Öz
DOI: 10.26650/TurkJHist.2019.19009
Although he was the malik of the Mengüjekid Principality (the branch of Erzincan and Kemah) from the mid-12th century to the end of the first quarter of the 13th century, the primary sources were not very generous in the years of the sovereignty of Bahrâmshâh (560-622 / 1165-1225). Apart from mentioning his active roles in only a few political cases, these sources share records emphasizing his wealth and generosity. In this article, besides the information given in the primary sources, there will be two different types of gold coins struck by the Mengüjekid melik which will make an important contribution to the years of the Mengüjekid Principality and the regnal years of Bahrâmshâh. These unique dinars, which were put up for sale in some auctions in Europe, have never been involved in any coin catalogues or academic studies. These numismatic findings are undoubtedly important in order to complete the limited information in other written sources. It should be remembered that no gold coins belonging to the first period of Turkish principalities in Anatolia had been found until recently. In this respect, the gold coins we will share in this article will allow us to bring a new interpretation to the history of the Anatolian Turkish numismatic.
Cite this article as: Mıynat, Ali, “Bir Mengücekli Türkmen Beyi: Fahreddîn Behrâmşâh ve Yeni Keşfedilen Altın Sikkeleri”, Turk J Hist sayı 70 (2019), s.19-36.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ahmed Eflâkî, Ariflerin Menkıbeleri, çev. Tahsin Yazıcı, MEB Yayınevi, İstanbul 1995. Balog, Paul - Yvon, Jacques, “Monnaies à légendes arabes de l’Orient latin”, Revue numismatique, 6e série - Tome 1, 1958, s. 133-168. Berchem, Max Van – Josef Strzygowski, Amida, Hiedelberg 1910. Clavjo Gonzales de Ruy, Timur Devrinde Kadis’ten Semerkant’a Seyahat, çev. Ömer Rıza Doğrul, Kesit Yayınları, İstanbul 2007. el-Hamevî, Şihâbeddîn Ebû Abdullâh Yakut, Mucemü’l-Büldân, I, Dâr-ı Sadr, Beyrut 1988. İbn Battûta, İbn Battûta Seyahatnamesi, çev. A. Sait Aykut, c. I, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2004. İbn Bibi (el-Hüseyin b. Muhammed b. Ali el-Ca’feri er-Rugadi), el-Evamirü’l-Ala’iye fi’l-Umuri’l-Ala’iye (Selçuk Name), I, çev. Mürsel Öztürk, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1996. İbni Bîbî, Selçuknâme, çev. Mükrimin Halil Yinanç, haz. Refet Yinanç ve Ömer Özkan, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2017. İbnü’l-Esîr, el-Kâmil fi’t-Târih, İslâm Tarihi, çev. Abdülkerim Özaydın, Hikmet Neşriyat, C. 10, İstanbul 2008. Josaphat Barbaro, Anadolu’ya ve İran’a Seyahat, çev. Tufan Gündüz, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2005. Gregory Abû’l-Farac (Bar Hebraeus), Abû’l-Farac Tarihi, C. II, Süryanice’den İngilizce’ye çev. Ernest A. Wallis Budge, Türkçeye çev. Ömer Rıza Doğrul, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1999. Kayalan, Ferruh, “Geçmişte Erzincan Şehrinin Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Yapısı (M.Ö. II. Yüzyıl – M.S. XVII. Yüzyıl)”, Cappadocia Journal of History and Social Sciences, Vol. 9, October 2017, s. 152-174. Lane-Poole, Stanley, Catalogue of the Collection of Arabic Coins preserved in the Khedivial Library at Cairo, London 1897. Müneccimbaşı Ahmed bin Lütfullah, Câmiu’d-Düvel, Selçuklular Tarihi II (Anadolu Selçukluları ve Beylikler), haz. Ali Öngül, Akademi Kitabevi, İzmir 2001. Nizamî Gencevî, Mahzen-i Esrar, çev. M. Nuri Gençosman, Ataç Yayınları, İstanbul 2014. Özme, Adil, “Mengücek Beyliği Sikkeleri”, Sanat Tarihi Dergisi, sayı 13/1 (Nisan 2004), s. 95-105. Ravendî, Râhatü’s-Sudûr ve Âyetü’s-Sürûr, I, çev. Ahmed Ateş, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1999. Répertoire chronologique d’épigraphie arabe, X (1939), s. 30-31, no. 3643. Sakaoğlu, Necdet, Türk Anadolu’da Megücekoğulları, Millyet Yayınları, İstanbul 1971. Sakaoğlu, Necdet, Yitik Bir Anadolu Beyliği, Mengücekoğulları, Alfa Yayınları, İstanbul 2017. Sümer, Faruk, “Mengücüklüler”, DİA, C. 29, 2004, s. 138-142. Süryani Mihail, Chronique de Michel le Syrien, Patriarche Jacobite d’Antiche (1166-1199), ed. ve Fransızca çev. J-P. Chabot, III, Ernest Leroux, Paris 1905. Süryani Mihail, Vekâyinâme, Türkçe çev. Hrant Andreasyan, Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi (Basılmamış Nüsha). Turan, Osman, Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1993. Whelan, Estelle J., “A Contribution to Danishmendid History: The Figured Copper Coins”, American Numismatic Society Magazine (ANSM), 25 (1980), s. 133-166. William Von Rubruk, Moğolların Büyük Hanına Seyahat (1253-1255), çev. Ergin Ayan, Ayışığı Kitapları, İstanbul 2001. Yazıcı, Tahsin - Cemal Kurnaz, “Hamse”, DİA, C. 15, 1997, s. 499-500.
Öz
DOI: 10.26650/TurkJHist.2019.19009
12. yüzyılın ortalarından, 13. yüzyılın ilk çeyreğinin sonuna kadar Mengücekoğulları Beyliği’nin Erzincan ve Kemah kolunun melikliğini yapmasına rağmen, Behrâmşâh’ın (560-622/1165-1225) hâkimiyet yıllarına dair kaynaklar pek de cömert davranmazlar. Bu kaynaklar, sadece birkaç siyasî olaydaki etkin rolünden bahsetmenin dışında, onun zenginliği ve cömertliğine vurgu yapan kayıtlar paylaşırlar. Bu makalede birinci el kaynaklarda verilen bilgilerin yanında, gerek Mengücekoğulları Beyliği tarihi, gerekse Behrâmşâh’ın iktidar yıllarına önemli katkı sunacağını düşündüğümüz söz konusu melik tarafından darp ettirilmiş iki farklı tipte altın sikkeye yer verilecektir. Avrupa’daki bazı müzayedelerde satışa çıkarılan bu eşsiz dinarlar, daha önce hiçbir sikke kataloğunda ya da akademik çalışmada yer almamıştır. Diğer yazılı kaynaklardaki kısıtlı bilgileri tamamlaması açısından bu nümismatik bulguları hiç şüphesiz çok önemlidir. Hatırlatmak gerekir ki Anadolu’da kurulmuş ilk dönem Türk beyliklerine ait yakın zamana değin herhangi bir altın sikkeye rastlanılamamıştı. Bu yönüyle de makalede paylaşılacak altın sikkeler Anadolu Türk nümizmatik tarihine yeni bir yorum getirmemize müsaade edecektir.
Cite this article as: Mıynat, Ali, “Bir Mengücekli Türkmen Beyi: Fahreddîn Behrâmşâh ve Yeni Keşfedilen Altın Sikkeleri”, Turk J Hist sayı 70 (2019), s.19-36.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ahmed Eflâkî, Ariflerin Menkıbeleri, çev. Tahsin Yazıcı, MEB Yayınevi, İstanbul 1995. Balog, Paul - Yvon, Jacques, “Monnaies à légendes arabes de l’Orient latin”, Revue numismatique, 6e série - Tome 1, 1958, s. 133-168. Berchem, Max Van – Josef Strzygowski, Amida, Hiedelberg 1910. Clavjo Gonzales de Ruy, Timur Devrinde Kadis’ten Semerkant’a Seyahat, çev. Ömer Rıza Doğrul, Kesit Yayınları, İstanbul 2007. el-Hamevî, Şihâbeddîn Ebû Abdullâh Yakut, Mucemü’l-Büldân, I, Dâr-ı Sadr, Beyrut 1988. İbn Battûta, İbn Battûta Seyahatnamesi, çev. A. Sait Aykut, c. I, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2004. İbn Bibi (el-Hüseyin b. Muhammed b. Ali el-Ca’feri er-Rugadi), el-Evamirü’l-Ala’iye fi’l-Umuri’l-Ala’iye (Selçuk Name), I, çev. Mürsel Öztürk, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1996. İbni Bîbî, Selçuknâme, çev. Mükrimin Halil Yinanç, haz. Refet Yinanç ve Ömer Özkan, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2017. İbnü’l-Esîr, el-Kâmil fi’t-Târih, İslâm Tarihi, çev. Abdülkerim Özaydın, Hikmet Neşriyat, C. 10, İstanbul 2008. Josaphat Barbaro, Anadolu’ya ve İran’a Seyahat, çev. Tufan Gündüz, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2005. Gregory Abû’l-Farac (Bar Hebraeus), Abû’l-Farac Tarihi, C. II, Süryanice’den İngilizce’ye çev. Ernest A. Wallis Budge, Türkçeye çev. Ömer Rıza Doğrul, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1999. Kayalan, Ferruh, “Geçmişte Erzincan Şehrinin Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Yapısı (M.Ö. II. Yüzyıl – M.S. XVII. Yüzyıl)”, Cappadocia Journal of History and Social Sciences, Vol. 9, October 2017, s. 152-174. Lane-Poole, Stanley, Catalogue of the Collection of Arabic Coins preserved in the Khedivial Library at Cairo, London 1897. Müneccimbaşı Ahmed bin Lütfullah, Câmiu’d-Düvel, Selçuklular Tarihi II (Anadolu Selçukluları ve Beylikler), haz. Ali Öngül, Akademi Kitabevi, İzmir 2001. Nizamî Gencevî, Mahzen-i Esrar, çev. M. Nuri Gençosman, Ataç Yayınları, İstanbul 2014. Özme, Adil, “Mengücek Beyliği Sikkeleri”, Sanat Tarihi Dergisi, sayı 13/1 (Nisan 2004), s. 95-105. Ravendî, Râhatü’s-Sudûr ve Âyetü’s-Sürûr, I, çev. Ahmed Ateş, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1999. Répertoire chronologique d’épigraphie arabe, X (1939), s. 30-31, no. 3643. Sakaoğlu, Necdet, Türk Anadolu’da Megücekoğulları, Millyet Yayınları, İstanbul 1971. Sakaoğlu, Necdet, Yitik Bir Anadolu Beyliği, Mengücekoğulları, Alfa Yayınları, İstanbul 2017. Sümer, Faruk, “Mengücüklüler”, DİA, C. 29, 2004, s. 138-142. Süryani Mihail, Chronique de Michel le Syrien, Patriarche Jacobite d’Antiche (1166-1199), ed. ve Fransızca çev. J-P. Chabot, III, Ernest Leroux, Paris 1905. Süryani Mihail, Vekâyinâme, Türkçe çev. Hrant Andreasyan, Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi (Basılmamış Nüsha). Turan, Osman, Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1993. Whelan, Estelle J., “A Contribution to Danishmendid History: The Figured Copper Coins”, American Numismatic Society Magazine (ANSM), 25 (1980), s. 133-166. William Von Rubruk, Moğolların Büyük Hanına Seyahat (1253-1255), çev. Ergin Ayan, Ayışığı Kitapları, İstanbul 2001. Yazıcı, Tahsin - Cemal Kurnaz, “Hamse”, DİA, C. 15, 1997, s. 499-500.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Aralık 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Sayı: 70 |
Kaynak Göster
- Makale Dosyaları