Mizahın Arka Sokakları: Gülmece Kültürü ve Argo Üzerinden Karikatürü Yeniden Okumak

Yıl 2020, Cilt: 19 Sayı: 2, 289 - 310, 25.04.2020

Tahsin Emre Fırat

https://doi.org/10.21547/jss.616847

Cited By: 1

Öz

Mizah kültürü içerdiği şeyler açısından düşünüldüğünde sözlü kültüre dair öğelerden bağımsız düşünülemez. Gücünü mevcut eşitsizlikler ve dilsel pratiklerden alan mizah kültürü eleştirel üslubunu oluştururken dile dair birçok enstrümandan yararlanmaktadır. Bunların başında da argo gelmektedir. Mizah kültürünün, halkın alanı olan sokak arenasında şekillendiği varsayımından hareketle, sokak dilinin en önemli öğelerinden olan argo ile mizah arasında yakın bir ilişkiden bahsedilebilir. Özellikle karikatürlerde kendini gösteren bu durum, argo terimleri kullanımıyla gülünç bir anlamın oluşturulmasına işaret etmektedir. Mizah yayınlarında tercih edilen bu argo dil öylesine alışılmadıktır ki bu durum onun gülünçlüğünü daha da arttırmaktadır. Sokakta sıklıkla duyulan fakat okumaya alışık olunmayan çeşitli argo terim ve nitelemeleri bir karikatürde görüyor olmak onun gülünçlüğü arttırmaktadır. Özellikle karikatürlerde kullanılan bazı argo terimlerin üzeri örtülerek kapalı bir görünüme büründürülmektedir. Bunun için de noktalama işaretleri koyma ya da ünlü veya ünsüz harfleri çıkartma yoluyla argo deyim üzerinde oto sansür uygulanmaktadır. Bununla birlikte daha hafif olan birtakım argo nitelemeler ise doğrudan ifade edilerek herhangi bir sansür uygulamasına gidilmediği de gözlerden kaçmamaktadır. Bu çalışma popüler mizah dergilerinden olan Penguen, Leman ve Uykusuz’da yer alan argo içerikli karikatürlere odaklanmaktadır. Rastlantısal olarak seçilen bu karikatürler, söylem açısından analiz edilerek mizahi ifadelerin argo ile ilişkisi üzerinde durulmuştur. Özetle bu çalışma kapsamında karikatür söyleminden hareketle argo ile mizah kültürü arasındaki ilişki ortaya konmak istenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mizah, argo, karikatür, söylem analizi

Humor's Back Alleys: Re-Reading Comics via Humor Culture and Slang

Öz

When considering its elements, humor culture cannot be thought of independently of the elements of oral culture. Humor culture, which takes its strength from already existing inequalities and linguistic practices, uses many linguistic instruments while forming its critical style. The first and foremost of these instruments is slang. Based on the assumption that humor culture has been shaped in street domain of the people, it is possible mention about a close relationship between slang, which is one of the most important elements of colloquial speech, and humor. This situation manifesting itself particularly in comics, points out the formation of a ridiculous meaning by using slang terms. The slang used in humor magazines is so unusual, which increases further its funniness. When various slang terms and characterizations, which are frequently heard in the street but are unaccustomed to be read, are seen in the comics, this increases its funniness. Especially some slang terms used in the comics are covered so that they gain an implied appearance. For this reason, auto-censoring is applied on a slang phrase by placing punctuation or removing certain vowels and consonants. Additionally, it is observed that some 'lighter' slang phrases are directly expressed and any censorship is not applied." This study focuses on slang-heavy comics in three popular humor magazines: Penguen, Leman, and Uykusuz. Selected randomly these comics were analyzed in terms of discourse and the relationship of humorous expressions with slang was emphasized. In brief, the aim of this study is to reveal the relationship between slang and humor culture based on comic discourse.

Anahtar Kelimeler

Humor, slang, caricature, discourse analysis

Kaynakça

• Altuniğne, S. (2018). Serkan Altuniğne. Penguen Özel, 6: 24.
• Arendt, H. (2003). Şiddet üzerine. (B. Paker, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Atabek, Ü. (2007). Söylem çözümlemesi: başlangıç düzeyi için öneriler. Ü. Atabek ve G. Ş. Atabek (Ed.). Medya metinlerini çözümlemek: içerik göstergebilim ve söylem çözümleme yöntemleri içinde (s. 151-163). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Aydoğan, S. (2017). Soner Aydoğan. Uykusuz, 2017/23: 9.
• Bahtin, M. (2005). Rabelais ve dünyası. (Ç. Öztek, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Barslan, C. (2018). Terelelli. Leman, 2018/39: 5.
• Botton, A. D. (2005). Statü endişesi. (A. S. Bayer, Çev.). İstanbul: Sel Yayınları.
• Börekçi, M. (2009). Türkiye Türkçesinde yapı ve işlev bakımından sözcükler. Erzurum: Eser Ofset.
• Cantek, L. (2001). Markopaşa: Bir mizah ve muhalefet efsanesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Coleman, J. (2009). A history of cant and slang dictionaryies. New York: Oxford University Press.
• Coşar, S. (2010). Edebiyatın karikatürize halleri. Turkish Studies, 5 (2): 688-734.
• Çifçi, M. (2006). Argonun niteliği ve argoya bakış açımız. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 6, 297-301.
• Davis, D. (2008). Communication and humor. V. Raskin (Ed.). The primer of humor research içinde (s. 543-568). Berlin: Mouton de Gruyter.
• Décharné, M. (2016). Vulgar Tongues: An alternative history of english slang. London: Serpent’s Tail.
• Dolapçıoğlu, M. (2017). Mert Dolapçıoğlu Aynen Sunar. Leman, 2017/34: 12.
• Ekşi Sözlük, (t.y.). Erişim Tarihi: 11.04.2019, https://eksisozluk.com/enseye-saplak-gote-parmak--44774
• Ekşi Sözlük, (t.y.). Erişim Tarihi: 14.04.2019, https://eksisozluk.com/sikko--116005
• Ekşi Sözlük, (t.y.). Erişim Tarihi: 17.04.2019, https://eksisozluk.com/tasak-gecmek--126413
• Ekşi Sözlük, (t.y.). Erişim Tarihi: 18.04.2019, https://eksisozluk.com/sicip-sivamak--375619
• Ekşi Sözlük, (t.y.). Erişim Tarihi: 8.08.2019, https://eksisozluk.com/got-kalkmasi--42647
• Ekşi Sözlük, (t.y.). Erişim Tarihi: 8.08.2019, https://eksisozluk.com/kafa-s.kmek--85745
• Erdem, S. (2018). Selçuk Erdem. Penguen Özel, 4: 30.
• Erol, H. A. (2002). Eski Türkçeden Eski Anadolu Türkçesine Anlam Değişmeleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Fırat, T. E. (2016). Mizah ve mizahi içeriklerde Detournement (saptırma) öğesi'nin siyasal/ideolojik bir strateji olarak kullanımı. H. Kuruoğlu, M. Boz (Ed.). Medya ve mizah içinde (s. 523-537). Ankara: Nobel Yayınları.
• Güneş, A. (2009). Mizah dergilerinde ve internette küfürlü sözlerin yazımları. Acta Turcica, 2 (1): 62-67.
• İnal, A.(1996). Haberi okumak. İstanbul: Temuçin Yayınları.
• Karataş, T. (2004). Edebiyat terimleri sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kipfer, B. A. & Chapman, R. L. (2010). Dictionary of American Slang. London: Harper Collins.
• Marx, K. (2013) Alman İdeolojisi. (T. Ok, O. Geridönmez, Çev.). İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Öngören, F. & Balcıoğlu, S. (1973). 50 yılın Türk mizah ve karikatürü. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Özçoban, F. (2017). Teletubbies. Uykusuz, 2017: 27: 14.
• Özgür. Y. (2018). Yiğit Özgür. Uykusuz, 2018/40: 6.
• Özkan S. (2016). Kırık Leblebi. Leman, 2016/49: 15.
• Özkırımlı, A. (2005). Türk edebiyatı ansiklopedisi 1. cilt. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Püsküllüoğlu, A. (2004). Türkçenin argo sözlüğü. Ankara: Arkadaş Yayınları.
• Scott, J.C. (1995). Tahakküm ve direniş sanatları: Gizli senaryolar. (A. Türker, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Selçuk, T. (1998). Grafik mizah. İstanbul: İris Yayınları.
• Sipahioğlu, A. (1999). Türk grafik mizahı. İstanbul: Dokuz Eylül Yayınları.
• Sözen, E. (1996). Haber söylemi ve ideoloji. Yeni Türkiye Medya Özel Sayısı, 12 (2): 1543-1548.
• Sözen, E. (1999). Söylem: Belirsizlik, mübadele; bilgi, güç ve refleksivite. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Şenyapılı, Ö. (2003). Neyi, neden, nasıl anlatıyor karikatür kim, niye çiziyor. Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
• Thorne, T. (2007). Dictionary of contemporary slang. London: A & C Black Publishers Ltd.
• Uçan, B. (2013). Türkiye’de Karikatürün Dijital Dönüşümü: Uykusuz Dergisi. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication – TOJDAC, 3 (3): 41-50.
• Usta, Ç. (2009). Mizah dilinin gizemi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Veale, T., Bonie, G. & Feyaerts, K. (2015). Humour as the killer-app of language A view from Cognitive Linguistics. Cognitive Linguistics and Humor Research. Berlin: Walter de Gruyter GmbH.
• Viki Sözlük, Erişim Tarihi: 20.04.2019, https://tr.wiktionary.org/wiki/lavuk
• Yaşaroğlu, E. (2018). Komikaze. Penguen Özel, 12: 2.
• Yavuzdoğan, A. (2012). Nasıl karikatür çizebilirim?. İstanbul: Siyah-Beyaz Yayıncılık.
• Zhou, Y. & Fun, Z. (2013). A sociolinguistic study of American Slang. Theory And Practice in Language Studies, 3 (12): 2209-2213.