Bibliometric Profile of Doctoral Theses on the Relationship between Artificial Intelligence and Sustainability

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 19, 151 - 174, 16.01.2024

Şükran Dertli Muhammet Emin Dertli

https://doi.org/10.54709/jobesam.1352374

Öz

Although there are many studies on artificial intelligence and sustainability today, it has been seen that there are deficiencies in the doctoral theses. In this sense, this study is important in terms of revealing the bibliometric profile of doctoral theses on artificial intelligence and sustainability and guiding future studies. The main purpose of this study is to determine the status of doctoral theses on artificial intelligence and sustainability in the literature. In the scanning section of the Higher Education Council Thesis Center, advanced scanning was carried out by choosing the thesis type "doctorate" and the words to be searched for "artificial intelligence" and "sustainability". As a result of the scanning, 30 doctoral theses were reached. "Titles", "authors", "years of publication", "universities", "institutes", "major sciences", "language of publication", "adviser title", "research topics and numbers", " keywords”, “access statuses”, “page counts” were analyzed in IBM SPSS Statistics 25.0 package program and word cloud. As a result of the analysis, it was determined that the doctoral thesis studies on "artificial intelligence" and "sustainability" were published between 2011-2023. It was concluded that these studies were mostly discussed in the subject of "Computer Engineering Sciences-Computer and Control".In thesis titles, the most "analysis", "artificial intelligence", "planning", "energy", "urban", "algorithm", "biomass", "sustainable", "design", "model", "technique", " It has been determined that the words “create” are used. As a result, it has been determined that there is a need for more doctoral thesis studies on artificial intelligence and sustainability. Since the results of the study consist only of the data obtained from the doctoral theses of the Council of Higher Education Thesis Center, it is recommended to examine the thesis studies abroad on the relationship between artificial intelligence and sustainability by bibliometric method. In addition, it has been suggested to increase the number of quantitative and qualitative studies. Other findings are discussed in detail in the conclusion section.

Anahtar Kelimeler

Bibliometrics, Sustainability, Artificial Intelligence

Yapay Zekâ ve Sürdürülebilirlik İlişkisi Üzerine Doktora Tezlerinin Bibliyometrik Profili

Öz

Günümüzde yapay zekâ ve sürdürülebilirliğe ilişkin birçok çalışma bulunmasına rağmen doktora tezlerinde konu ile ilgili eksikliklerin bulunduğu görülmüştür. Bu anlamda yapay zekâ ve sürdürülebilirlik konusunda hazırlanmış doktora tezlerinin bibliyometrik profilinin ortaya koyulması ve gelecek çalışmalara yol göstermesi açısından bu çalışma önem arz etmektedir. Bu çalışmanın temel amacı yapay zekâ ve sürdürülebilirliğe yönelik doktora tezlerinin literatürdeki durumunu belirleyebilmektir. Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nin tarama bölümünde tez türü “doktora”, aranacak kelimeler ise “yapay zeka” ve “sürdürülebilirlik” kelimeleri seçilerek gelişmiş tarama yapılmıştır. Yapılan tarama sonucunda 30 doktora tezine ulaşılmıştır. Elde edilen doktora tez çalışmalarının “başlıkları”, “yazarları”, “yayım yılları”, “üniversiteleri”, “enstitüleri”, “ana bilim dalları”, “yayım dili”, “danışman unvanı”, “araştırma konuları ve sayıları”, “anahtar kelimeleri”, “erişim durumları”, “sayfa sayıları” IBM SPSS Statistics 25.0 paket programında ve kelime bulutunda analiz edilmiştir. Yapılan analiz sonucunda “yapay zekâ” ve “sürdürülebilirlik” konulu doktora tez çalışmalarının 2011-2023 yılları arasında yayımlandıkları tespit edilmiştir. Bu çalışmaların en fazla “Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrol” konusunda ele alındığı sonucuna ulaşılmıştır. Tez adlarında en fazla “analiz”, “yapay zekâ”, “planlama”, “enerji”, “kentsel”, “algoritma”, “biyokütle”, “sürdürülebilir”, “tasarım”, “model”, “teknik”, “oluşturma” kelimelerinin kullanıldığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak yapay zekâ ve sürdürülebilirlik konularına ilişkin daha fazla doktora tez çalışmalarının yapılmasına ihtiyaç olduğu tespit edilmiştir. Çalışma sonuçlarının yalnızca Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nin doktora tezlerinden elde edilen verilerin oluşturması nedeniyle yapay zekâ ve sürdürülebilirlik ilişkisine yönelik yurt dışında hazırlanan tez çalışmalarının bibliyometrik yöntemle incelenmesi önerilmiştir. Buna ek olarak nicel ve nitel araştırma sayılarının arttırılması önerilmiştir. Elde edilen diğer bulgular sonuç bölümünde ayrıntılı olarak ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bibliyometri, Sürdürülebilirlik, Yapay Zekâ

Kaynakça

• Akalın, B., ve Veranyurt, Ü. (2020). Sağlıkta dijitalleşme ve yapay zekâ. SDÜ Sağlık Yönetimi Dergisi, 2(2), 128-137.
• Arslan , K. (2020). Eğitimde yapay zeka ve uygulamaları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 71-88.
• Belli, E., ve Dertli, Ş. (2022). Erzurum’da kış turizminin yöresel ürünler üzerindeki etkisi: Metaverse yönelik kavramsal bir inceleme., (s. 445-446). 6th International Academic Sports Studies Congress.
• Buchmeister, B., Palcic, I., ve Ojstersek, R. (2019). Artificial Intelligence in manufacturing companies and broader: An overview. DAAAM International Scientific Book, 81-98.
• Can, Ö., ve Ayvaz, K. M. (2017). Tekstil ve modada sürdürülebilirlik. Akademia Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 110-119.
• Dertli, Ş., ve Belli, E. (2023). Spor, Sosyoloji ve Psikoloji ilişkisini ele alan lisansüstü tez çalışmalarının bibliyometrik incelemesi. Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(16), 1-21.
• Ever, D., ve Demircioğlu, E. N. (2022). Yapay zekâ teknolojilerinin kalite maliyetleri üzerine etkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31(1), 59-72. doi:10.35379/cusosbil.1023004
• Hazarhun, E. (2022). Dijital dönüşüm sürecinin turizm sektörüne yansımaları: Akıllı turizm teknolojileri kullanımına yönelik bir araştırma. Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• İstanbul Teknik Üniversitesi. (2020). İTÜ Yapay Zeka ve Veri Mühendisliği Bölümü. Temmuz 21, 2023 tarihinde https://yapayzeka.itu.edu.tr/ adresinden alındı
• Murathan, M., Murathan, F., ve Bozyılan, E. (2020). “Fiziksel aktivite” konulu tezlerin bibliyometrik analizi (2002-2019). Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 14(2), 158-167.
• Öztürk, H. (2022). Arşivlerde yapay zekâ stratejisi. Current Perspectives in Social Sciences, 26(1), 54-61.
• Öztürk, K., ve Şahin, M. E. (2018). Yapay sinir ağları ve yapay zekâ’ya genel bir bakış . Takvim-i Vekayi, 6(2), 25-36.
• Sıroğlu, N. (2021). Yapay zekanın benimsenmesini etkileyen başarı faktörleri ve Türkiye'de özel sektör çalışanları açısından bir araştırma. Doktora tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Şaşmaz, M. Z. (2023). İsrail, Hollanda ve Çin tarım modelleri ışığında Güneydoğu Anadolu Projesi bölgesinde tarımsal gelişme. Doktora tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Gaziantep.
• Tuğaç, Ç. (2023). Birleşmiş Milletler sürdürülebilir amaçlarının gerçekleştirilmesinde yapay zeka uygulamalarının rolü. Sayıştay Dergisi, 12(8), 73-99.
• Yeni, O. (2014). Sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma: Bir yazın taraması . Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(3), 181-208.
• Yersüren, S., ve Özel, Ç. H. (2020). Boş Zaman ve Rekreasyon Konulu Tezler Üzerine Bibliyometrik Bir Çalışma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(2), 1139-1159.