Paranın Miktar Teorisi Üzerine Ekonometrik İnceleme: Türkiye Örneği

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 50 - 62, 31.07.2020

Nihal Gabaçlı

Öz

Çalışmada, para ile fiyatlar arasındaki ilişkiyi inceleyen Miktar Teorisi ele alınmıştır. Önce teorik arka planı incelenirken; daha sonra Türkiye Ekonomisindeki geçerliliği 2000:Q1- 2017:Q2 dönemleri arasında GSYİH deflatörü, M2 para arzı, nominal faiz oranı ve reel GSYİH’nin çeyreklik verileri kullanılarak analiz edilmiştir. Tüm serilerin durağanlığı Genişletilmiş Dickey-Fuller(ADF) ve Philips-Perron(PP) birim kök testleri ile test edilmiştir. Eşbütünleşmenin kontrolü ise Johansen Eşbütünleşme Testi ile sağlanırken, Granger Nedensellik Testi aracılığıyla da nedenselliğin yönü tespit edilmeye çalışılmıştır. Söz konusu çalışmada analizler Eviews 10 ile yapılmıştır. Yapılan ampirik çalışmanın sonunda Miktar Teorisi’nde belirtildiği üzere para arzından fiyatlara doğru tek yönlü ilişki olduğu görülmüş; faiz ile fiyatlar arasında ve yine faiz ile M2 para arzı arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, M2 para arzının reel gelir üzerinde bir etkisi olmadığı görülmekte ve Türkiye Ekonomisi üzerinde paranın yansızlığı hipotezinin geçerli olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Paranın Miktar Teorisi, Paranın Yansızlığı, Değişim Denklemi, Cambridge Nakit Denge Yaklaşımı, Modern Miktar Teorisi

Kaynakça

• ALTINTAŞ, H. (2008). “Türkiye‟de Para Talebinin İstikrarı Ve Sınır Testi Yaklaşımıyla Öngörülmesi: 1985–2006 Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30, 15-46).
• ALTUNÖZ, U.(2014). Türkiye Ekonomisi için Paranın Miktar Teorisinin Geçerliliği GJRA Dergisi, Cilt:3, Sayı:2.
• AKTAN, C. C.(2010). Monetarizm ve Rasyonel Beklentiler Teorisi Ekonomi Bilimleri Dergisi, Cilt 2, No 1, ISSN: 1309-8020 (Online).
• AKTAN, C. C., Utkulu, U. & Togay, S. (1998). Nasıl Bir Para Sistemi? Parasal Disiplin ve Parasal İstikrar İçin Alternatif Öneriler, İstanbul: İMKB Yay.
• AJUZIE, E. I. S., Edoho, F. M., Kang W., Uwakonye, M. N. & Keleta, G.Y. (2008). Import Response and Inflationary Pressures in the New Economy: The Quantity Theory Of Money Revisited, Journal of Business & Economics Research, Vol.6, No. 5, ss.125-140.
• BOCUTOĞLU, E. (2013). Karşılaştırmalı Makro İktisat(6.Baskı) Ekin Yay., Bursa.
• BULLARD, J. B. (1994). “Measures of Money and the Quantity Theory”, Federal Reserve Bank of St. Louis, January/February.
• CENGİZ, V. (2007). “Parasal Aktarım Mekanizmasında Kredi Kanalının Etkinliği Üzerine Bir Analiz: Türkiye Örneği (1990 – 2006)” (Doktora Tezi , Kocaeli Üniversitesi, SBE, İktisat ABD, Kocaeli).
• ÇİÇEK, M. (2011). Paranın Miktar Teorisi ve Türkiye’de Geçerliliği, Süleyman Demirel Üniversitesi, İİBF Dergisi, C.16, S.3, ss.87-115).
• ERDOĞDU, A.(2012). Parasal Aktarım Mekanizmalarının İşleyişi Ve Etkinliği: Türkiye Uygulaması(Doktora Tezi) Kadir Has Üniversitesi, İstanbul. Edit. FRIEDMAN, M. (1956). Studies in the Quantity Theory of Money, Economics Research Center ,University Of Chicago.
• FRIEDMAN, M. (Edit. R.Leeson, C.G.Palm).(1958). The Supply of Money and Changes in Prices and Output, https://miltonfriedman.hoover.org/friedman_images/Collections/2016c21/Palgrave_1987_c.pdf
• HUMPHREY, T. M. (1974). The Quantity Theory of Money: Its Historical Evolution and Role in Policy Debates Letter on Monetary Policy Federal Reserve Bank Of Richmond Economic Review, Vol.60, May.
• HUMPHREY, T. M. (1997). Fisher andWicksell on the Quantity Theory Federal Reserve Bank of Richmond Economic Quarterly Volume 83/4 Fall.
• HUMPHREY, T. M. (2004). Alfred Marshall and the Quantity Theory of Money Federal Reserve Bank Of Richmond Working Paper Series, Dec., 04-10.
• GRAFF, M. (2008). The Quantity Theory of Money in Historical Perspective ETC Zürich, Research Collection, https://doi.org/10.3929/ethz-a-005582276).
• IŞIĞIÇOK, E. (1994). Zaman Serilerinde Nedensellik Çözümlemesi. Bursa: Uludağ Üniversitesi Basımevi.
• KHATUN, F. & Ahamad, M.G. (2012). Investigating the determinants of inflationary trends in Bangladesh: an ARDL bounds F-Test Approach MPRA Paper 42572, University Library of Munich, Almanya.
• KARFAKIS, C. (2002).Testing the Quantity Theory of Money in Greece Applied Economics, Vol.34, No.5, pp.583-587.
• KORAP, L. (2007). Testing Quantity Theory Of Money For The Turkish Economy MPRA Paper 21704, University Library of Munich, Almanya.
• SAATÇİOĞLU, C. &. Korap, H.L. (2008). Determinants of Reserve Money Demand: A Multivariate Co-Integrating Approach Pamukkale Üniversitesi, SBE Dergisi, I/2, 33-42.
• ÖZMEN, E. (2003). Testing the quantity theory of money in Greece Applied Economics Letters, 971–974. SANTOS, A, R. (2012). The Quantity Theory of Money and Its Long Run Implications: Empirical Evidence from Nigeria” Munich Personal RePEc Archive, https://mpra.ub.uni-muenchen.de/49598/ .
• SAVAŞ, V. F. (2007). İktisadın Tarihi (5.Baskı), Siyasal Kitabevi.
• YILDIZ, E.B. (2018). “Miktar Teorisinin Geçerliliği 2005:Q4-2018:Q2 Türkiye Uygulaması”(İktisat Seçme Yazılar, Ed.: H.Feyza ERDEM, A.BAŞOĞLU, Celepler Yay.,1.Baskı).
• TAKIM, A.(2010). Türkiye’de GSYİH ile İhracat Arasındaki İlişki: Granger Nedensellik Testi Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (2): 1-16.
• TUĞCU, C.T.(2015). Paranın Yansızlığı Hipotezinin Testi: Türkiye Ekonomisi İçin Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Analizi, İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, Cilt:2, Sayı: 1, Yıl: 2015, 17-31.
• TUNAY, K.B. (2001). Türkiye’de Paranın Gelir Dolaşım Hızlarının MARS Yöntemiyle Tahmini ODTÜ Gelişme Dergisi, 28 (3-4), 431-454.
• https://www.britannica.com/topic/quantity-theory-of-money (Erişim Tarihi: 12.07.2020)
• https://fred.stlouisfed.org/ (Erişim Tarihi: 12.07.2020)