İlköğretim Fen Eğitiminde Kavram Yanılgılarıyla İlgili Tezlerin İncelenmesi: 2012-2022 Yılları Arası

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 23, 125 - 147, 21.03.2024

Ebru Mert Zeki Apaydın Elif Omca Çobanoğlu

https://doi.org/10.18009/jcer.1291680

Öz

Pek çok alanda karşımıza çıkabilen kavram yanılgıları Fen eğitiminde de bireylerin sıklıkla karşılaştığı durumlardan biri olduğundan ve ilerideki öğrenmeleri etkilediğinden dolayı incelenmesi gereken konular arasındadır. Bu araştırmanın amacı Fen bilimleri dersi kapsamında kavram yanılgıları konusuyla ilgili ülkemizde 2012-2022 yılları arasında yazılmış olan yüksek lisans ve doktora tezlerinin incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda toplamda 111 adet doktora, 14 adet yüksek lisans olmak üzere 125 adet tez incelenmiştir. Çalışmada Doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Tezlerin analiz sürecinde betimsel analiz yönteminden yararlanılmış, çalışmalar uygun temalara yerleştirilmiştir. Yapılan analizler doğrultusunda fen eğitiminde kavram yanılgıları konusunda yapılan çalışmaların son yıllarda azaldığı görülmüştür. İlköğretim ilk kademede yazılan tez sayısının diğer sınıf seviyelerine göre oldukça az olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kavram yanılgısı, Fen eğitimi, Kavram, kavramsal değişim

Etik Beyan

Bu çalışmada insan veya hayvan deneklerinden veri toplanmamıştır. Bu nedenle çalışma, etik kurul onayı gerektiren çalışmalar kapsamında yer almadığından etik kurul onayı alınmamıştır.

Examination of Thesis Written on Misconceptions in Primary Science Education: Between 2012-2022

Öz

Misconceptions, which can be encountered in many fields, are among the issues that need to be examined because they are one of the situations that individuals frequently encounter in science education and they affect future learning. The purpose of this research is to examine the master's and doctoral theses written between 2012 and 2022 in our country on the subject of misconceptions within the scope of science course. For this purpose, a total of 125 theses, including 111 doctoral and 14 master's theses, were examined. Document review method was used in the study. During the analysis process of the theses, the descriptive analysis method was used and the studies were placed into appropriate themes. In line with the analyses, it has been observed that studies on misconceptions in science education have decreased in recent years. It has been determined that the number of theses written in the first grade of primary education is quite less compared to other grade levels.

Anahtar Kelimeler

Misconception, Science education, Concept, Conceptual change

Kaynakça

• Adıgüzel, T., Şimşir, F., Çubukluöz, Ö., & Özdemir, B. G. (2018). Türkiye’de matematik ve fen eğitiminde kavram yanılgılarıyla ilgili yapılan yüksek lisans ve doktora tezleri: tematik bir inceleme. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi. 13(25), 57-92.
• Aktürk, F. (2018). Ortaokul 5 ve 8. sınıf öğrencilerinin ısı ve sıcaklık konusundaki kavram yanılgılarının belirlenmesinde mektup yazma aktivitesinin kullanılması. Yüksek Lisans Tezi. Giresun Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Giresun.
• Apaydın, Z. (2020). A phenomenological study in the context of conceptual change theories about buoyancy. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 5(13), 1711-1789.
• Aydoğan, Ş., & Köksal, E. A. (2017). İlköğretim fen eğitiminde kavram yanılgıları konusunda yapılan çalışmaların içerik analizi. Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi. 13(2), 232-260.
• Ayer Erenel, C. (2021). İlkokul öğrencilerinin saf madde ve karışımlar konusunda başarıları ve kavramları oluşturmaları. Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Aygün, H.A. (2019). Fen öğretiminde eğitsel oyun kullanımının öğrencilerin akademik başarısına ve kavram yanılgılarının giderilmesine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Adıyaman Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Adıyaman.
• Balım, A.G., & Aydın, G., (2013). Öğrencilerin hücre bölünmesi ve kalıtım konularına ilişkin kavram yanılgıları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi. 2(1), 38-348.
• Chi, M. T. H., & Roscoe, R. D. (2002). The processes and challenges of conceptual change. In M. Limon, & L. Mason (Eds.), Reconsidering conceptual change: Issues in theory and practice (pp. 3–27). Kluwer Academic Publishers.
• Gödek, Y., Polat, D., & Kaya, V.H. (2019). Fen bilgisi öğretiminde kavram yanılgıları. Pegem A.
• Gürbüz, S. & Şahin, F. (2018).Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Karasar, N. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel Yayıncılık.
• Kartal, F. (2022). Ortaokul 6,7,8. sınıf öğrencilerinin kalıtım konusundaki kavram yanılgılarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. G.Ü Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Kubiatko, M., & Prokop, P. (2018). Pupils’ understanding of mammals: an investigation of the cognitive dimension of misconceptions. Orbis Scholae, 3(2), 97-112.
• Posner, G. J., Strike. K. A., Hewson, P. W., & Gertzog, W. A. (1982). Accommodation of a scientific conception: Toward a theory of conceptual change. Sci. Educ., 66, 211-227.
• Sarı, A. & Bayram, H. (2018). Kavram haritası ve bilgisayar destekli öğretimin 7. sınıf öğrencilerinin madde konusundaki kavram yanılgılarının giderilmesine etkisi. International Journal of Social Science.
• Sari, D. R., Ramdhani, D., & Surtikanti, H. K. (2019). Analysis of elementary school students’ misconception on force and movement concept. In Journal of Physics: Conference Series. https://doi.org/10.1088/1742-6596/1157/2/022053
• Sarikaya, S., & Akbaş, A. (2019). Ortaokul öğrencilerinin ısı ve sıcaklık konusundaki kavram yanılgıları ve giderilmesi. D.Ü Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(38), 31-40.
• Sözbilir, M. (2009). Nitel veri analizi. Alınan yer http://fenitay.files.wordpress.com/2009/02/1112-nitel-arac59ftc4b1mada-verianalizi
• Şeker, Z. C. (2020). Dinleme ve konuşma becerilerine yönelik lisansüstü tezlerin anahtar kelimeleri üzerine bir inceleme: Betimsel analiz. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 19, 128-140.
• Şimşek, C.L. (2022). Kavram, kavram yanılgıları, tespit ve giderilmesi. Şimşek, C.L. (Ed.), Fen öğretiminde kavram yanılgıları tespiti ve giderilmesi (s.87-202). Pegem Akademi.
• Uyanık, B.G., & Çiftçi, A.H. (2019). Erken çocukluk eğitiminde fen eğitimi ve önemi. Anı yayın.
• Uyanık, G. (2014). İlkokul 4. sınıf fen ve teknoloji dersinde kavramsal değişim yaklaşımının etkililiğinin incelenmesi. Doktora Tezi. G.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Vosniadou, S., & Skopeliti, I. (2017). Is it the Earth that turns or the Sun that goes behind the mountains? Students’ misconceptions about the day/night cycle after reading a science text. International Journal of Science Education.
• Yanarateş, E. (2022). Fen bilimleri eğitiminde karşılaşılan kavram yanılgılarına ilişkin lisansüstü tezlerin tematik içerik analizi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (Özel Sayı), 182-213. https://doi.org/10.33711/yyuefd.1068095
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi.(2022). https://istatistik.yok.gov.tr/