Bir Kamu Kurumunda Sıfır Atık Yönetim Sistemi Uygulamasının Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 125 - 139, 01.03.2024

Nilüfer Ülgüdür Merve Aydemir Emine Malkoç

https://doi.org/10.21597/jist.1374896

Öz

Artan nüfusla beraber oluşan hızlı tüketime bağlı olarak, atık miktarları küresel ölçekte artmaktadır. Kontrolsüz atık bertarafı çevre ve insan sağlığı için tehdit oluşturmaktadır. Bu tehdit, uygun atık yönetimi uygulamaları ile aşılabilmektedir. Ayrıca, söz konusu doğru uygulamalarla sürdürülebilirlik hedeflerine katkı ve döngüsel ekonomiye geçiş mümkün olabilmektedir. Küresel arenada bu amaçlarla sıfır atık yönetimi kavramı ortaya çıkmıştır. Ancak sıfır atık kavramının yeni olduğu ülkeler için, hatalı uygulamalar ve bunların sonucunda başarısızlıklar söz konusu olabilmektedir. Karşılaşılan zorlukların netleştirilmesi için uygulamalar yerinde incelenerek kalıcı çözümlere ulaşılabilmektedir. Bu çalışmada, bir kurum örneğini temsilen Millî Eğitim Bakanlığı Merkez Binası’nda gerçekleştirilen sıfır atık faaliyetlerine yönelik kaynağında ayrıştırma ve azaltma uygulamaları incelenmiştir. Sıfır atık sistemin gerekliliklerinin yerine getirilmesi ve yönetimin tam sağlanabilmesi için aksaklıklar, Ekim 2022-Haziran 2023 aralığında yerinde yapılan çalışmalarla tespit edilmiş ve bu aksaklıklara yönelik çözümler geliştirilmiştir. Sonuçlar, sıfır atık uygulamalarının temel olarak bireylerle ilgili ve yönetimsel problemlere karşı savunmasız olduğunu göstermiştir. Sıfır atık yönetiminin etkili bir şekilde uygulanabilmesi için bireysel, kurumsal ve toplumsal çabanın gerekliliği ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sıfır atık, Atık yönetimi, Kamu kurumu örneği

Assessment of the Implementation of Zero Waste Management System in a Public Institution

Öz

The amount of waste increases on a global scale due to the rapid consumption that occurs with the increasing population. Uncontrolled disposal of waste poses a threat to the environment and human health. This threat can be overcome by proper waste management practices. In addition, the contribution to sustainable development goals and transition to a circular economy is possible by these proper practices. Zero waste management concept has emerged for these purposes in the global arena. However, the establishment of the zero waste management system may be subject to the faulty practices and failures when zero-waste is a relatively new concept for a country. Permanent solutions can be developed by investigation of the applications on-site for clarification of the challenges faced. This study investigated waste segregation and reduction applications on zero waste in the Ministry of National Education Central Building as a case of public institutions. The failures for the fulfilment of the requirements for a system regarding zero waste were determined through on-site studies carried out between October 2022 and June 2023 and solutions were developed regarding these failures. The results indicated that zero waste practices are mainly vulnerable to failures of individual-related and management problems. The necessity of individual, institutional and social efforts has been demonstrated in order to effectively implement zero waste management.

Anahtar Kelimeler

Zero Waste, Waste management, Public institution case

Etik Beyan

Etik bir unsur yoktur

Destekleyen Kurum

Yok

Teşekkür

Milli Eğitim Bakanlığı ve çalışanlarına katkılarından dolayı teşekkürlerimizi sunarız.

Kaynakça

• AB (2008). Atık Çerçeve Direktifi (Directive 2008/98/EC of the European Parliament and of the Council). Avrupa Birliği Komisyonu (AB). Erişim adresi: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri =CELEX%3A02008L0098-20180705 (Erişim adresi: 07.08.2023)
• AB (2023). Avrupa Birliği Komisyonu (AB), Energy, Climate change, Environment, Environment. Erişim adresi: https://environment.ec.europa.eu/topics/waste-and-recycling/waste-framework-directive_en (Erişim adresi: 07.08.2023).
• Abubakar, I.R., Maniruzzaman, K.M., Dano, U.L., AlShihri, F.S., AlShammari, M.S., Ahmed, S.M.S., Al-Gehlani, W.A.G & Alrawaf, T.I. (2022). Environmental sustainability impacts of solid waste management practices in the Global South. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(19), 12717. doi: 10.3390/ijerph191912717
• Akın, B. (2020). Erciyes Üniversitesi’nde Sıfır Atık Projesinin Geliştirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Allesch, A., & Brunner, P. (2014). Assessment methods for solid waste management: A literature review. Waste Management & Research, 32, 461 - 473. Erişim adresi:https://doi.org/10.1177/0734242X14535653
• Aygül, H. H., & Yıldız, D. (2018). Kentsel katı atık yönetimi kapsamında “çevreci komşu kart uygulaması”. Mediterranean Journal of Humanities, 8(2), 79-100.
• Beigl, P., Lebersorger, S., & Salhofer, S. (2008). Modelling municipal solid waste generation: A review. Waste Management, 28 (1), 200-214. Erişim adresi: https://doi.org/10.1016/j.wasman.2006.12.011
• Bilgili, M. Y. (2020). Katı Atık Yönetiminde Kullanılan Bazı Kavramlar ve Açıklamaları. Avrasya Terim Dergisi, 88-97.
• Bilgili, M. Y. (2021). Sıfır Atık Yaklaşımının Kökenleri ve Günümüzdeki Anlamı. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 683-703.
• Çetinkaya, M. S. (2019). Sıfır Atık Yaklaşımının Geri Kazanılabilir Atık Kağıt Miktarı ve Kalitesine Etkisi: Akdeniz Bölgesi ve Ege Bölgesi Pilot Örnek. (Yüksek Lisans Tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• ÇŞİB (Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı). (2015b). Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği, 06.06.2015, RG No: 29378
• ÇŞİB (2019). T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. Sıfır Atık Yönetmeliği. Resmi Gazete. Resmi Gazete No: 12/7/2019, Resmi Gazete Tarihi: 30829.
• ÇŞİB (2020). T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. Sıfır Atık Yönetim Sistemi Uygulama Kılavuzu: Kurum ve Kuruluş. Erişim adresi: https://webdosya.csb.gov.tr/db/cygm/icerikler/sakurum-20200914211143.pdf
• Edjabou, M., Takou, V., Boldrin, A., Petersen, C., & Astrup, T. (2021). The influence of recycling schemes on the composition and generation of municipal solid waste. Journal of Cleaner Production, 295, 126439. Erişim adresi: https://doi.org/10.1016/J.JCLEPRO.2021.126439
• Er, M. K. (2012). Sıfır Atık Yönetimi ve Ofis Tipi Binalarda Uygulanması. (Yüksek Lisans Tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Ferronato, N., & Torretta, V. (2019). Waste mismanagement in developing countries: A review of global issues. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(6), 1060. doi: 10.3390/ijerph16061060.
• Gül, M. (2020). Türkiye’de Atık Yönetimi ve Sıfır Atık Projesinin Değerlendirilmesi: Ankara Örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Kapustina,V ., Havukainen, J., Virkki-Hatakka, T ., & Horttanainen, M. (2014). System analysis of waste oil management in Finland. Waste Management & Research, 32(4), 297–303.
• Karaman, S. (2019). Kayseri Şehir Hastanesi Örneği Sıfır Atık Projesinin Geliştirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Keramitsoglou, K. M., & Konstantinos, P. T. (2018). Public participation in designing the recycling bins to encourage recycling. Sustainability, 10 (4), 1240. Erişim adresi:https://doi.org/10.3390/su10041240
• Kihila, J.M., Wernsted, K., &Kaseva, M. (2021). Waste segregation and potential for recycling -A case study in Dar es Salaam City, Tanzania. Environmental Chemistry, Pollution & Waste Management, Sustainable Environment, 7(1), 1–13. Erişim adresi:https://doi.org/10.1080/27658511.2021.1935532
• Leeabai, N., Suzuki, S., Jiang, Q., Dilixiati, D., &Takahashi, F. (2019). The effects of setting conditions of trash bins on waste collection performance and waste separation behaviors; distance from walking path, separated setting, and arrangements. Waste Management, 94, 58–67. doi:10.1016/j.wasman.2019.05.039
• Mandpe, A., Paliya, S., Gedam, V.V., Patel, S., Tyagi, L., & Kumar, S. (2023). Circular economy approach for sustainable solid waste management: A developing economy perspective. Waste Management and Research, 41, 499–511. doi: 10.1177/0734242X221126718
• Mannu, A., Garroni, S., Porras, J. I., &Mele A. (2020). Available Technologies and Materials for Waste Cooking Oil Recycling. Processes, 8, 366. doi: 10.3390/pr8030366
• Negrete-Cardoso, M., Rosano-Ortega, G., Álvarez-Aros, E.L., Tavera-Cortés, M.E., Vega-Lebrún, C. A., & Sánchez-Ruíz , F. J. (2022). Circular economy strategy and waste management: a bibliometric analysis in its contribution to sustainable development, toward a post-COVID-19 era. Environmental Science and Pollution Research, 29, 61729–61746. Erişim adresi: https://doi.org/10.1007/s11356-022-18703-3
• Ortner, M. E., Müller, Schneider, W. I., & Bockreis, A. (2016). Environmental assessment of three different utilization paths of waste cooking oil from households. Resources, Conservation and Recycling, 106, 59-67.
• Ömürbek, V., Erk, Ç., & Herek, S. (2019). Üniversitelerde Atık Yönetimi Uygulamaları. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 124-161.
• Quaghebeur, M., Laenen, B., Geysen, D., Nielsen, P., Pontikes, Y., Gerven, T., & Spooren, J. (2013). Characterization of landfilled materials: screening of the enhanced landfill mining potential. Journal of Cleaner Production, 55, 72-83. Erişim adresi: https://doi.org/10.1016/J.JCLEPRO.2012.06.012
• Refaat A A. (2010). Different techniques for the production of biodiesel from waste vegetable oil, Int. J. Environ. Sci. Tech., 7 (1), 183-213.
• RG (Resmi Gazete) (2021). “COVID-19 Kapsamında Kamu Çalışanlarına Yönelik Tedbirler" konulu 2021/8 sayılı Genelge. Erişim adresi: https://resmigazete.gov.tr/14.04.2021.
• Saha H. N., Auddy, S., Pal, S., Kumar, S., Pandey, S., Singh, R., Singh, A. K.,, Banerjee, S., Ghosh, D., Saha, S. (2017). Waste management using Internet of Things (IoT). 8th Annual Industrial Automation and Electromechanical Engineering Conference (IEMECON). Bangkok, Thailand, 359-363. doi: 10.1109/IEMECON.2017.807962
• Silva, A., Prata, J., Walker, T., Campos, D., Duarte, A., Soares, A., Barceló, D., & Rocha-Santos, T. (2020). Rethinking and optimising plastic waste management under COVID-19 pandemic: Policy solutions based on redesign and reduction of single-use plastics and personal protective equipment. The Science of the Total Environment, 742, 140565 - 140565. Erişim adresi: https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2020.140565
• Song, Q., Li, J., & Zeng, X. (2015). Minimizing the increasing solid waste through zero waste strategy. Journal of Cleaner Production, 104, 199–210. doi:10.1016/j.jclepro.2014.08.027
• Song, X., Hu, S., Chen, D., & Zhu, B. (2016). Estimation of waste battery generation and analysis of the waste battery recycling system in China. Journal of Industrial Ecology, 21, 1. doi: 10.1111/jiec.12407
• Surendra, K. C., Olivier, R., Tomberlin, J. K., Jha, R., & Khanal, S. K. (2016). Bioconversion of organic wastes into biodiesel and animal feed via insect farming. Renewable Energy, 98, 197–202. doi:10.1016/j.renene.2016.03.022
• Tripathi, A., Tyagi, V. K., Vivekanand, V., Bose, P., & Suthar, S. (2020). Challenges, opportunities and progress in solid waste management during COVID-19 pandemic. Case Studies in Chemical and Environmental Engineering, 2, 100060.
• Ulaşlı, K. (2018). Geri Kazanılabilir Atıkların Yönetimi ve Sıfır Atık Projesi Uygulamaları: Kadıköy Belediyesi. (Yüksek Lisans Tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Vanapalli, K. R., Sharma, H. B., Ranjan, V. P., Samal, B., Bhattacharya, J., Dubey, B. K., & Goel, S. (2021). Challenges and strategies for effective plastic waste management during and post COVID-19 pandemic. Science of The Total Environment, 750, 141514.
• Vaverková, M.D., Maxianová, A., Winkler, J., Adamcová, D., & Podlasek, A. (2019). Environmental consequences and the role of illegal waste dumps and their impact on land degradation. Land Use Policy, 89, 104234. doi: 10.1016/j.landusepol.2019.104234
• Veleva, V., Bodkin, G., &Todorova, S. (2017). The need for better measurement and employee engagement to advance a circular economy: Lessons from Biogen’s “zero waste” journey. Journal of Cleaner Production, 154, 517–529. doi:10.1016/j.jclepro.2017.03.177
• Wang, X., G. Gaustad, C. W. Babbitt, and K. Richa. (2014). Economies of scale for future lithium-ion battery recycling infrastructure. Resources, Conservation and Recycling, 83, 53–62.
• Wu, D.W.-L.,Lenkic, P. J., DiGiacomo, A., Cech, P., Zhao, J., &Kingstone, A. (2018). How does the design of waste disposal signage influence waste disposal behavior?. Journal of Environmental Psychology, 58, 77-85. doi: 10.1016/j.jenvp.2018.07.009
• Yousefi, M., Oskoei, V., Jonidi Jafari, A., Farzadkia, M., Hasham Firooz, M., Abdollahinejad, B., &Torkashvand, J. (2021). Municipal solid waste management during COVID-19 pandemic: effects and repercussions. Environmental Science and Pollution Research, 28(25), 32200-32209.
• Zaman, A. (2015). A comprehensive review of the development of zero waste management: lessons learned and guidelines. Journal of Cleaner Production, 91, 12-25. Erişim adresi : https://doi.org/10.1016/J.JCLEPRO.2014.12.013.