ŞANLIURFA İLİ NEOLİTİK DÖNEM YÜZEY ARAŞTIRMASI, 2019.

Yıl 2019, Sayı: 43, 8 - 23, 25.09.2019

Bahattin Çelik Hatice Tosyagülü Çelik Gül Güler Mustafa Güler

https://doi.org/10.17498/kdeniz.601330

Öz

Şanlıurfa Merkez ilçesi
sınırları içerisinde Tek Tek Dağları bölgesinde 2013 yılından bu yana Neolitik
dönem ve öncesi ile ilgili yüzey araştırması yapılmaktadır. Yüzey
araştırmalarına 2019 yılında da devam edilmiş, Neolitik dönem ve diğer
dönemlere ait merkezler ve tuzak alanları tespit edilmiştir. 2019 yılı
araştırmalarımız, genel olarak Şanlıurfa'nın güneydoğusunda, yaklaşık 50 km ile
80 km mesafelerde bulunan Tek Tek Dağları bölgesinde gerçekleştirilmiştir. Bu
bölge, kayalık bir bölge olup daha çok yüksek platoların yer aldığı bir
bölgedir. Yabani fıstık ağaçlarının bol miktarda bulunduğu Tek Tek Dağları
bölgesinde, şu anda çok nadir de olsa geçmiş dönemlerde olduğu gibi ceylan popülâsyonu
bulunmaktadır. Prehistorik dönemlerden itibaren bölgede çok yoğun bir iskân söz
konusu olmuştur. Özellikle, Neolitik dönem ve sonrasında bu yoğun iskân
kendisini yamaç yerleşimleri ile göstermektedir. Yapılan çalışmalarda, bölgede
2013 yılından bu yana 60 yamaç yerleşimi tespit edilmiştir. İlk kez Neolitik
dönemde yapılmış olduğu ve daha sonraki dönemlerde de kullanıldığını düşündüğümüz
tuzak alanları, 2019 yılı araştırmalarımızın ana konusunu oluşturmuştur. 2019
yılında yapılan araştırmalar sonucunda 8 tuzak alanı tespit edilmiştir. Tuzak
alanlarının bazıları, Karahan Tepe ve Harbetsuvan Tepesi Neolitik merkezlerinin
güneyinde, doğusunda ve kuzeyinde bulunmuştur. Bunun dışında 2019 yılında Geç
Roma ve Erken Bizans dönemine ait pek çok yerleşim de tespit edilmiştir. 2019
yılı araştırmalarımız Neolitik merkezler ile tuzak alanları ve yamaç
yerleşimleri arasındaki ilişkileri bir kez daha ortaya çıkarmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Şanlıurfa, Neolitik Dönem, Tuzak Alanları, yamaç yerleşimleri, Harbetsuvan Tepesi, Karahan Tepe

Kaynakça

• CHAMBRADE, M.-L. (2016). Dynamique spatio-temporelle et Environnement des Sites Néolithiques précéramiques de Syrie intérieure. Archéologie et Préhistoire. Université de Franche-Comté, https://tel.archives-ouvertes.fr/tel-00926596v1, Doktora Tezi.
• ÇELİK, B. (2010). “Hamzan Tepe in the Light of New Finds”, Documenta Praehistorica, Vol.37, Ljubljana, 257–268.
• ÇELİK, B. (2014a). "Şanlıurfa İli Merkez İlçesi Neolitik Dönem ve Öncesi Yüzey Araştırması, 2013", 32. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Gaziantep 02-06 Haziran 2014, C. II, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Ankara, 311-328.
• ÇELİK, B. (2014b). "Differences and Similaries Between the Settlements in Şanlıurfa Region where “T” Shaped Pillars are Discovered.", Tüba-Ar, Vol. 17, Ankara, 9-24.
• ÇELİK, B. (2015). “Şanlıurfa İli Yüzey Araştırması”, Belgü, 2, Ankara,79-99.
• ÇELİK, B. (2016a). "Şanlıurfa İli Merkez İlçesi Neolitik Dönem ve Öncesi Yüzey Araştırması, 2014", 33. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Erzurum 11-15 Mayıs 2015, C. II, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Ankara, 409-426.
• ÇELİK, B.(2016b) “A small-scale cult centre in Southeast Turkey: Harbetsuvan Tepesi.”, Documenta Praehistorica, 43, Ljubljana, 421-428.
• ÇELİK, B. (2017a). "Şanlıurfa İli Yüzey Araştırması, 2017", Karadeniz, Sayı 36, Ankara, 61-75.
• ÇELİK, B. (2017b). "2016 Yılı Şanlıurfa İli Merkez İlçesi Neolitik Çağ ve Öncesi Yüzey Araştırması", 35. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Bursa 22-26 Mayıs 2017, C.I, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No. 179/1, Bursa, 203-223.
• ÇELİK, B. (2018). "Şanlıurfa İli Neolitik Dönem Yüzey Araştırması, 2018", Karadeniz, Sayı 40, Ankara, 52-63.
• ÇELİK, B. ve A. BİNGÖL. (2016). “Şanlıurfa Province Central District Tektek Mountains Year 2015 Surface Survey.” Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Kars, Ek 1,1-20.
• ÇELİK, B. ve K. TOLON. (2018). "Şanlıurfa'da Neolitik Dönem Tuzak Alanları." Karadeniz, Sayı 37, Ankara, 28-36.
• GÜLER, M. ve B. ÇELİK. (2015). "Şanlıurfa Bölgesi Neolitik Dönem Araştırmaları." Belgü, 1, Ankara, 1-27. HOLZER, A.-AVNER, A.-PORAT, N.-HORWITZ, N.K. (2010) "Desert kites in the Negev desert and northeast Sinai: Their function, chronology and ecology" Journal of Arid Environments, Sayı 74, 806–817.