УСТАНОВЛЕНИЕ ЦЕННОСТЕЙ ТУРЕЦКОГО ОБЩЕСТВА В РЕСПУБЛИКАНСКИЙ ПЕРИОД (1935-1950): ЦЕННОСТИ СЕМЕЙНЫХ ИНСТИТУТОВ

Yıl 2020, Sayı: 46, 316 - 337, 10.06.2020

Çare Tufaner

https://doi.org/10.17498/kdeniz.740498

Öz

Концепция ценностей уникальна для человека. Люди формируют своё поколение в соответствии с обществом, моральным пониманием, верованиями, традициями и по его будущему, которому они принадлежат. Живя в сообществе с другими людьми, они выдвигают, развивают, внедряют и учат этим ценностям своих потомков. С этой точки зрения существует несколько аспектов концепции стоимости: общечеловеческие ценности, национальные ценности, моральные ценности, культурные ценности, религиозные ценности и т. д. Среди них есть национальные ценности, которые не противоречат ценностям всего человечества, и которые не могут быть локальными. Они со своей разновидностю также являются частью жизненной практики. Это и есть будущий дизайн человеческого сообщества, в котором оно содержится. В республиканскую эпоху превосходная идентичность стал очагом турецких ценностей, основанная на традиции анатолийской части Турции. Она начинает выявлять себя в искусстве, литературе и наиболее субъективном контексте разных романов. Семейный институт проявляется как самая фундаментальная из социальных единиц, составляющие общество, Вэтом отношении создание, развитие и консолидация семьи будет означать, что будущие поколения будут хорошо воспитаны и будет основана здоровая социальная структура.
В нашей статье рассмотриваются следы недавно установленного политического и социального государственного устройства семьи в рассказах изданных между 1935 и 1950 годами. Исследование включает в себе основы семейных ценностей, имеющие место в рассказах. Само решение о создании семьи оценивалось по следующим категориям: семья, миролюбивая структура семьи, распад/развод института семьи. В течение анализируемого нами периода было установлено, что супруги должны быть равны, пары должны желать друг друга как супругов, как мужчина, так и женщина должны вкалывать ради семьи, а в случае разногласий по разным причинам должен произойти развод. После исследования разных рассказов было установлено, что эти истории имеют образовательную и направляющую функцию в создании новой социальной структуры.

Anahtar Kelimeler

республиканский период, история Турков, обучение к значениям ценностей, общество, семейный союз

ESTABLISHMENT OF VALUES DURING THE REPUBLIC PERIOD (1935-1950) IN TURKISH STORY: VALUES RELATED TO FAMILY INSTITUTION

Öz

The concept of value belongs to human. People form, develop, implement and teach these values in line with the society they live in, their understanding of morality, beliefs and traditions and also how they design the future for their generations to come. Considering from this perspective, one can encounter a few dimensions of the concept of value: universal values, national values, moral values, cultural values, and religious values etc. Among these types of values, the one which is not in conflict with basic human values and can’t be depicted to the local narrowing but at the same time based on the societal practices and future design of a specific society is called National Values. The Republic period of Turkey accepts Turkish National values as an upper identity and starts imprinting them in art, literature and specifically in novels.
The family institution manifests itself as the most basic of the social units that make up the society, in this respect, the establishment, development and solidification of the family will mean the well-grown and healthy structure of society.
This article examines the printed story books in the period between 1935 and 1950, to observe the effects of the newly established political and social state order on the family institution. Main topics in the story books, related to family institution are classified as; the decision to start a family, responsibilities of being a family, a peaceful family structure, dissolution of the family/divorce. During the specified time period, following ideas were derived from the story books; consensus of both spouses for marriage, spouses had equal rights, each spouse needed to contribute to the family and if needed divorce should happen in a civilized way. In conclusion, we observed that story books impact the new society structure through education and guidance.

Anahtar Kelimeler

Republic Period, Turkish Story, Values Education, Society, Family Institution

CUMHURİYET DÖNEMİ (1935-1950) TÜRK HİKÂYESİNDE DEĞERLER İNŞÂSI: AİLE KURUMUYLA İLGİLİ DEĞERLER

Öz

Değer kavramı insana özgüdür. İnsanlar ait oldukları toplum, ahlak anlayışı, inançlar, gelenekler ve gelecek tasarımı doğrultusunda gelecek nesilleri oluştururken ve diğer insanlarla topluluk içinde yaşarken bu değerleri ortaya koyar, geliştirir, uygular ve öğretirler. Bu açıdan düşünüldüğünde değer kavramının birkaç boyutu ortaya çıkar: evrensel değerler, milli değerler, ahlaki değerler, kültürel değerler, inançsal (dini) değerler vb. Bunların arasında, hem tüm insanlık adına geliştirilen değerlerle çelişmeyen hem de yerel düzeydeki darlaşma ile betimlenemeyecek olan ama içinde barındırdığı insan topluluğunun yaşamsal uygulamalarını, farklılıklarını, gelecek tasarımını da içine alan dizge milli değerlerdir. Cumhuriyet dönemi de üst kimlik olarak Anadolu coğrafyasının mayasını temele alan Türk değerlerini işler ve onları sanat, edebiyat ve en öznel kapsamda romanda işlemeye başlar. Toplumu oluşturan sosyal birimciklerin en temeli olarak aile kurumu kendini gösterir, bu açıdan ailenin kurulması, geliştirilmesi, sağlamlaştırılması gelecek nesillerin de iyi yetişmesi ve sağlıklı bir toplum yapısının ortaya çıkarılması anlamına gelecektir.
Makalemizde 1935 ile 1950 yılları arasında basılı hikâye kitaplarında yeni kurulan siyasi ve sosyal devlet düzeninin aile üzerindeki yenilik izleri incelendi. Hikâyelerde aile kurumuyla ilgili değerler; aile kurma kararı, aile olmanın sorumlulukları, huzurlu aile yapısı, aile kurumunun dağılması/boşanma başlıkları altında değerlendirildi. İncelediğimiz dönemde eşlerin birbirine denk olması ve çiftlerin birbirlerini eş olarak istemeleri, ailede hem kadının hem de erkeğin üretmesi gerektiği, çeşitli sebeplerle anlaşmazlık durumunda medenice boşanmanın gerçekleşmesi gerektiği yönündeki düşünceler ortaya kondu. Bu nedenle hikâyelerin yeni toplumsal yapıyı kurmada eğitici, yönlendirici bir işlev taşıdıkları tespit edildi.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Dönemi, Türk Hikâyesi, Değerler Eğitimi, Toplum, Aile Birliği

Kaynakça

• Akbaş, O. (2004). Türk Milli Eğitim Sisteminin Duyuşsal Amaçlarının İlköğretim II. Kademede Gerçekleşme Derecesinin Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Altun, S. (2003). “Eğitim Yönetimi ve Değerler”. Değerler Eğitimi Dergisi, 1/1, 7-18.
• Aşkaroğlu, V. (2013). “Dede Korkut Hikâyelerinden Dirse Han Oğlu Buğaç Han Anlatısı Üzerine Simgesel/Arketipsel Bir Çözümleme”. Karadeniz Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, (17), 120-132.
• Atabek, E. (1999). Hayatımız ve Değerlerimiz, İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
• Aydın, M. (2003). “Gençliğin Değer Algısı: Konya Örneği”, Değerler Dergisi, 1(3), 121-144.
• Bachelard, G. (2014). Mekânın Poetikası. (Çev. Alp Tümertekin). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Burroughs, J. E. ve Rındfleısch, A. (2002). “Materialism and Well-Being: A Conflicting Values Perspective”. The Journal of Consumer Research, 29, 348-370.
• Clausan J. A. (1968). “Historical and Comporative View of Socialization Theory and Research”, Socialization and Society, (Ed.: J.A. Clausen), Boston: Little Brown, 12-24.
• Egrı, C. P. ve Ralston, D. A. (2004). “Generation Cohorts and Personal Values: A Comparison of China and the United States”. Organization Science, 15, 210-220.
• Güngör, E. (1993). Değerler Psikolojisi, Ankara: Ötüken Yay.
• Güzel, A. (2006). “Edebiyat Eğitiminde Amaçlar ve Bu Amaçlara Yönelik Yöntem Teknik ve Örnek Uygulamalar”, Milli Eğitim Dergisi, C.169, s.85-106.
• Hökelekli, H. (2011). Ailede, Okulda, Toplumda Değerler Psikolojisi ve Eğitimi, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Benlik, Aile ve İnsan Gelişimi. 1. Basım. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Kanad, F. (1963). Pedagoji Tarihi, 4. Baskı, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Kaplan, M.(1970). Nesillerin Ruhu, 2. Baskı, İstanbul: Hareket Yayınları.
• Kavcar, C. (2017). Edebiyat ve Eğitim, 4. Baskı, Ankara, Anı yayıncılık, 2017.
• Kuşdil, M. E., ve Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). “Türk Öğretmenlerinin Değer Yönelimleri ve Scwartz Değer Kuramı”, Türk Psikolojisi Dergisi, Sayı:45, S.59-76.
• Miroğlu, İ. (25.10.1996 / 9.11.1996), Türkiye Gazetesi.
• Moran, B. (2002). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Rokeach, M. (1973). The Nature of Human Values. New York: The Free Press.
• Okay, O. (2015). Sanat ve Edebiyat Yazıları, 4. Baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ortaylı, İ. (2009). Osmanlı Toplumunda Aile. İstanbul:Timaş Yayınları.
• Özdenören, R. (2018). Edebiyat ve Hayat. 3. Baskı. İstanbul: İz yayıncılık.
• Yavuzer, H. (2009). Ana- Baba ve Çocuk,.20. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yörükoğlu, A. (2007). Değişen Toplumda Aile ve Çocuk. 7. Basım. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Welton, D. A. ve Mallan, J. T. (1999). Children and Their World. Boston: Houghton Mifflin Co.