Communication Research, 27(1), s.121–52. Tannen, D. (1998) “Talk in the Intimate Relationship: His and Hers”,Language and Gender: A Reader (ed. J. Coates), Oxford, Blackwell, 435- 445.
• Tannen, D. (2008). Hiç Anlamıyorsun Kadın Erkek Konuşmaları, İstanbul, Varlık Yayınları. Turner, J. C. (1975). “Social comparison and social identity: Some prospects for intergroup behaviour.” European Journal of Social Psychology, 5, 5-34.
• Yurtdaş, G., Atakan, M., Tezerişir, A. (2011). “Sözel etkileşimlerde cinsiyet ile söz kesme ve çakışma arasındaki ilişki”, Psikoloji Çalışmaları Dergisi, İstanbul Üniversitesi, 31, sf. 105- 117.
• Zımmerman, W., West, C. (1975). “Sex Roles, Interruptions, and Silences in Conversation”, Language and Sex: Difference and Dominance. (Eds. B.Thorne. and N. Henley), Newbury House. Ek Analizlerde Kullanılan Kod lama Kriterleri ve Bu Kriterleri İfade Eden Semboller . sıra-alışın sonunda sesin tama men düşmesi , sıra-alışın sonunda sesin düş meden düz bir tonda olması ¿ sıra-alışın sonunda sesin hafif yükselmesi ? sıra-alışın sonunda sesin tama men yükselmesi = farklı ya da aynı kişinin sıra-alışını aralıksız başlatması/sürdürmesi (.) anlık durma (0.3) ölçülebilen durma süreleri (Zaman Birimi:Saniyenin onda biri) ses yüksekliğinde birden artış .hh nefes alma hh nefes verme keli(h)me (h) gülme ( ) anlaşılmayan konuşma kelime:: (:) kelimenin telaffuzu sırasında uzatılan ses kelime altı çizilen kelimeler ko nuşma içinde daha sesli ve vurgulu söylenenler KELİME konuşma içinde daha da fazla yüksek sesle ve vurguyla söyle nenler °kelime° konuşma içinde daha al çak sesle söylenenler >kelime< bu kelimeler, diğerlerine kıyasla daha hızlı söylenenleri ifade eder <kelime> bu kelimeler, diğerlerine kıyasla daha yavaş söylenenleri ifade eder