Konya'daki Gastronomi Rotalarının Belirlenmesinde Coğrafi İşaretli Ürünlerin Rolü

Yıl 2023, Cilt: 18 Sayı: 72, 547 - 568, 19.10.2023

Erkan Akgöz Fatih Varol Merve Öksüz

https://doi.org/10.19168/jyasar.1313808

Öz

Gastronomi bilimi, bir toplumun veya coğrafyanın yemek kültürünü yansıtması sebebiyle turizm faaliyetlerine de etki etmektedir. Günümüz turizm anlayışında seyahat acenteleri ve tur operatörleri düzenledikleri gastronomi turları ile farklı turist tiplerine hitap etmektedir. İşletmeler turistlerin beklentileri doğrultusunda birçok tur güzergâhı belirlemektedir. Bu süreçte özellikle işletmeler açısından alternatif rotaları içeren gastronomi turları kapsamında rekabet avantajı sağlayan etkili ve hızlı kararların alınması gerekmektedir. Bunun için birçok yöntem kullanılmaktadır. Bu bakış açısı ile hazırlanan araştırmanın amacı, Konya’nın sahip olduğu coğrafi işaretli ürünler kapsamında çeşitli gastronomi turu güzergâhlarının belirlenmesidir. Araştırma kapsamında tespit edilen güzergâhların uygunluğunu belirlemek için, ilk defa 2006 yılında kullanılan ve çok kriterli karar verme sürecinde en etkili yöntemlerden biri olan MULTIMOORA (Multi-Objective Optimization on Basis of Ratio Analysis) yönteminden yararlanılmıştır. Buna göre Konya için en uygun gastronomi turu güzergâhlarının Meram, Selçuklu, Karatay, Akşehir ve Çumra ilçeleri olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Coğrafi İşaretli Ürün, Gastronomi Turu, Konya, Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, Multimoora Yöntemi, Gastronomy turizmi

The Role of Geographically Indicated Products in the Determination of Gastronomy Routes in Konya

Öz

Gastronomy science also affects tourism activities because it reflects the food culture of a society or geography. In today's tourism understanding, travel agencies and tour operators appeal to different types of tourists with their gastronomic tours. Businesses determine many tour routes in line with the expectations of tourists. In this process, it is necessary to take effective and fast decisions that provide competitive advantage within the scope of gastronomy tours, which include alternative routes for businesses. Many methods are used
for this. The aim of the research, prepared with this point of view, is to determine various gastronomic tour routes within the scope of geographically indicated products that Konya has. In order to determine the suitability of the routes determined within the scope of the research, the MULTIMOORA (Multi-Objective Optimization on Basis of Ratio Analysis) method, which was used for the first time in 2006 and is one of the most effective methods in the multi-criteria decision making process, was used. Accordingly, it has been determined that the most suitable gastronomic tour routes for Konya are Meram, Selçuklu, Karatay, Akşehir and Çumra districts.

Anahtar Kelimeler

Geographically Indicated Product, Gastronomy Tour, Konya, Multi-Criteria Decision Making Methods, Multimoora Method, Gastronomy Tourism

Kaynakça

• 80 Binde Devr-i Alem Parkı. (2022). http://www.80bindedevrialem.com/ adresinden alındı
• Akşehir Belediyesi. (2022). 06 24, 2022 tarihinde https://www.aksehir.bel.tr/galeri/aksehirde_resmi_yapilar/tarihi_ermeni_kilisesi/ adresinden alındı
• Akşehir Kaymakamlığı. (2022). 06 23, 2022 tarihinde http://www.aksehir.gov.tr/aksehir-nasreddin-hoca-senlikleri adresinden alındı
• Akşehir Kaymakamlığı. (2022a). 06 23, 2022 tarihinde http://www.aksehir.gov.tr/aksehir-golu adresinden alındı
• Akyürek, S. (2020). Gastro Turistlerin Deneyim Bileşenleri: Gastronomi Turları Kapsamında Bir Araştırma. Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Arslan, C. (2017). Otel İşletmelerinde Gastronomi Etkinlikleri: Bir Örnek Olay Analizi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Atay, E. (2013). Geographıc Indıcatıors In The World And In Turkey And The Case Of Adapazarı Islama Köfte. İstanbul: Yeditepe Unıversıty Graduate Instıtute Of Socıal Scıence, Master Degree.
• Baş, İ. (2020). İnanç Turizmi Bağlamında Nasreddin Hoca ve Akşehir. Turkish Studies - Social, 15(1), 117-123. Brauers, W. K., & Zavadskas, E. K. (2006). The MOORA Method and its Application to Privatization in a Transition Economy. Control and Cybernetics, 35(2), 445-469.
• Beysehirliyiz.org. (2022). 06 20, 2022 tarihinde https://beysehirliyiz.org/post/esrefoglu-hamami?/cifte_hamam.html adresinden alındı
• Beyşehir Belediyesi. (2022). 06 15, 2022 tarihinde Gezilecek Yerler: https://www.beysehir.bel.tr/gezilecek-yerler/47 adresinden alındı
• Beyşehir Belediyesi. (2022a). 06 20, 2022 tarihinde https://www.beysehir.bel.tr/gezilecek-yerler/51 adresinden alındı
• Bozkır Kaymakamlığı. (2022). 06 27, 2022 tarihinde http://www.bozkir.gov.tr/aygir-pinari adresinden alındı
• Bozkır Kaymakamlığı. (2022a). 06 27, 2022 tarihinde http://www.bozkir.gov.tr/tarihi-selcuklu-koprusu adresinden alındı
• Bozkır.net. (2022). 06 27, 2022 tarihinde http://www.bozkir.net/page/efsaneler-s3.html adresinden alındı
• Cankül, D., & Demir, İ. (2018). Travel Agencies And Gastronomy Tourısm: Case Of Iata Member A-Class Travel Agencies. Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 1(1), 3-10.
• Çalışkan, V., & Koç, H. (2012). Türkiye’de Coğrafi İşaretlerin Dağılış Özelliklerinin ve Coğrafi İşaret Potansiyelinin Değerlendirilmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 17(28), 193-214.
• Çumra Belediyesi. (2022). https://www.cumra.bel.tr/Icerik/ilcemiz&.html adresinden alındı
• Çumra Kaymakamlığı. (2022). http://www.cumra.gov.tr/apa-baraji adresinden alındı
• Çumra Kaymakamlığı. (2022a). http://www.cumra.gov.tr/karamaoglu-ibrahimbey-camii adresinden alındı
• Derbent Kaymakamlığı. (2022). 06 27, 2022 tarihinde http://www.derbent.gov.tr/ilemizin-tarihesi adresinden alındı
• Ereğli Belediyesi. (2022). 06 29, 2022 tarihinde http://www.eregli.bel.tr/tr-407946456-a407951998/Rustem-Pasa-Kervansarayi- adresinden alındı
• Ereğli Kaymakamlığı. (2022). 06 28, 2022 tarihinde http://www.eregli.gov.tr/eregli-tarihi adresinden alındı
• Eren, F. Y. (2018). Coğrafi İşaret İle Tescilli Ürünlerin Gastronomik Destinasyonlara Etkisi: Kapadokya Bölgesinde Bir Araştırma . Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Gueye, M. (2020). Geographıcal Indıcatıons In Afrıca: A Case Study From Senegal . Bursa: Bursa Uludağ University Graduate School Of Natural and Applied Sciences, PhD Thesis .
• Hazarhun, E., & Tepeci, M. (2018). Coğrafi İşarete Sahip Olan Yöresel Ürün ve Yemeklerin Manisa’nın Gastronomi Turizminin Gelişimine Katkısı. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2((Ek.1)), 371-389.
• Hüyük Belediyesi. (2022). 06 25, 2022 tarihinde https://huyuk.bel.tr/sayfa/tarihce/ adresinden alındı
• Hüyük Belediyesi. (2022a). 06 25, 2022 tarihinde https://huyuk.bel.tr/sayfa/kultur-sanat/ adresinden alındı
• Jena, P. R., & Grote, U. (2010). Changing Institutions to Protect Regional Heritage: A Case for Geographical Indications in the Indian Agrifood Sector. Development Policy Review, 28(2), 217-236.
• Kadınhanı Kaymakamlığı. (2022). 2022 tarihinde http://www.kadinhani.gov.tr/raziye-hatun-kervansarayi adresinden alındı
• Kan, M. (2011). Yerel Düzeyde Ekonomik Kalkınmada Coğrafi İşaretlerin Kullanımı ve Etkisi: Akşehir Kirazı Araştırması. 21. Ankara: Ankara Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Karatay Kaymakamlığı. (2022). http://www.karatay.gov.tr/tarihce adresinden alındı
• Karatay Termal Tatil Köyü. (2022). http://karataytermal.com/tr/hakkimizda/hakkimizda-4 adresinden alındı
• Keskin, H. (2019). Coğrafi İşaretli Yöresel Gıdaların Turistik Destinasyon Pazarlamasının Etkileri – Balıkesir İli Örneği. 12. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Konya İl Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2022a). 2022 tarihinde https://konyakultur.gov.tr/index.php?route=modules/towns&town_id=31 adresinden alındı
• Konya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2022). 06 15, 2022 tarihinde https://www.konyakultur.gov.tr/index.php?route=modules/towns&town_id=16 adresinden alındı
• Konya Valiliği . (2022b). http://www.konya.gov.tr/konya-catalhoyuk#:~:text=%C3%87atalh%C3%B6y%C3%BCk%20Neolitik%20Antik%20Kenti%2C%20Konya,y%C3%BCkseltisi%20nedeniyle%20%C3%A7atal%20s%C4%B1fat%C4%B1n%C4%B1%20alm%C4%B1%C5%9Ft%C4%B1r. adresinden alındı
• Konya Valiliği. (2022). 06 26, 2022 tarihinde http://www.konya.gov.tr/bozkir adresinden alındı
• Konya Valiliği. (2022a). 06 29, 2022 tarihinde http://www.konya.gov.tr/konya-ivriz-kaya-aniti adresinden alındı
• Konya Valiliği. (2022c). http://www.konya.gov.tr/selcuklu adresinden alındı
• Konya Valiliği. (2022d). http://www.konya.gov.tr/azziye-cmii adresinden alındı
• Konya Valiliği. (2022e). http://www.konya.gov.tr/meram adresinden alındı
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2022). 06 24, 2022 tarihinde https://www.ktb.gov.tr/TR-96378/konya---aksehir-bati-cephesi-karargahi-muzesi.html adresinden alındı
• Oğuz, Z. (2016). Yerel Değerlerin Turizm Ürününe Dönüştürülmesinde Coğrafi İşaretlerin Kullanımı: Siirt İli Örneği . Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Yüksek Lİsans Tezi.
• Ozbag, N., & Specialist , A. (2017, 12 27). Geographical Indications in Turkey. 06 12, 2022 tarihinde USDA Foreign Agricultural Service: https://apps.fas.usda.gov/newgainapi/api/report/downloadreportbyfilename?filename=Geographical%20Indications%20in%20Turkey_Ankara_Turkey_12-27-2017.pdf adresinden alındı
• Pamukçu, H., Saraç, Ö., Aytugar, S., & Sandıkçı , M. (2021). The Effects of Local Food and Local Products with Geographical Indication on the Development of Tourism Gastronomy. Sustainability, 13(12), 1-13.
• Raustiala, K., & Munzer, S. (2007). The Global Struggle over Geographic Indications. The European Journal of International Law, 18(2), 337−365.
• Selçuklu Belediyesi. (2022). https://www.selcuklu.bel.tr/ilcemiz/detay/300/gevale-kalesi.html adresinden alındı
• Selçuklu Belediyesi. (2022a). https://www.selcuklu.bel.tr/ilcemiz/detay/288/konya-tropikal-kelebek-bahcesi.html adresinden alındı
• Sezer, E. (2017). Kültür Turizmi ve Gastronomi Turlarını Düzenleyen Seyahat Acentaları Üzerinde Tüketici Talep Boyutuyla İlgili Bir Araştırma. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Sormaz, U., Akmese, H., Güneş, E., & Aras, S. (2016). Gastronomy In Tourism. Procedia Economics and Finance, 39, 725 – 730.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2022). Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü: https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-292568/konya-mevlana-muze-mudurlugu.html adresinden alındı
• Tarihgezisi.com. (2022). 06 26, 2022 tarihinde http://tarihgezisi.com/hamamlar/huyuk-kosk-ilicasi-ve-hamami-beysehir-konya/ adresinden alındı
• Tarihgezisi.com. (2022a). 06 26, 2022 tarihinde http://tarihgezisi.com/camiler/acem-nasuh-bey-cami-kosk-beysehir-konya/ adresinden alındı
• Tarihgezisi.com. (2022b). http://tarihgezisi.com/camiler/ibrahim-pasa-cami-kadinhani-konya/ adresinden alındı
• Tekelioğlu, Y. (2019). Coğrafi İşaretler ve Türkiye Uygulamaları. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 47-75.
• Tekin, A. (2015). Bozkır ve Köylerindeki Camiler. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Tepe, S. (2008). Coğrafi İşaretlerin Ekonomik Etkileri. Ankara: T.C.Türk Patent Enstitüsü Markalar Dairesi Başkanlığı, Uzmanlık Tezi.
• Toka, G. (2017). Kentsel Mekanda Kimlik Sorunsalı Akşehir Örneği. Konya: KTO Karatay Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Turkish Museums. (2022). 06 24, 2022 tarihinde https://turkishmuseums.com/museum/detail/2132-konya-aksehir-tas-eserler-muzesi/2132/1 adresinden alındı
• Türk Patent ve Marka Kurumu. (2022a). 05 29, 2022 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu: https://ci.turkpatent.gov.tr/sayfa/co%C4%9Frafi-i%C5%9Faret-nedir adresinden alındı
• Türk Patent ve Marka Kurumu. (2022b). 06 12, 2022 tarihinde https://ci.turkpatent.gov.tr/sayfa/geleneksel-%C3%BCr%C3%BCn-ad%C4%B1-nedir adresinden alındı
• Türk Patent ve Marka Kurumu. (2022c). 06 12, 2022 tarihinde https://ci.turkpatent.gov.tr/sayfa/avrupa-birli%C4%9Finde-co%C4%9Frafi-i%C5%9Faret adresinden alındı
• Türkiye Kültür Portalı. (2022). 06 20, 2022 tarihinde https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/konya/gezilecekyer/beysehir-eflatunpinari-hitit-su-aniti adresinden alındı
• Türkiye Kültür Portalı. (2022a). 06 20, 2022 tarihinde https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/konya/gezilecekyer/beysehir-leylekler-vadisi adresinden alındı
• Türkiye Kültür Portalı. (2022b). 06 28, 2022 tarihinde https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/konya/gezilecekyer/eregli-muzesi adresinden alındı
• Türkiye Kültür Portalı. (2022c). https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/konya/gezilecekyer/nceminare-tas-ve-ahsap-eserleri-muzesi adresinden alındı
• Türkiye Kültür Portalı. (2022d). https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/konya/gezilecekyer/sahip-ata-vakif-muzesi adresinden alındı
• Türkiyenin Tarihi Eserleri. (2022). 06 20, 2022 tarihinde http://www.turkiyenintarihieserleri.com/?oku=825 adresinden alındı
• Türktaş, Z. (2016). Beyşehir Gölü ve Çevresinde Hasır Dokumacılığı. Kalemişi Dergisi, 4(7), 19-38.
• Üzülmez, M., & Akdağ, G. (2020). New Tour Routes In Gastronomy Tourısm: 3 A (Adana-Antep-Antakya) Taste Zone Example. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4, 51-63.
• World Intellectual Property Organızation. (2022). 06 09, 2022 tarihinde WİPO: https://www.wipo.int/geo_indications/en/ adresinden alındı
• Yıkmış, S., & Ünal, A. (2016). The importance of geographical indication in gastronomy tourism: Turkey. International Journal of Agricultural and Life Sciences, 2(4), 73-79