The Effect of Different Inter-Row Spacings on Seed Yield and Components in Atriplex nitens Grown under Unsoiled and Rainfall Conditions

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 458 - 469, 01.03.2024

Süleyman Temel Bilal Keskin Seda Akbay Tohumcu

https://doi.org/10.21597/jist.1387892

Öz

Atriplex nitens, which can easily grow in arid and saline conditions and produce high amounts of roughage and seed material, has been seen as an important advantage in both closing the forage deficit and bringing marginal areas into production. However, agronomic studies on the plant are limited, and there is no study revealing the effect of inter-row spacing on seed yield. For this purpose, for 2 years (2021-2022), a study was planned to determine the effect of inter-row spacings (22.5, 45.0 and 67.5 cm) on seed yield components in Atriplex nitens grown under unsoiled and rainfall conditions in Iğdır with arid climate. The study was established according to the randomized blocks experimental design with 3 replications. Some parameters showed significant differences according to inter-row spacing. The highest plant height (3.19 m), stem thickness (17.0 mm) and maturation time (192.3 days) were measured in the plots grown with 67.5 cm row spacing, and the highest seed yield (1315 kg/da), the highest stem yield (3970 kg/da) and the highest biological yield (5285 kg/da) in the plots grown with 22.5 cm row spacing. However, harvest index (28.94 - 29.36%) and bracteole thousand grain weight (10.71 - 11.49 g) were determined in the plots grown with 45.0 and 67.5 cm row spacings. When evaluated in terms of years, plant height was high in 2022, while maturation time, pericarp thousand grain weight and harvest index were found to be higher in 2021 when the amount of rainfall was high in the months corresponding to the generative phase of the plants. However, the other parameters examined were not affected by rainfall amounts that vary according to years.

Anahtar Kelimeler

Sowing density, Arid conditions, Mountain spinach, Seed yield components

Gübresiz ve Yağış Koşulları Altında Yetiştirilen Atriplex nitens’de Farklı Sıra Aralıklarının Tohum Verim ve Verim Özelliklerine Etkisi

Öz

Kurak ve tuzlu koşullarda rahatlıkla gelişebilen ve birim alandan yüksek miktarda kaba yem ve tohum materyali üretebilen Atriplex nitens hem kaba yem açığını kapatmada hem de marjinal alanların üretime kazandırılmasında önemli bir avantaj olarak görülmüştür. Ancak bitki ile ilgili agronomik çalışmalar kısıtlı olup tohum verimi üzerine farklı sıra aralıklarının etkisini ortaya koyan bir çalışma bulunmamaktadır. Bu amaçla kurak iklim özelliğe sahip Iğdır’da yağış koşulları altında hiç gübre uygulanmadan yetiştirilen Atriplex nitens’de tohum verim bileşenleri üzerine farklı sıra aralıklarının (22.5, 45.0 ve 67.5 cm) etkisini belirlemek için 2 yıl süreyle (2021-2022) bir çalışma planlanmıştır. Araştırma tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Sıra aralıklarına göre bazı parametreler önemli farklılık göstermiştir. En yüksek bitki boyu (3.19 m), sap kalınlığı (17.0 mm) ve olgunlaşma süresi (192.3 gün) 67.5 cm aralıklarla ekilen parsellerde, en yüksek tohum verimi (1315 kg da), en yüksek sap verimi (3970 kg/da) ve en yüksek biyolojik verim (5285 kg/da) 22.5 cm aralıklarla ekilen parsellerde ölçülmüştür. Fakat, hasat indeksi (%28.94-29.36) ve brakteollü bin tane ağırlığı (10.71-11.49 g) ise 45.0 ve 67.5 cm aralıklarla ekilen parsellerde belirlenmiştir. Yıllar açısından değerlendirildiğinde bitki boyu 2022 yılında yüksek bulunurken, olgunlaşma süresi, prikarplı bin tane ağırlığı ve hasat indeksi bitkilerin generatif aşamasına tekabül eden aylarda yağış miktarının fazla olduğu 2021 yılında daha yüksek bulunmuştur. Oysa incelenen diğer parametreler yıllara göre değişen yağış miktarlarından etkilenmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Ekim sıklığı, Kuru koşullar, Selvi sirken, Tohum verim özellikleri

Kaynakça

• Acar, R. & Dursun, S. (2012). Importance and agricultural usage of Atriplex nitens Schkuhr. International Journal of Ecosystems and Ecology Sciences, 2(3), 173-176.
• Acar, R., Özköse, A., Kahraman, O., Özbilgin, A. & Özcan, M. M. (2019). Determination of some plant characteristics and feed value of drought-resistant Mountain Swan (Atriplex nitens). Zeitschrift für Arznei and Gewürzpflanzen, 24(2), 94-96.
• Acar, R., Özköse, A. & Koç, N. (2017). Investigation of Alternative Use Potential of Atriplex nitens Schkuhr. Journal of Bahri Dagdas Crop Research, 6(2), 18-22.
• Acar, Z., Tan, M., Ayan, İ., Aşçı, Ö. Ö., Mut, H., Başaran, U., Gülümser, E., Can, M. ve Kaymak, G. 2020. Türkiye’de yem bitkileri tarımının durumu ve geliştirme olanakları. Türkiye Ziraat Mühendisliği 9. Teknik Kongre, 13-12 Ocak 2020, Ankara. s. 529-554.
• Anonim. (2023). T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü.
• Bertero, H. D. & Ruiz, R. A. (2008). Determination of seed number in sea level quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) cultivars. European Journal of Agronomy, 28(2008), 186-194.
• Berti, D. M., Serri, G. H., Wilckens, E.R. & Alarcon, M. (1998). Study on yield of quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) grown at different inter- and intra row spacings. Agro Ciencia, 14(1), 63-71.
• Bozoğlu, H., Pekşen, E. ve Gülümser, A. (2004). Sıra aralığı ve potasyum humat uygulamasının bezelyenin verim ve bazı özelliklerine etkisi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 10(1), 53-58.
• El Naim, A. M., Hagelsheep, A. M., Abdelmuhsin, M. S. & Abdalla, A. E. (2010). Effect of intra-row spacing on growth and yield of three cowpea (Vigna unguiculata L. Walp.) varieties under rainfed. Research Journal of Agriculture and Biological Sciences, 6(5), 623-629.
• Farsak, H. ve Kaynak, M. A. (2010). Kanola (Brassica napus ssp. oleifera L.) çeşitlerinde sıra arası uzaklığının verim ve verim unsurları üzerine etkisi. Adnan Menderes üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 7(1), 79-86.
• Gençtan, T. (2012). Tarımsal ekoloji. Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Genel Yayınları.
• Geren, H., Kavut, Y. T. ve Altınbaş, M. (2015). Bornova ekolojik koşullarında farklı sıra arası uzaklıkların kinoa (Chenopodium quinoa Willd.)'da tane verimi ve bazı verim özellikleri üzerine etkisi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 52(1), 69-78.
• Huebner, G. (2002). Forage & Grass Seed Production Guide 2002. Monitoba Agriculture.
• Jman Redzic, S. (2006). Wild edible plants and their traditional use in the human nutrition in Bosnia-Herzegovina. Ecology of Food and Nutrition, 45, 189-232.
• JMP. (2003). JMP 5.0.1, A Business Unit of SAS, Cary, NC.
• Kadereit, G., Mavrodiev, E. V., Zacharias, E. H. & Sukhorukov, A. P. (2010). Molecular phylogeny of Atripliceae (Chenopodioideae, Chenopodiaceae): Implications for systematics, biogeography, flower and fruit evolution, and the origin of C4 photosynthesis. American Journal of Botany, 97, 1664-1687.
• Kadıoğlu, S., Mustafa, T. A. N., Kadioğlu, B. & Sezer, K. K. (2022). Determination of the usability of some ethnobotanically used wild plant species as forage crops. Muş Alparslan University Journal of Agriculture and Nature, 2, 30-37.
• Katar, D. ve Katar, N. (2017). Farklı sıra aralıklarında uygulanan ekim normlarının ketenciğin (Camelina sativa (L.) Crantz) verim ve verim unsurlarına etkisi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34(1), 76-85.
• Kavut, Y. T. (2016). Kimi yonca (Medicago sativa L.) çeşitlerinde sıra arası mesafelerinin tohum verimi ve bazı verim özelliklerine etkisi üzerine bir araştırma. Kafkas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(2), 40-45.
• Kavut, Y. T. ve Çelen, A. S. (2017). Kimi yembezelyesi çeşitlerinde (Pisum arvense L.) sıra arası mesafelerinin tohum verimi ile bazı verim özelliklerine etkisi üzerinde bir araştırma. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 54(1), 79-83.
• Keskin, B. ve Temel, S. (2022). Kuru şartlarda yetiştirilen selvi sirken (Atriplex nitens)’in ot verimi ve bazı verim öğeleri üzerine farklı ekim ve hasat dönemlerinin etkileri. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 9(2), 340-349.
• Keskin, B., Temel, S. ve Akbay Tohumcu, S. (2023). Kıraç şartlarda yetiştirilen selvi sirken’in tohum verimi ve bazı verim unsurları üzerine farklı ekim zamanlarının etkileri. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 13(2), 1394-1404.
• Keskin, B., Temel, S., Çakmakçı, S. ve Tosun, R. (2021). Bazı horoz ibiği (Amaranthus spp.) çeşitlerinin kurak ve sulu şartlardaki tohum verimleri ve verim unsurları üzerine araştırma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 52(1), 11-19.
• Kökten, K., Bakoğlu, A. ve Kavurmacı, Z. (2011). Elazığ koşullarında mürdümük (Lathyrus sativus L.)’te farklı sıra arasının tohum verimi ve verim öğeleri üzerine etkisi. Bingöl Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 1(1), 37-42.
• Liu, F. & Stutzel, H. (2004). Biomass partitioning, specific leaf area and water use efficiency of vegetable amaranth (Amaranthus spp.) in response to drought stress. Scientia Horticulturae, 102(1), 15-27.
• Martiniello, P. & Ciola, A. (1994). The Effect of agronomic factors on seed and forage production in perennial legumes sainfoin (Onobrychis viciifolia Scop.) and french honeysuckle (Hedysarum coronarium L.). Grass and Forage, Jun 49(2), 121129.
• Okçu, M. (2020). Türkiye ve Doğu Anadolu Bölgesi çayır-mer’a alanları, hayvan varlığı ve yem bitkileri tarımının mevcut durumu. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 51(3), 321-330.
• Önkür, H. ve Keskin, B. (2019). Kinoa (Chenopodium quinoa Willd.)’nın tohum verimi ve bazı bitkisel özellikleri üzerine sıra üzeri ve sıra arası mesafelerinin etkileri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 22(Ek Sayı 1), 51-59.
• Richards, L. A. (1954). Origin and natüre of saline and alkali soil, In: Diagnosis and improvement of saline and alkali soil. Agricultural Handbook No: 60, USDA, Washington, D.C., USA, 1-6.
• Rinchen, T., Singh, N., Maurya, S. B., Soni, V., Phour, M. & Kumar, B. (2017). Morphological characterization of indigenous vegetable (Atriplex hortensis L.) from trans-Himalayan region of Ladakh (Jammu and Kashmir), India. Australian Journal of Crop Science, 11, 258-263.
• Saraçoğlu, M., Sürücü, A., Koşar, İ., Taş, M. A., Aydoğdu, M. ve Kara, H. (2014). Şanlıurfa İli Halfeti İlçesi topraklarının bazı özellikleri ve bitki besin elementi kapsamlarının belirlenmesi. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 2(2), 38-45.
• Soysal, S., Uçar, Ö. ve Erman, M. (2020). Siirt İli ekolojik koşullarında farklı sıra arası ve sıra üzeri mesafelerin bakla (Vicia faba L.)’nın verim ve bazı verim özelliklerine etkileri. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (20), 740-745.
• Spehar, C. R. & da Silva Rocha, J. E. (2009). Effect of sowing density on plant growth and development of quinoa, genotype 4.5, in the Brazilian savannah highlands. Bioscience Journal, 25(4):53-58.
• Şaman, O. ve Öztürk, Ö. (2012). İkinci ürün susamda farklı bitki sıklıklarının verim ve verim unsurları üzerine etkileri. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5(1), 118-123.
• Taiz, L. ve Zeiger, E. (2008). Bitki Fizyolojisi. (Çev. Türkan, İ). Palme Yayıncılık.
• Tan, M. (2018). Baklagil ve Buğdaygil Yem Bitkileri. Erzurum Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Yayınları, No: 256, 356 s, Erzurum.
• Tan, M. & Yolcu, H. (2021). Current status of forage crops cultivation and strategies for the future in Turkey: A Review. Journal of Agricultural Sciences (Tarim Bilimleri Dergisi), 27(2), 114-121.
• Temel, I., Keskin, B. & Temel, S. (2022a). The Effects of different sowing and harvesting times on hay quality of Mountain spinach (Atriplex nitens) grown in arid conditions. Journal of the Institute of Science and Technology, 12(3), 1831-1842.
• Temel, S. & Keskin, B. (2022a). Alternatif yem kaynağı olarak selvi sirken bitkisinde farklı ekim ve hasat dönemlerinin ot verim ve bazı verim bileşenlerine etkisi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 8(1), 92-107.
• Temel, S., ve Keskin, B. (2022b). Farklı ekim zamanlarının selvi sirken bitkisinin tohum verimi ve bazı verim unsurları üzerine etkisi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(2), 405-417.
• Temel, S., Keskin, B., Akbay Tohumcu, S., Tan, M. ve Yılmaz, İ. H. (2017). Iğdır İli çayır mera bitkileri kılavuzu. Öncü Basım Yayım Tanıtım Limited Şirketi.
• Temel, S., Keskin, B., Çakmakçı, S. ve Tosun, R. (2020). Sulu ve kuru koşullarda farklı amarant türlerine ait çeşitlerin ot verim performanslarının belirlenmesi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 6(3), 615-624.
• Temel, S., Keskin, B. & Güner, Z., (2022b). Change in forage quality of whole plant, leaf and stem according to sowing and harvesting periods in Atriplex nitens Schkuhr grown without fertilizer. Turk Journal of Field Crops, 27(2), 208-216.
• Temel, S. ve Şahin, K. (2011). Iğdır ilinde yem bitkilerinin mevcut durumu, sorunları ve çözüm önerileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 21(1), 64-72.
• Temel, S. ve Şahin, C. (2022). Atriplex nitens Schkuhr’in ot verim ve kalite özelliklerine farklı azot ve fosforlu gübre dozlarının etkisi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 8(3), 491-501.
• Temel, S. ve Tan, M. (2012). Alternatif Yem Bitkileri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 246.
• Temel, S. ve Tufur Öztürk, A. (2020). Kinoada yüksek tohum üretimi için uygun ekim zamanı ve çeşitlerin belirlenmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(4), 3095-3108.
• Türk, M. ve Çelik, N. (2005). Farklı sıra araları ve tohum miktarlarının korunga (Onobrychis sativa L.)' nın tohum verimi üzerine etkileri. ANADOLU Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 15(2), 43-57.
• Ülgen, N. ve Yurtsever, N. (1995). Türkiye gübre ve gübreleme rehberi. Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Teknik Yayın No: 28, Ankara.
• Wright, K. H., Pike, O. A., Fairbanks, D. J. & Huber, C.S. (2002). Composition of Atriplex hortensis, sweet and bitter Chenopodium quinoa seeds. Journal of Food Science, 67, 1383-1385.
• Yavuz, T., Kır, H. & Gül, V. (2020). Türkiye’de kaba yem üretim potansiyelinin değerlendirilmesi: Kırşehir ili örneği. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 7(3), 345-352.
• Yılmaz, M. (2021). Farklı sıra aralıklarında ve dozlarda gübrelemenin çok yıllık çim (Lolium perenne L.) bitkisinin tohum verimi ve bazı agronomik özelliklerine etkileri. Journal of Agricultural Biotechnology, 2(1), 14-23.