Özel Yetenekli Çocuğa ve Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Ailelerin, Yaşam Doyumları ve Yaşam Kalitelerinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 3, 1952 - 2010, 21.12.2023

Güliz Kaymakcı Gizem Devran Bulut Bariş Doğrukök

Öz

Çalışmanın amacı, normal zihinsel işlevler açısından gelişim eğrisinin iki ucunda bulunan özel yetenekli ve özel gereksinimli (zihinsel engelli) çocuğa sahip olan ebeveynlerde yaşam doyumu ve yaşam kalitelerinin karşılaştırılması ile çeşitli değişkenlerin etkisinin incelenmesidir. Çalışma, bir nicel araştırma yöntemleri olan, ilişkisel tarama modeli ile gerçekleştirilmiştir. Amaçlı örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenen araştırmanın örneklemini, özel yetenekli çocuğa sahip 192 aile ve özel gereksinimli (zihinsel engelli) çocuğa sahip 126 aile, toplamda 318 aileden oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak; Aile Bilgi Formu, Beach Aile Yaşam Kalite Ölçeği ve Yaşam Doyumu Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın analizi SPSS 20.0 istatistik paket programı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda; özel yetenekli çocuğa sahip ebeveynlerin yaşam doyumu üzerinde, aile gelir düzeyinin; yaşam kalitesi üzerinde, aile eğitim düzeyinin etkili olduğu tespit edilmiştir. Özel yetenekli çocuğa sahip ebeveynlerin yaşam doyumu ile yaşam kalitesi arasında düşük düzeyde ve pozitif yönlü bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Özel gereksinimli (zihinsel engelli) çocuğa sahip ebeveynlerin yaşam doyumu üzerinde, ailedeki özel çocuk sayısının; yaşam kalitesi üzerinde ailedeki özel çocuk sayısının, ebeveyn eğitim düzeyinin ve gelir düzeyinin etkili olduğu tespit edilmiştir. Zihinsel engeli olan çocuğa sahip ebeveynlerin yaşam doyum ile yaşam kaliteleri arasında orta düzeyde pozitif yönlü ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Zihinsel Engelli, Özel Yetenek, Yaşam Kalitesi, Yaşam Doyumu

Investigation of Life Satisfaction and Life Quality of Families Having Gifted Children and Children with Special Needs

Öz

The aim of this study is to compare the life satisfaction and life quality of parents having gifted children and children with special needs (mentally retarded) children and to examine the effects of different variables on their life satisfaction and quality. This study was carried out by using the relational survey model, which is one of the quantitative research methods. The purposive sampling method was employed and he sample of the study consists of 192 families having gifted children and 126 families having children with mentally retarded from the cities of different regions in Turkey; thus, a total of 318 families participated in the study. The Beach Family Quality of Life Scale and Life Satisfaction Scale were used as the data collection tools. Results of the study, it was determined that the level of family income influenced the life satisfaction of the parents having gifted children and that the level of family education influenced the quality of life. A low level and positive correlation was determined between life satisfaction and quality of life of the gifted children’ parents. A medium and positive correlation was found between life satisfaction and quality of life of the parents having children with special needs.

Anahtar Kelimeler

Mentally Retarded, Giftedness, Quality of Life, Life Satisfaction

Kaynakça

• Akandere, M., Acar, M., & Baştuğ, G. (2009). Zihinsel ve fiziksel engelli çocuğa sahip anne ve babaların yaşam doyumu ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (22), 23-32. Erişim adresi. https://dergipark.org.tr/en/pub/susbed/issue/61799/924411 01.06.2023
• Akkanat, H. (1999). Üstün veya özel yetenekliler. Üstün yetenekli çocuklar: Seçilmiş makaleler kitabı içinde, 168-194.
• Akkök, F. (2003). Bayan perşembeler, farklı özelliği olan çocuk anneleri ile yapılan psikolojik danışma gruplarının ardından. İstanbul: Özgür Yayın Dağıtım.
• Avşaroğlu, S. & Okutan, H. (2018). Zihin engelli çocuğu olan ailelerin yaşam doyumları, iyimserlik ve psikolojik belirti düzeylerinin incelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(1), 59-76. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/mjss/issue/40516/485818 03.01.2022
• Aydıner Boylu, A., & Paçacıoğlu, B. (2016). Yaşam kalitesi ve göstergeleri. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 8(15), 137-150.