British Military Sovereign Bases during Cyprus Peace Operation

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 92 - 115, 17.01.2024

Ulvi Keser

Öz

The British taking over the island of Cyprus from the Ottomans in 1878 has the sovereignty on the island up to the foundation of the Republic of Cyprus in 16th August 1960. The United Kingdom withdrawing from the island completely with the foundation of the new republic established under the guarantorship of the UK, Greece, and Turkey keeps the sovereign military bases of Akrotiri and Episkopi, which takes the %2.5 of the island. British bases being the outpost, military base, and storing depot towards the Middle East geography in the 1950’s, and 1960’s, have gained varied mission and the strategical importance then. Both sovereign military bases ruled by its own laws and the regulations have come to the fore with different reasons such as the intelligence, counter-intelligence, and espionage, and have got regarded as the blackmailing and threat element during the republican period by the President and the Archbishop Makarios. Subsequent to the Nicos Sampson’s 15th July 1974 military coup backed by Greece, the island of Cyprus once more turns to be a bloody scene, and the anxious expectation of the Turkish Cypriots living in Larnaca, Limassol, and Paphos cities in the south of the island reach its peak. Then the Turkish Cypriots having no possibility to come to the north of the island have to take refuge in the British sovereign bases after Turkish military operation as a guarantor country in 20th July 1974. The arrival of these survivor people to the north of the island then will be extremely difficult. This research has been prepared to address the situation of Turkish Cypriots who took refuge in this base area.

Anahtar Kelimeler

Cyprus, British Military Bases, 1974, Turkish Cypriots

Kıbrıs Barış Harekâtı Süreci Adada İngiliz Özerk Askeri Üsleri

Öz

1878 yılında Kıbrıs adasını Osmanlı’dan alan İngiltere 16 Ağustos 1960 tarihinde Kıbrıs Cumhuriyeti kurulana kadar adada egemenliğini sürdürür. İngiltere, Yunanistan ve Türkiye’nin garantörlüğünde kurulan Kıbrıs Cumhuriyeti’yle birlikte adadan tamamen çekilen İngiltere Kıbrıs’ın %2.5’luk kısmını oluşturan Agrotur ve Dikelya askeri özerk üs bölgelerinden ise ayrılmaz. Özellikle 1950’li, 1960’lı yıllarda daha çok Ortadoğu coğrafyasına yönelik ileri karakol, askeri üs bölgesi ve depolama alanı olarak değerlendirilen İngiliz üsleri zaman içinde farklı misyon ve stratejik önem de kazanmıştır. Bugün kendine özel kanun ve kurallarla yönetilen her iki özerk askeri üs bölgesi çeşitli zamanlarda istihbarat, istihbarata karşı koyma, sanayi casusluğu gibi farklı sebeplerle de gündeme gelmiş, 1960 sonrasında dönemin Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Başpiskopos Makarios tarafından para kazanma ve bir tehdit unsuru olarak da görülmüştür. 15 Temmuz 1974 tarihinde Yunanistan destekli olarak Nikos Sampson tarafından gerçekleştirilen askeri darbenin ardından Kıbrıs adası bir kere daha kan gölüne dönerken özellikle adanın güneyinde yaşayan Kıbrıslı Türklerin endişeli bekleyişi de had safhaya çıkmış durumdadır. Türkiye’nin 20 Temmuz 1974 tarihinde garantör devlet olarak adaya müdahalesinin ardından adanın kuzeyine geçme imkanı bulamayan Larnaka, Limasol ve Baf bölgesinde yaşayan Kıbrıslı Türkler bu üsler sığınmak zorunda kalırlar. Hayatları kurtulan insanların daha sonraki süreçte adanın kuzeyine geçişleri de son derece sıkıntılı olacaktır. Bu araştırma bu üsler bölgesine sığınan Kıbrıslı Türklerin durumuna değinmek amacıyla hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kıbrıs, İngiliz Üsleri, 1974, Kıbrıslı Türkler, Türkiye, Göçmen

Kaynakça

• GÖKTEPE, Cihat ve Tuba Ünlü Bilgiç, “İngiliz Güvenlik ve Dış Politikasında Kıbrıs (1945-1974), Bilig, Kış 2014, Sayı 68, s. 150.
• TAMÇELİK, Soyalp, "Kıbrıs'taki İngiliz Üslerinin Stratejik Önemi", Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt 8, Sayı 1, 2011, s. 1534.