The Late Chief Architect Mustafa Agha

Yıl 2023, Sayı: 32, 89 - 114, 26.06.2023

Aysu Ateş

https://doi.org/10.26650/sty.2023.1214046

Öz

Negative developments in 17th-century Ottoman political life caused damage to the empire’s administrative mechanisms. This situation paved the way for architects to increase their interest in politics and to participate in palace intrigue over time. The fact that the architects of the era are often mentioned in political games as opposed to their artistic interests also indicates the change in position of Ottoman architects. Architect Mustafa Agha was one of the most interesting historical figures of the age due to his relations with people such as Architect Kasım Agha and also Cinji Hodja Hüseyin Effendi, one of the main actors in the palace intrigue of the period, and his murder after gaining the enmity of Grand Vizier Fazıl Ahmed Pasha. This study determines the term this architect served in office, scrutinizes the date and cause of his death, and examines the structures built in Istanbul during his time as chief architect. The study is mainly based on Ottoman archive documents, qadi registries, and the works of Ottoman historians and has attempted to determine Mustafa Agha’s position within the framework of the relationship between art and politics in the 17th-century Ottoman architectural environment.

Anahtar Kelimeler

Chief Architect, Mustafa Agha, Ottoman Architect, Ottoman Architectural Environment, 17th-Century

Maktûl Mimarbaşı Mustafa Ağa

Öz

XVII. yüzyılda Osmanlı siyasi yaşamında meydana gelen olumsuz gelişmeler, devletin idari ve yönetim mekanizmasının zarar görmesine neden olmuştur. Bu durum, mimarların siyasete olan ilgisinin artmasına ve zamanla saray entrikalarına katılmalarının yolunu açmıştır. Çağın mimarlarının sanatsal, teknik ve estetik yönleri yerine genellikle politik oyunlar içinde anılmaları, aynı zamanda Osmanlı mimarının değişen konumuna da işaret etmektedir. Mimar Mustafa Ağa, dönemin entrikalarının baş aktörlerinden Mimar Kasım Ağa ve -ağırlıkla Cinci Hoca olarak tanınan- Hüseyin Efendi gibi kişilerle dolaylı münasebetleri, defalarca mimarbaşılık görevinden azledilmesi ve sonunda Sadrazam Fazıl Ahmed Paşa’nın düşmanlığını kazanarak katledilmesi dolayısıyla çağın en ilginç tarihi kişiliklerinden birisidir. Osmanlı mimarlarına dair yapılan çalışmalarda geri planda kalan Mimar Mustafa Ağa’nın entrikalarla dolu yaşamının ele alındığı bu çalışmada, mimarın görev süreleri belirlenmiş, ölüm tarihi ve nedeni tespit edilmiş, başmimarlığı döneminde İstanbul’da inşa edilen çeşitli türdeki mimari eserler ana hatlarıyla incelenmiştir. Bununla birlikte, Mustafa Ağa konusundaki birçok belirsizlik, Osmanlı arşiv belgelerine dayanılarak tartışılmıştır. Ağırlıkla Osmanlı arşiv belgeleri, kadı sicilleri ve Osmanlı tarihçilerinin eserlerine dayanılarak hazırlanan çalışmada, XVII. yüzyılın mimarlık ortamında, sanat ve siyaset ilişkisi çerçevesinde Mimar Mustafa Ağa’nın konumu belirlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Başmimar, Mustafa Ağa, Osmanlı Mimarı, Osmanlı Mimarlık Ortamı, XVII. Yüzyıl

Destekleyen Kurum

YÖK 100/2000 Doktora Bursu

Kaynakça

• SANATSANATSANATSANATSANAT