Temel Eğitim Kurumlarının Örgütsel Doğaçlama Kapasitelerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 17, 33 - 51, 29.04.2024

Olgun Bilgili Fatma Bilgili Mustafa Kaya

https://doi.org/10.57135/jier.1456481

Öz

Kurumların çoğu zaman kriz ve belirsizlik dönemlerinde doğaçlamaya başvurdukları görülmektedir. Okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin böylesi ani gelişen kriz ortamlarında doğaçlama ve kriz yönetim becerileri kapasiteleri bu nedenle önemlidir. Bu araştırmanın amacı temel eğitim kurumlarında çalışan yönetici ve öğretmenlerin örgütsel doğaçlama kapasitelerini incelemektir. Araştırmada nicel araştırma yöntemleri kullanılmış ve model olarak tarama modeli işe koşulmuştur. Çalışma grubu; 2021-2022 eğitim öğretim yılı içerisinde, İstanbul ili Sultanbeyli İlçesi sınırlarında MEB’e bağlı temel eğitim kurumlarında (ilkokul ve ortaokul) görev yapan toplam 351 yönetici ve öğretmenden oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak ise ‘Okulların Örgütsel Doğaçlama Kapasitesi Ölçeği’ kullanılmıştır. Veri toplama aracı demografik bilgilerden ve sorulardan oluşan iki bölümden oluşmaktadır. Orijinal ölçekte 8 madde iki boyutta yer almakla birlikte, Türkçe’ye uyarlandığında ölçeğin tek boyutlu bir yapı sergilediği görülmüştür. Verilerin analizinde SPSS 22 paket programı kullanılmış ve betimsel (aritmetik ortalama, frekans) tekniklerinden yararlanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre; temel eğitim kurumlarının örgütsel doğaçlama kapasitelerinin katılımcıların medeni durum, çalıştığı kurum, yerleşim yeri, mezuniyet durumu ve kıdem durumlarına göre anlamlı bir fark bulunmamıştır. Temel eğitim kurumlarının örgütsel doğaçlama kapasitelerinin katılımcıların cinsiyet ve yerleşim yeri değişkenlerine göre anlamlı bir şekilde farklılaştığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel doğaçlama, temel eğitim, risk kapasitesi.

Kaynakça

• Akbaba, A. & Yıldızbaş, Y. V. (2016). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin okullarda stratejik planlama uygulamalarına ilişkin görüşleri. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (1), 26-50.
• Akman, Y. & Abaslı, K. (2017). Sosyal sermaye ve örgütsel yaratıcılık arasındaki ilişkilerin öğretmen algılarına göre incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 6(2), 269-286.
• Arshad, D. & Hughes, P. (2009). Examining organizational improvisation: The role of strategic reasoning and managerial factors. World Academy of Science, Engineering and Technology, 30, 1171-1177.
• Arslan, G. & Küçüker, E. (2016). Okul müdürlerinin planlama etkinlikleri ve stratejik planlamada karşılaşılan sorunlar. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(2), 839-856.
• Arslan, M. (2023). Okul müdürlerinin 6 Şubat Kahramanmaraş Depremi sonrası okullarda karşılaştıkları sorunlar ve bu sorunlara ilişkin çözüm önerileri. International Journal of Social Humanities Sciences Research, 10(97), 1550-1559.
• Aykaç, M. & Çetinkaya, G. (2013). Yaratıcı drama etkinliklerinin Türkçe öğretmen adaylarının konuşma becerilerine etkisi. Turkish Studies-International Periodical forthe Languages, Literature and Historyof Turkish or Turkic, 8 (9), 671-682.
• Ayyürek, O. (2014). Eğitim örgütlerinde kriz yönetimi: Van depremi örneği. Unpublished master’s thesis, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Bakioğlu, A. & Demiral, S. (2013). Okul yöneticilerinin belirsizlik durumlarını algılama ve karar vermetarzları. Eğitim Bilimleri Dergisi, 38, 9-35. doi: 10.15285/EBD.2013385564.
• Balay, R., Kaya, A. & Melik, G. (2014). Ortaokul öğretmenlerinin örgütsel yaratıcılık ile yönetsel etkililik algıları arasındaki ilişki. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(2), 439-466.
• Bektaş, F., Çoğaltay, N., Karadağ, E., & Ay, Y. (2015). School culture and academic achievement of students: A meta-analysis study. The Anthropologist, 21(3), 482-488.
• Bilsen, G. (2010). Leading organizational improvisiation: an exploration of the influence of leadership style on organizational improvisation (Master's thesis, University of Twente).
• Bozkurt, A. (2020). Koronavirüs (Covid-19) pandemi süreci ve pandemi sonrası dünyada eğitime yönelik değerlendirmeler: Yeni normal ve yeni eğitim paradigması. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(3), 112-142.
• Chelariu, C., Johnston, W. J., & Young, L. (2002). Learning to improvise, improvising to learn: a process of responding to complex environments. Journal of Business research, 55(2), 141-147.
• Crossan, M. M, Cunha, M. P. E., Vera, D. M. & Cunha, J. V. D. (2005). Time and organizational improvisation. Academy of Management Review, 30(1), 129-145.
• Cunha, M. P. E. & Clegg, S. (2019). Improvisation in the learning organization: A defense of the infraordinary. The Learning Organization, 26(3), 238-251. doi: 10.1108/TLO-07-2018-0126.
• Cunha, M. P. E., Cunha, J. V. D. & Kamoche, K. (1999). Organizational improvisation: What, when, how and why? International Journal of Management Reviews, 1(3), 299-341. doi: 10.1111/1468- 2370.00017.
• Cunha, M. P. E., Kamoche, K. & Cunha, R. C. E. (2003). Organizational improvisation and leadership-a field study in two computer-mediated settings. International Studies of Management Organization, 33(1), 34-57. doi: 10.1080/00208825.2003.11043677.
• Çevik, H. (2006). Çocuklara yabancı dil öğretiminde drama tekniğinin kullanımı. Unpublished master’s thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Çiçek Sağlam, A. & Özsezer, S. (2015). Liselerde okul yöneticilerinin kriz yönetme becerileri. The Journal of Academic Social Science Studies, 34, 1-14. doi: 10.9761/JASSS2843
• Dickerson, K. (2011). Enacting organizational improvisation as shared leadership: A case study of human relationships emerging in the moment. Unpublished doctorate dissertation, The George Washington University, Washington: U.S.A.
• Dilekçi, Ü. & Sezgin Nartgün, Ş. (2019). Öğretmenlerin algıladıkları uyumsal performans ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması: Geçerlik-güvenirlik ve betimsel analiz. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 448-465. doi: 10.16986/HUJE.2019052615
• Gao, P., Song, Y. & MI, J. (2015). Organizational improvisation and product innovation performance: A meta-analysis. Metallurgical and Mining Industry, 6, 221-236.
• Genç, H. N. (2003). Eğitimde yaratıcı dramanın alımlanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 196-205.
• Gökyer, N. & Zincirli, M. (2015). İlköğretim okullarında uygulanan stratejik planlamanın yönetici öğretmen görüşleri ve izleme raporlarına göre değerlendirilmesi. Eğitim Bilimleri Dergisi, 41, 77-97.
• Hadida, A. L., Tarvainen, W. & Rose, J. (2015). Organizational improvisation: A consolidating review and framework. International Journal of Management Reviews, 17, 437-459. doi: 10.1111/ijmr.12047.
• İnandı, Y. (2008). Resmi ilk ve ortaöğretim okulları müdürlerinin okullarındaki kriz durumlarına ilişkinyaklaşımlarının değerlendirilmesi. D.Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 36-55
• Johnson, P. M. (2014). An empirical study of the relationship of organizational improvisation to market orientation. Unpublished doctoral dissertation, Pace University, New York City: U.S.A.
• Kajs, L. T., & McCollum, D. L. (2009). Examining tolerance for ambiguity in the domain of educational leadership. Academy of Educational Leadership Journal, 13(2), 1-15.
• Karakuş, A. & İnandı, Y. (2018). Ortaokul yöneticilerinin okullarında yaşanan kriz durumlarını yönetmebecerilerinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (2), 500-518. doi:10.17860/mersinefd.442864.
• Karaömerlioğlu, L. (2010). Okul öncesi eğitimde doğaçlama. Unpublished master’s thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Karasar, N. (2010). Bilimsel Arastırma Yöntemi-Kavramlar, İlkeler, Teknikler. 21. Baskı, Ankara: Nobel. Yayınevi.
• Kılıç, G. N., Ömür, Y. E., & Kocabaş, İ. (2023). Öğrenen Okul ile Örgütsel Hafıza Arasındaki İlişkide Örgütsel Doğaçlamanın Aracılık Rolü. Bildiri Özetleri Kitabı, S. 351.
• Kilmen, S. (2015). Eğitim araştırmacıları için spss uygulamalı istatistik. Ankara: Edge Akademi
• Kung, L. A. & Kung, H. J. (2019). Organization improvisational capability: Scale development and validation. ACM SIGMIS Database, 50(2), 94-110. doi: 10.1145/3330472.3330479.
• Leybourne, S. A. (2009). Culture and organizational improvisation in UK financial services. J. Service Science & Management, 2, 237-254. doi: 10.4236/jssm.2009.24029.
• Limon, İ. & Dilekçi, Ü. (2020). Organizational improvisation capability of schools: A study of scale adaptation and level determination. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 10(4), 1147-1182.
• Long, J. H. & Yu, J. Y. (2009). Organizational improvisation: Prerequisites and determinants. Sixth International Conference on Fuzzy Systems and Knowledge Discovery, Tianjin, China. doi: 10.1109/FSKD.2009.232.
• Maya, İ. (2014). Kamu ilkokullarında yöneticilerin sergiledikleri kriz yönetimi beceri düzeylerine ilişkin öğretmen görüşleri. Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(23), 209-235.
• Memduhoğlu, H. B. & Uçar, İ. H. (2012). Yönetici ve öğretmenlerin stratejik planlama algısı ve okullarda mevcut stratejik planlama uygulamalarının değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 234-256.
• Moorman, C. & Miner, A. S. (1998). Organizational improvisation and organizational memory. The Academy of Management Review, 23(4), 698-723.
• Örücü, D. (2014). Öğretmen adaylarının okul, okul yönetimi ve Türk eğitim sistemine yönelik metaforik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 20(3), 327-358. doi: 10.14527/kuey.2014.014
• Özgenç, Ö. Y. (2008). Değişimin mantığını anlamak: Akış ve dönüşüm olarak örgüt. Örgüt Mecazları, Ekinoks Yayınevi, Ankara, 123-149.
• Özmen, F. (2010). The capabilities of the educational organizations in making use of tacit knowledge. Procedia Social and Behavioral Sciences, 9, 1860-1865. doi: 10.1016/j.sbspro.2010.12.414.
• Öztürk Çiftci, D. (2021). Emotional exhaustion as a mediator among workplace loneliness, work alienation and turnover intention. International Journal of Organization Theory & Behavior, 24(2), 93-106.
• Rerup, C. (2001). Houston we have a problem: Anticipation and improvisation as sources of organizational resilience. Comportamento Organizacional e Gestão, 7(1), 27-44.
• Sakarya, H. K., & Kavut, İ. E. (2023). Afet sonrası inşa edilen mobil eğitim yapılarının incelenmesi: Baan Huay Sarn Yaw afet sonrası okulu örneği. Journal of Architectural Sciences and Applications, 8 (Special Issue), 42-57.
• Sarı, E. ve Sarı, B. (2020). Kriz zamanlarinda eğitim yönetimi: covid-19 örneği. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 3(2), 49-63.
• Saygı, H. (2021). Covid-19 pandemi uzaktan eğitim sürecinde sınıf öğretmenlerinin karşılaştığı sorunlar. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 7(2), 109-129.
• Şimşek, A. (2012). Bilimsel gelişme ve paradigma değişimi. In A. Şimşek (Ed.), Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri Eskişehir: AÖF Yayınları.
• Telli, S. G., & Altun, D. (2023). Türkiye'de deprem sonrası çevrimiçi öğrenmenin vazgeçilmezliği. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 6(2), 125-136.
• Vera, D. M. (2002). Improvisation and its impact on performance. Unpublished doctoral dissertation, The University of Western Ontario: Canada.
• Wachtendorf, T. (2004). Improvising 9/11: Organizational improvisation following the world trade center disaster. Unpublished doctoral dissertation, University of Delaware, The U.S.A.
• Xiang, Q., Zhang, J. & Liu, R. (2020). Organisational improvisation as a path to new opportunity identification for incumbent firms: An organizational learning view. Innovation: Organization and Management. doi: 10.1080/14479338.2020.1713001.