Examination of Level of Organizational Justice, Nepotism Behavior of School Principals and Organizational Cynicism According to Teachers' Perceptions in Schools: Zonguldak Province Case

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 290 - 302, 30.12.2020

İbrahim Uğur Metin

Öz

The purpose of this study is to examine the organizational justice at schools and the level of nepotism and organizational cynicism of school principals according to teachers' perceptions. The phase of the study consists of teachers working in Zonguldak province in the 2019-2020 education year. In the study, 235 teachers were determined using the stratified
sampling method which is one of the non-random sampling methods. In this study, a descriptive research model was used. The data were obtained by using the "Organizational Justice Scale", "School Principals' Nepotism Behaviors Scale" and "Teachers Organizational Cynicism Scale". Descriptive statistical methods such as number, percentage, mean and standard deviation were used in the analysis of the data, and the t-test and ANOVA were used to analyze the data according to the research questions. As a result of the research, teachers' perception of organizational justice at school is at the level of (I agree), the level of nepotism behavior of school principals is (Never), and organizational cynicism is at the level of (undecided). Significant differences were found in the perception of organizational justice according to age, professional seniority, school level, school type and union status variables. On the other hand, at the level of organizational cynicism, a significant difference was observed according to age and professional seniority variable. There is a significant difference in favoritism behavior of school principals according to gender variable.

Anahtar Kelimeler

Organizational Justice, Nepotism, Organizational Cynicism

Öğretmen Algılarına Göre Okullarda Örgütsel Adalet, Okul Müdürlerinin Kayırmacılık Davranışı İle Örgütsel Sinizm Düzeyinin İncelenmesi: Zonguldak İli Örneği

Öz

Araştırmanın amacı, öğretmenlerin algılarına göre, okullarda örgütsel adalet, okul müdürlerinin kayırmacılık davranışı ile örgütsel sinizm düzeylerinin incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda öğretmenlerin cinsiyet, çalıştıkları okulun kademesi, mesleki kıdem ve eğitim durumlarına göre anlamlı bir farklılık olup olmadığı araştırılmıştır. Çalışmanın evrenini 2019-2020 eğitim-öğretim yılında, Zonguldak ilinde görev yapmakta olan öğretmenler oluşturmaktadır. Çalışmada 235 öğretmen seçkisiz olmayan (non-random) örneklem yöntemlerinden tabakalı örneklem yöntemiyle belirlenmiştir. Bu çalışmada betimsel bir araştırma modeli kullanılmıştır. Veriler “Örgütsel Adalet Ölçeği”, ”Okul Müdürlerinin Kayırmacı Davranışlarını Belirleme Ölçeği” ve “Öğretmenlere Yönelik Örgütsel Sinizm Ölçeği” kullanılarak elde edilmiştir. Verilerin analizinde sayı, yüzde, ortalama ve standart sapma gibi tanımlayıcı istatistiksel metotlar kullanılmış; verilerin araştırma sorularına göre analiz edilebilmesi için t-testi ve ANOVA uygulanmıştır. Araştırma sonucunda; öğretmenlerin okuldaki örgütsel adalet algısının
(Katılıyorum) düzeyinde yüksek olduğu; okul müdürlerinin kayırmacılık davranışı düzeylerinin (Hiçbir zaman), örgütsel sinizm ise (kararsızım) düzeyindedir. Örgütsel adalet algısı, örgütsel sinizm ve kayırmacılık davranışlarına göre bazı değişkenler arasında anlamlı farklılıklar bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Adalet, Kayırmacılık, Örgütsel Sinizm

Kaynakça

• Akyol, Z. (2018). Ortaokul yöneticilerinin kayırmacılık davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Dicle Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
• Altuntas, B., Demirdağ, S. & Ertem, H. Y. (2020). Velilerin algılarına göre okul yöneticilerinin yönetim becerileri ile okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Academia Journal of Eucational Research, 5(2), 65-80.
• Ayhan, G. (2019). Örgütsel sinizmin kurumsal itibara etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aytaç, Ö. (2010). Bürokratik kayırmacılık: Enformel bağlayıcılıkların yönetim ilişkilerine etkisi, R. Erdem (Ed.), Yönetim ve Örgüt Açısından Kayırmacılık (s. 85-109). İstanbul: Beta Yayınları.
• Baydar, T. (2004).Yönetim etiği açısından İngiltere' deki kamu yönetimi uygulamaları. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çelik, M., Turunç, Ö. & Bilgin, N. (2014). Çalışanların örgütsel adalet algılarının psikolojik sermaye üzerine etkisi: çalışanların iyilik halinin düzenleyici rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(4), 559- 585.
• Demirbilek, N. (2018). Okul müdürlerinin kayırmacı davranışlarının öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile müdüre güvene etkisi. Doktora Tezi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Demirdağ, S. (2016). İlkokul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile çatışma yönetimi stratejileri arasındaki ilişki: Ücretli öğretmen görüşleri. Journal of Turkish Studies, 11(3), 879-894.
• Demirdağ, S. (2017). Ücretli öğretmen algılarına göre ilkokul yöneticilerinin örgütsel adalet, örgütsel güven ve yıldırma davranışları arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 132-153.
• Demirdag, S. (2019). Critical thinking as a predictor of self-esteem of university students. Alberta Journal of Educational Research, 65(4), 305-319.
• Demirdağ, S. & Khalifa, M. (2020). The Effects of westernization efforts on the Turkish education system. International Journal of Educational Research Review, 5(3), 165-177.
• Efeoğlu, İ. E. & İplik, E. (2011). Algılanan örgütsel adaletin örgütsel sinizm üzerindeki etkilerini belirlemeye yönelik ilaç sektöründe bir uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 343-360.
• Eker, G. (2006). Örgütsel adalet algısı boyutları ve iş doyumu üzerindeki etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Erdost, E., Karacaoğlu, H. K. & Reyhanoğlu, M. (2007). Örgütsel sinizm kavramı ve ilgili ölçeklerin Türkiye’ deki bir firmada test edilmesi. 15. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, Sakarya Üniversitesi, Sakarya, s.514- 524.
• Ertem, H. Y. & Demirdağ, S. (2020). Life satisfaction of international students in Turkey: A content analysis study (Türkiye’deki uluslararası ögrencilerin yasam doyumu: Bir içerik analizi çalısması). Route Educational Social Science Journal, 7(9), 310-319.
• İçerli, L. (2010). Örgütsel adalet: kuramsal bir yaklaşım. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1), 67-92.
• İşcan, Ö. F., Sayın, U. (2010). Örgütsel adalet iş tatmini ve örgütsel güven arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24 (4).
• İpek, Ç. (2019). Örgütlerde sinizm ve performans etkileşimi. Yüksek Lisans Tezi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
• Kalağan, G., Güzeller, C.O. (2010). Öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeylerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 83-97. Karademir, M. (2016). Ortaokul öğretmenlerinin okul yönetiminde kayırmacılık algıları ile örgütsel sinizm arasındaki ilişkinin incelenmesi: İstanbul ili Pendik ilçesi örneği. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Korkut, A.(2019). Öğretmenlerin örgütsel mutluluk örgütsel sinizm ve örgütsel adalet algılarının analizi. Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Niehoff, B. P. & Moorman, R. H. (1993). Justice as a mediator of the relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behavior. Academy of Management Journal, 36(5), 527-556.
• Özdemir, İ. H. (2019). Okul yönetimindeki kayırmacılığın örgütsel güven ve örgütsel bağlılık ile olan ilişkisinin öğretmen algılarına göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Özgen, F. Ö., Turunç, Ö. (2017).Örgütsel adalet sinizm ilişkisinde kişi örgüt uyumunun rolü: Eğitim sektöründe bir araştırma, Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3 (2).
• Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Doktora Tezi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Sağır, T., Oğuz, E. (2012).Öğretmenlere yönelik örgütsel sinizm ölçeğinin geliştirilmesi. International Journal of Human Sciences [Online], 9(2), 1094-1106.
• Solmaz, G. (2014).Örgütlerde kayırmacılığın örgütsel adalet algıları üzerindeki etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Şamdan, T. (2019). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin algılarına göre örgütsel adalet ve örgütsel sinizm arasındaki ilişkinin incelenmesi. Doktora Tezi. İstanbul Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Taşdan, M., Oğuz, E. & Kantos, Z. E. (2006). Sınıf öğretmenlerinin örgütsel adalet algısı. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 100.
• Tiryaki, P. (2019). Beden eğitimi öğretmenlerinin örgütsel sinizm ve örgütsel güven düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Uysal, M. (2014). Genel liselerde görev yapan öğretmenlerin örgütsel adalet konusundaki algıları (Altındağ ilçesi örneği). Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yavuz, A. & Bedük, A. (2016). Örgütsel sinizm ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Bir kamu bankasının Konya şubelerinde örnek uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 301-313.
• Yazıcıoğlu, N. (2019). Kurum içi etkin iletişim ortamı örgütsel sinizm arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yeniçeri, Ö.,-Demirel, Y. & Seçkin, Z. (2009). Örgütsel adalet ile duygusal tükenmişlik arasındaki ilişki: İmalat sanayi çalışanları üzerine bir araştırma. KMU İİBF Dergisi, 11(16), 83-99.
• Yılmaz, H., Polatçı, S. (2018).Örgütsel adalet algısı ve personel güçlendirmenin iş performansına etkisi: Örgütsel sinizmin rolü. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 286-308.
• Yoldaş, A. (2018).Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel adalet algıları üzerine etkilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Bahçeşehir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul