Cerrahi Hemşirelerin Eleştirel Düşünme Eğilimleri ile Kanıta Dayalı Hemşireliğe Yönelik Tutumlarının İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 4, 416 - 434, 15.10.2023

Ömer Taşçı Nadiye Özer

https://doi.org/10.46483/jnef.1375485

Öz

Giriş: Perioperatif bakım ortamları zaman zaman karmaşık, hızlı, tempolu ve tahmin edilemeyen durumların meydana gelebildiği yerlerdir. Bu bakım ortamında akılcı karar vermeyi ve en iyi araştırma kanıtlarının kullanımını amaçlayan eleştirel düşünme ve kanıta dayalı hemşireliğin önemi büyüktür.

Amaç: Araştırma, hemşirelerin eleştirel düşünme eğilimleri ile kanıta dayalı hemşireliğe yönelik tutumlarının incelenmesi amacıyla yürütüldü.

Yöntem: Tanımlayıcı türdeki araştırma, Aralık 2017-Aralık 2018 tarihleri arasında gerçekleştirildi. Bir devlet üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi ile bir devlet hastanesi cerrahi kliniklerinde çalışan 317 hemşireyle yürütüldü. Veri toplamada, tanıtıcı özellikler formu, meslek algısı formu, Kaliforniya Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeği (KEDEÖ) ve Kanıta Dayalı Hemşireliğe Yönelik Tutum Ölçeği (KDHYTÖ) kullanıldı. Veriler, yüzdelik dağılım, ortalama, bağımsız örneklem t, tek yönlü varyans analizi, Mann Whitney-U, Kruskall Wallis, Cronbach’s α ve Pearson korelasyon testleriyle analiz edildi.

Bulgular: Toplam puan KEDEÖ’de 255.57 ± 27.46 (orta düzey) ve KDHYTÖ’de 59.17 ± 8.43 (olumlu) bulundu. KEDEÖ’nün “Kendine Güven” alt boyutuyla KDHYTÖ’nün “Kanıta Dayalı Uygulama Niyeti” ve “Kanıta Dayalı Hemşirelikle İlgili Duygular” alt boyutları dışında tüm alt boyut ve toplam puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak pozitif yönde anlamlı bir ilişki belirlendi (p < .05).

Sonuç: Sonuç olarak, hemşirelerde, iş yoğunluğunun artmasının eleştirel düşünme eğilimini artırdığı; kanıta dayalı uygulamaları sık kullanmanın, kanıta dayalı uygulamalar hakkında bilgi verilmesi gerekliliğine inanmanın, kanıta dayalı uygulamayla ilgili eğitim almanın ve bilimsel çalışmaları takip etmenin kanıta dayalı hemşireliğe yönelik tutumu olumlu etkilediği; eleştirel düşünme eğilimi arttıkça kanıta dayalı hemşireliğe yönelik tutumun pozitif yönde etkilendiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Cerrahi, Eleştirel Düşünme, Hemşire, Kanıta Dayalı Hemşirelik

A Research On Surgical Nurses’ Critical Thinking Dispositions and Attitudes Towards Evidence-Based Nursing

Öz

Background: Perioperative care settings are places where, at times, complex, fast-paced, and unpredictable situations can occur. In this care setting, critical thinking and evidence-based nursing aiming at rational decision making and the use of the best research evidence are essential.

Objectives: The research was conducted to examine nurses’ critical thinking dispositions and attitudes towards evidence-based nursing.

Methods: The descriptive study was carried out between December 2017–December 2018. It was conducted with 317 nurses working at a state unıversity Health Research and Application Centre and a state hospital. In order to collect data, descriptive characteristics form, profession perception form, California Critical Thinking Disposition Invertory (CCTDI) and Evidence Based Nursing Attitude Questionnaire (EBNAQ) were used. The data were analyzed by percentage, mean, independent samples t, one way ANOVA, Mann Whitney-U, Kruskall Wallis, Cronbach’s α and Pearson correlation tests.

Results: The total score was calculated as 255.57 ± 27.46 (middle level) in CCTDI and as 59.17 ± 8.43 (positive) in EBNAQ. A positive significant relation was determined (p < .05) between all sub-dimensions and total mean scores except for the sub-dimension “Self Confidence” of CCTDI and the sub-dimensions “Evidence-Based Practice Invention” and “Emotions Related to Evidence-Based Nursing” of EBNAQ.

Conclusion: As a result, in nurses, the increase in work intensity increased the tendency of critical thinking; using evidence-based practices frequently, wanting to learn more about evidence-based practices, receiving training on evidence-based practice and following scientific studies positively affect the attitude towards evidence-based nursing; As critical thinking tendency increases, it can be said that the attitude towards evidence-based nursing is positively affected.

Anahtar Kelimeler

Surgical, Critical Thinking, Nurses, Evidence-Based Nursing.

Kaynakça

• Ammouri, A. A., Raddaha, A. A., Dsouza, P., Geethakrishnan, R., Noronha, J. A., Obeidat, A. A., & Shakman, L. (2014). Evidence-based practice: Knowledge, attitudes, practice and perceived barriers among nurses in Oman. Sultan Qaboos University Medical Journal, 14(4), 537-545.
• Aslan, H., & Gürdap, Z. (2021). Hemşirelerin kanıta dayalı hemşireliğe yönelik tutumları ve periferik venöz kataterle ilişkili enfeksiyonu önlemeye yönelik bilgi düzeyleri. The Journal of Turkish Family Physician, 12(2), 84-98.
• Ayhan, Y. (2013). “Kanıta Dayalı Hemşireliğe Yönelik Tutum Ölçeği”nin Türkçe’ye Uyarlanması: Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması. Dokuz Eylül Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Baran, M., & Balcı, F. (2017). Yönetici Hemşirelerin Eleştirel Düşünme Eğilimleri Üzerine Bir Araştırma. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 4(2), 63-71.
• Blackman, I. R., & Giles, T. M. (2017). Can Nursing Students Practice What Is Preached? Factors Impacting Graduating Nurses’ Abilities and Achievement to Apply Evidence‐Based Practices. Worldviews on Evidence‐Based Nursing, 14(2), 108-117.
• Carter, A. G., Creedy, D. K., & Sidebotham, M. (2016). Efficacy of teaching methods used to develop critical thinking in nursing and midwifery undergraduate students: a systematic review of the literature. Nurse Education Today, 40, 209-218.
• Chard, R., & Tovin, M. (2018). The Meaning of Intraoperative Errors: Perioperative Nurse Perspectives. AORN journal, 107(2), 225-235.
• Dikmen, Y. (2016). Critical thinking competence and dispositions among critical care nurses: a descriptive study. International Journal, 9(2), 489.
• Dikmen, Y., Filiz, N. Y., Tanrıkulu, F., Yılmaz, D., & Kuzgun, H. (2018). Attitudes of Intensive Care Nurses towards Evidence-Based Nursing. International Journal of Health Sciences & Research, 8(1), 138-143.
• Dirimeşe, E., & Dicle, A. (2012). Hemşirelerin ve hemşirelik öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimlerinin değerlendirilmesi. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 15(2), 89-98.
• Doğan, E. S., Cin, A., Demirağ, H., & Uçan, M. F. (2021). Hemşirelerin Kanıta Dayalı Hemşirelik Uygulamalarına Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 612-622.
• Doğan, S. D., Karaçay, S. Y., Arslan, S., Yurtseven, Ş., Nazik, E., & Yüksekkaya, S. E. (2019). Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Kanıta Dayalı Hemşireliğe Yönelik Tutumları Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(2), 39-45.
• Durmuş, M., Gerçek, A., & Çiftci, N. (2017). Sağlık Çalışanlarının Problem Çözme Becerilerinin Kanıta Dayalı Tutum Algıları Üzerindeki Etkisi. The Journal of Academic Social Science, 5(53), 34-42.
• Elsayed, W. A., Hussein, F. M., & Othman, W. N. (2017). Relation between Nursing Informatics Competency and Nurses’ Attitude toward Evidence-Based Practice among Qualified Nurses at Mansoura Oncology Center. International Journal of Nursing Didactics, 7(6), 26-33.
• Erkuş, B., & Bahçecik, N. (2015). Özel hastanelerde çalışan yönetici hemşirelerin ve hemşirelerin eleştirel düşünme düzeyi ve problem çözme becerileri. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(1), 1-9.
• Erol, Ö., Ünsar, S., Yacan, L., & Güneş, A. (2022). Innovation characteristics of nurses and their attitudes toward evidence-based nursing. Journal of Education and Research in Nursing, 19(1), 33-39.
• Erzincanlı, S., & Zaybak, A. (2016). Yoğun Bakım Hemşirelerinin Eleştirel Düşünme Eğilimleri ve Etkileyen Etmenler. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 24(3), 165-174.
• Esra, Ş., & Seher, Y. (2021). Hemşirelerin kanıta dayalı uygulamalara yönelik tutumlarının belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 14(2), 102-107.
• Gezer, N., Yıldırım, B., & Özaydın, E. (2017). Factors in the Critical Thinking Disposition and Skills of Intensive Care Nurses. J Nurs Care, 6(2), 1-5.
• Işık, E., Karabulutlu, Ö., Kanbay, Y., & Aslan, Ö. (2012). Hemşirelerde eleştirel düşünme eğilimlerinin belirlenmesi: karşılaştırmalı bir çalışma. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 5(3), 96-100.
• Jones, J. H. (2010). Developing critical thinking in the perioperative environment. AORN journal, 91(2), 248-256.
• Kavlak, T., & Ozen, N. (2022). Hemşirelerin kanıta dayalı uygulamalara ilişkin tutumları ve etkileyen faktörlerin incelenmesi: Tanımlayıcı bir çalışma. Türkiye Klinikleri J Nurs Sci. 14(2), 279-287.
• Kaya, A., & Şendir, M. (2021). Hemşirelik Eğitimi ve Uygulamalarında Eleştirel Düşünme Stratejileri ve Boyutları. Hemşirelik Bilimi Dergisi, 4(3), 163-168.
• Kaya, H., & Yalnız, N. (2012). Critical thinking dispositions of emergency nurses in Turkey: a cross-sectional study. Hong Kong Journal of Emergency Medicine, 19(3), 198-203.
• Kim, S.-A., Song, Y., Sim, H.-S., Ahn, E.-K., & Kim, J.-H. (2015). Mediating role of critical thinking disposition in the relationship between perceived barriers to research use and evidence-based practice. Contemporary nurse, 51(1), 16-26.
• Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik durumlarinda karar verme ve problem çözme. Ankara Üniversitesi, Doktora Tezi, Ankara.
• Lean Keng, S., & AlQudah, H. N. I. (2017). Assessment of cognitive bias in decision‐making and leadership styles among critical care nurses: a mixed methods study. Journal of advanced nursing, 73(2), 465-481.
• Madadkhani, Z., Nikoogoftar, M., & Keramatkar, M. (2014). Emotional intelligence and critical thinking dispositions in nurses Based on demographic characteristic. Iranian Journal of Psychiatric Nursing, 2(3), 24-36.
• Mahmoud, A. S., & Mohamed, H. A. (2017). Critical Thinking Disposition among Nurses Working in Puplic Hospitals at Port-Said Governorate. International Journal of Nursing Sciences, 4(2), 128-134.
• Nilsen, P., Neher, M., Ellström, P. E., & Gardner, B. (2017). Implementation of Evidence‐Based Practice From a Learning Perspective. Worldviews on Evidence‐Based Nursing, 14(3), 192-199.
• Papathanasiou, I. V., Kleisiaris, C. F., Fradelos, E. C., Kakou, K., & Kourkouta, L. (2014). Critical thinking: the development of an essential skill for nursing students. Acta Informatica Medica, 22(4), 283.
• Patelarou, A. E., Laliotis, A., Brokalaki, H., Petrakis, J., Dafermos, V., & Koukia, E. (2017). Readiness for and predictors of evidence base practice in Greek healthcare settings. Applied Nursing Research, 35, 64-70.
• Patelarou, A. E., Patelarou, E., Brokalaki, H., Dafermos, V., Thiel, L., Melas, C. D., & Koukia, E. (2013). Current evidence on the attitudes, knowledge and perceptions of nurses regarding evidence-based practice implementation in European community settings: a systematic review. Journal of Community Health Nursing, 30(4), 230-244.
• Ruzafa‐Martínez, M., López‐Iborra, L., & Madrigal‐Torres, M. (2011). Attitude towards Evidence‐Based Nursing Questionnaire: development and psychometric testing in Spanish community nurses. Journal of evaluation in clinical practice, 17(4), 664-670.
• Sarıtaş, S., & Yıldırım, M. (2020). Ameliyathane hemşirelerinin eleştirel düşünme eğilimlerinin belirlenmesi. Acıbadem University Health Sciences Journa,l 11(2):252-6
• Shin, J. I., & Lee, E. (2017). The Influence of Social Capital on Nurse‐Perceived Evidence‐Based Practice Implementation in South Korea. Journal of Nursing Scholarship, 49(3), 267-276.
• Stokke, K., Olsen, N. R., Espehaug, B., & Nortvedt, M. W. (2014). Evidence based practice beliefs and implementation among nurses: a cross-sectional study. BMC nursing, 13(8), 1-10.
• Taşçı, Ö., Durmuş, M., Gerçek, A., & Kaya, A. (2022). Hemşirelik Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Eğilimlerini Etkileyen Faktörler. Journal of Nursology, 25(1), 45-49.
• Yıldırım, T., & Karadağ, M. (2016). Yönetici Hemşirelerin Eleştirel Düşünme Becerileri İle Araştırma Kullanım Engelleri Ve Kolaylaştırıcılarına İlişkin Algıları. Journal of Health and Nursing Management, 3(2), 73-85.
• Yılmaz, E., Çeçen, D., Aslan, A., Kara, H., Kızıl Toğaç, H., & Mutlu, S. (2018). Cerrahi kliniklerde çalışan hemşirelerin kanıta dayalı hemşireliğe yönelik tutumları ve araştırma kullanımında algıladıkları engeller. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 15(4), 235-241.
• Yılmaz, M., & Gürler, H. (2017). Hemşirelerin Kanıta Dayalı Uygulamaya İlişkin Görüşleri. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 25(1), 1-12.
• Zenobia, C. C. (2013). A systematic review of critical thinking in nursing education. Nurse Education Today, 33(3), 236-240.