Social Cultural Spatial Transformation In The Context Of Urban Identity: Tavukçu Neighborhood

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 3, 1104 - 1128, 16.05.2024

Sema Nur Baş Kalabay Hale Demir Kayan

https://doi.org/10.35674/kent.1432341

Öz

The main subject of this study is the social, cultural and spatial transformation of the Tavukçu Neighborhood of the city of Kayseri, which has been the focal point of many cultures and civilizations throughout history in Anatolia and one of the important centers for Christianity, in the context of urban identity. Successful transformation studies in the world and in Turkey in areas with similar characteristics to the Tavukçu Neighborhood have been examined. In addition, within the scope of the study, he actively participated in the transformation studies in the field since 2003; In-depth interviews were conducted with 4 experts, who are architects, art historians and restorers, and five tradesmen who have been operating in the field for many years. The findings show that the Tavukçu Neighborhood lost its urban identity during the process and the transformation efforts in the neighborhood were unsuccessful. In the study, the factors behind the failure of the transformation were questioned and the data were obtained that the success of the studies in the urban sites depends on the analysis of the area before the works begin, the consideration of the area with its surroundings and the consideration of the requests/suggestions of the users.

Anahtar Kelimeler

Tavukçu Neighborhood, Urban Identity, Social Transformation, Cultural Transformation, Spatial Transformation

Kentsel Kimlik Bağlamında Toplumsal Kültürel Mekânsal Dönüşüm: Kayseri Tavukçu Mahallesi Örneği

Öz

Bu çalışmanın ana konusu tarih boyunca Anadolu’da pek çok kültür ve medeniyetin odak noktası olan ve Hristiyanlık için önemli merkezlerden biri olma özelliği taşıyan Kayseri kentine bağlı Tavukçu Mahallesi’nin kentsel kimlik bağlamında toplumsal, kültürel ve mekânsal dönüşümüdür. Çalışma kapsamında dünyadan ve Türkiye’den Tavukçu Mahallesi ile benzer özelliklere sahip alanlarda gerçekleşen ve başarılı olan dönüşüm çalışmaları incelenmiştir. Ayrıca alanda 2003 yılından beri devam eden dönüşüm çalışmalarına aktif olarak katılmış; mimar, sanat tarihçisi ve restoratör olan 4 uzman ve alanın dış çeperinde uzun yıllardır faaliyet gösteren beş esnafla derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Elde edilen bulgular Tavukçu Mahallesi’nin geçirdiği süreç içinde kentsel kimliğini kaybettiğini ve mahallede gerçekleştirilen dönüşüm çalışmalarının başarısız olduğunu göstermektedir. Çalışmada dönüşümün başarısız olmasının arkasındaki etkenler sorgulanmış ve kentsel sit alanlarında yapılan çalışmaların başarılı olmasının, çalışmalar başlamadan önce alan analizinin yapılması, alanın çevresiyle beraber ele alınması ve kullanıcıların istek/önerilerinin dikkate alınmasına bağlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tavukçu Mahallesi, Kentsel Kimlik, Toplumsal Dönüşüm, Mekânsal Dönüşüm, Kültürel Dönüşüm

Kaynakça

• Ağartan, G. (2007) Tarihi Alanlarda Kentsel Yenileşme Eğilimleri ve Sultanahmet-Cankurtaran Örneği, yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı, Kentsel Koruma ve Yenileme Programı, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul.
• Akçura, Tuğrul, Çapar, M. , "İmar Planlarında Tarihi Kent Dokusu ve Tarihi Eserlerle İlgili Tutumların İncelenmesi", Mimarlık, 1973, 118. Sayı, Ankara, 1973, 8-10. s.
• Akay, Z.; EROĞLU, M. (1979) Tarihi Çevre Koruması ve Planlama, Mimarlık Dergisi 17(1) 71-2.
• Akış, A. & Akkuş, A. (2003). Effect of the Southeast Anatolia Project (GAP) to the Migration in Şanlıurfa. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10, 529-542.
• Akkar Ercan, M. (2010) How to Shape up Conservation-led Regeneration Initiatives Regarding Community Needs?, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi 27(1) 201-22.
• Altınörs Çırak, A. (2010). Arkeolojik Değerlerin Planlama Süreçlerine Katılımını Sağlayan Bir Strateji Olarak Arkeolojik Envanterleme. ISSN 1300-7319, (2)
• Apaydın Başa, B. (2007). “Yapıların Otel Olarak Yeniden Kullanım Bağlamında Mekansal Dönüşümlerinin Kavramsal ve Kuramsal Analizi”, (Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi) Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İç mimarlık Ana Bilim/Sanat Dalı, İstanbul, Butler M&N (2006), “Çengelköy İspirto Fabrikası’nın Turizm Tesisine Dönüşümü-Sumahan Otel”, Yapı Dergisi, sayı 295
• Ardahanlıoğlu, B. (2022). Nitel Araştırmalarda Online Derinlemesine Görüşme Tekniği ile Veri Toplama: Bir Lisansüstü Tez Örneği. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 51(Özel sayı 1), Ö1-Ö12.
• Ateş, Mazı, 2017
• Ataöv, A., & Osmay, S. (2007). Türkiye’de Kentsel Dönüşüme Yöntemsel Bir Yaklaşım. Ankara: METU. Sayı: 24(2), 57-82.
• Aysev Deneç, E. (2014) The Re-production of the Historical Center of İstanbul in 2000s: A Critical Account on Two Projects in Fener-Balat, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi 31(2) 163-88.
• Ayyıldız, S., & Ertürk, F. (2017). Kentsel Kimlik Bileşenleri ile Yerel Kimliğin İzlerini Sürmek: Kapanca Sokak Örneği. Mimarlık ve Yaşam, 2(1), 65-88. https://doi.org/10.26835/my.271053
• Başaran Uysal, A. (2013) Katılımcı Senaryo Tekniği Yardımıyla Tarihi Kentsel Alan için İyileştirme Stratejisinin Belirlenmesi, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi 30(2) 137-62.
• Biçen, A., & Vural, S. (2023). Kent ve Konut Üzerine Betimsel Analiz: Diyarbakır Örneği. Kent Akademisi, 16(3), 1639-1665. https://doi.org/10.35674/kent.1269970
• Cohen, N. (1999) Urban Conservation, The MIT Press, Cambridge, Massachusetts.
• Coşut, Y. (2005). Kültür Süreci Olarak Küreselleşmenin Mekânsal Dönüşüme Etkileri. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çöl Ş., 1998. Kentlerimizde Kimlik Sorunu ve Günümüz Kentlerinin Kimlik Derecesini Ölçmek İçin Bir Yöntem Önerisi. Doktora Tezi. Mimar Sinan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Demir, H. ve Kakdaş Ateş, D. (2020). “Tarihi yapıların yeniden işlevlendirilmesinin ticaret mekânları üzerindeki etkisi: Diyarbakır İzzetpaşa caddesi”, Mimarlık Bilimlerinde: Akademik Çalışmalar, (Ed. H. H. Kozlu), Livre de Lyon, 195-210.
• Elkadi, H., & Pendlebury, J. (2001). Developing an information model to support integrating conservation strategies in urban management. Journal of Urban Technology, 8(2), 75-93. https://doi.org/10.1080/1063073013169048082003
• Erdoğan, A., & Özkök, M. K. (2017). Kentsel korumada detaylandırılmış koruma potansiyel matrisinin kullanılabilirliği. METU JFA, 34(2), 93-123.
• Ersen, A. (2014). Türkiye’de Tarihi Çevre Koruma ma Tarihi ve Rekonstrüksiyon Üzerine Düşünceler. Restorasyon Ve Konservasyon Çalışmaları Dergisi(12), 3-25.
• Feilden & Jokilehto, 2010, World Heritage, authenticity and post-authenticity: International and national perspectives, Heritage and Globalisation, By Sophia Labadi
• Hasol, D. (2019). Mimarlık ve Yapı Terimleri Sözlüğü. YEM Yayınları.
• Görgülü, Z. ve Görgülü, T., 2016, Kayseri Kültür Yolu ve Kentsel Sit Alanı Tasarımı, Kentsel Yaşam ve Sürdürülebilirlik, İstanbul: Esenler Şehir Düşünce Merkezi, 127-164.
• Gülcan, C. (2021). Nitel Bir Veri Toplama Aracı: Odak (Focus) Grup Tekniğinin Uygulanışı ve Geçerliliği Üzerine Bir Çalışma. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 94-109.
• Güler, M., Y. Ekinci. (2010). “Tarihi Çevre Korumanın Yönetsel Boyutu ve Alan Yönetimi”, Çağdaş Yerel Yönetimler, cilt: 19, sayı: 3, 2010, ss. 1-24.
• Gürler, E. (2005). 1980 Sonrası Kentsel Dönüşüm Sürecinde Küresel Perspektiften Istanbul Örneği: Kentiçi Tarihi Alanların Yeniden-Üretim Modelleri. TMMOB Şehir Plancıları Odası - Genel Merkez, 28. Dünya Şehircilik Günü Kolokyumu: "Değişen-Dönüşen Kent ve Bölge" (8-9-10 Kasım 2004, ODTÜ, Ankara), 2, 613-649. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Güvenç, B. (1991), İnsan ve Kültür, Remzi Kitabevi, 5.Basım.
• Kadıoğlu Ateş, H., & Mazı, M. G. (2017). Türkiye’de Üstün Yetenekliler Eğitimi ile İlgili Yapılan Lisansüstü Tezlere Genel Bir Bakış. Journal of Gifted Education and Creativity, 4(3), 33-57.
• Karademir, B. (2019). "Kayseri Tarihi Kent Merkezinde Koruma Amaçlı Planlama Yaklaşımlarının Sürdürülebilir Kentsel Koruma Bakımından İrdelenmesi." Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Karahan, S., Uca, S. & Güdük, T. (2022). Nitel araştirmalarda görüşme türleri ve görüşme tekniklerinin uygulanma süreci. Nitel Sosyal Bilimler, 4(1), 78-101. https://doi.org/ 10.47105/nsb.1118399.
• Karakul, Ö. (2011) An Integrated Approach to Conservation Based on the Interrelations of Tangible and Intangible Cultural Properties, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi 28(2) 105-25.
• Kayseri (2022). Kayseri Tarihçesi. Retrieved from http://www.kayseri.gov.tr/kayseri-tarihii. (Erişim Tarihi: 14.03.2023)
• Kayseri Kültür ve Turizm Bakanlığı. KTO Başkanından Kültepe, Kanış Karum Ziyareti. Retrieved from https://kayseri.ktb.gov.tr/TR-216241/kto-baskanindan-kultepe-kanis-karum-ziyareti.html. (Erişim tarihi: 11.04.2023)
• Kösoglu, N. (1995). Kültür/Kimlik Üzerine. Türkiye Günlüğü, (33), 43.
• Küçük, B., (2023) KUDEB (Koruma Uygulama ve Denetim Bürosu) Sözlü Görüşme
• Kuban, D. (1984) Çağdaş Koruma, Tasarım ve Planlama İlişkilerine Kuramsal Bir Yaklaşım, Mimarlık Dergisi 22(3-4) 3-5.
• Lynch, K. (1960). The Image of the City. Cambridge, MA: MIT Press.
• Mazı, F. (2009) Tarihi Çevrenin Korunmasında Sosyoekonomik Faktörlerin Etkisi, Mevzuat Dergisi 17(138) 1-11.
• Meşhur, M.Ç. (1999). Tarihi Çevrelerin Korunması Sürecinde Yeni Yaklaşımlar: Amasya Kenti Örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Oruç, D. (2005). İstanbul Eski Merkezinde Şehirsel Canlılık Değerlendirmesi ve Yeniden Canlandırma Stratejileri: Eminönü Örneği. Dünya Şehircilik Günü 29.Kolokyumu, İstanbul, Türkiye, 7 Kasım 2005.
• O’ Sullivan, M. (2013) Planning and the Significance of Built and Cultural Heritage in Urban Centres, The Chimera ejournal.
• Önem, A. & Kılınçaslan, İ. (2005). Haliç Bölgesinde Çevre Algılama ve Kentsel Kimlik. İTÜ Dergisi Seri A: Mimarlık, Planlama, Tasarım, 4(1), 115-125.
• Özen, H. (1995) Günümüz Kentlerinin Kimlik Arayışı İçinde Tarihsel Kent Mekânlarının Rolü, Mimari ve Kentsel Çevrede Kalite Arayışları Sempozyumu, Bildiri Kitabı (5-7 Haziran 1995) der. İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi-Çevre ve Şehircilik UYG-AR Merkezi, İstanbul; 287-90.
• Özen, S.L., Kadıoğulları, A.İ. (2006) Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurullarının CBS Yardımıyla Saptama-Belgeleme Çalışmaları için Model Önerisi, 4. Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilişim Günleri, Bildiriler Kitabı (13-16 Eylül 2006) der. A. Demirci,, M. Karakuyu, M.A. McAdams, Fatih Üniversitesi Yayınları, İstanbul; 469-76.
• PAGP (2007) Sense of Place: Design Guidelines for New Construction in Historic Districts. A Publication of the Preservation Alliance for Greater Philadelphia. [http://www.preservationalliance.com/publications/SenseofPlace_final.pdf] Erişim Tarihi (05.04.2024).
• Pickard, R. A Comparative Review of Policy for the Protection of the Architectural Heritage of Europe. Int. J. Herit. Stud.2002, 8, 349–363.
• Punch, K. F. (2005). Sosyal araştırmalara giriş: Nitel ve nicel yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Stubbs, J.H. (2009). Time honored a global view of architectural conservation,21
• Suher, H., 1995, “Kent Kimliği Etkili Yasa Uygulamaları”, Mimari ve Kentsel Çevrede Kalite Arayışları Sempozyumu, 5-6-7 Haziran 1995, Taşkışla, İstanbul.
• Sürül A., Özen H., Tutkun M. (2003) ICOMOS Digital Database of the Cultural Heritage of Trabzon, XIX CIPA Symposium Proceedings (30 Eylül-4 Ekim 2003), Antalya, Turkey.
• Şimşek, H. & Yıldırım, A. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Taş, A. (2015). “Bir Konut Alanında Kültürel Değişimin Mekansal Sürekliliği: Sille/Hacı Ali Ağa Sokağı”. (Yüksek Lisans Tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi: Fen Bilimleri Enstitüsü
• Topçu, K. D. (2011). Kent Kimliği Üzerine Bir Araştırma: Konya Örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 1048-1072.
• Oğurlu, İ. stanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi Yıl: 13 Sayı: 26 Güz 2014 s. 275-293
• Tekeli, İ. (1990). Osmanlı İmparatorluğu’ndan günümüze nüfusun zorunlu yer değiştirmesi ve iskân sorunu. Toplum ve Bilim, 50, 49-71.
• Tunçer, M. (2009) Tarihsel Çevrelerde Kentsel Tasarım. [http://mehmeturbanplanning.blogspot.com.tr/2009/12/tarihsel-cevrelerde-kentseltasarim.html] Erişim Tarihi (05.04.2024).
• Türnüklü, A., (2000). Eğitim bilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği Görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, vol.6, no.24, 543-559.
• Ulu, A. ve Karakoç, İ. (2004). Kentsel değişimin kent kimliğine etkisi. Planlama, Cilt No: 2004/3
• UNESCO, (1982). UNESCO World Herıtage in Turkey, Turkish National Commission for UNESCO, Ankara.
• Yeler, G. (2021). İki Rum Konutunun İşlevsel Dönüşümünün Mekânsal ve Çevresel Bağlamda Değerlendirilmesi: Kırklareli Yayla Mahallesi Örneği. Mimarlık ve Yaşam, 6(2), 615-635. DOI: 10.26835/my.956638
• Yıldırım, A.E. (2015) The Changing Role of Urban Heritage: Governance and Stakeholders’ Perceptions in Turkey and The United Arab Emirates, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi 32(1) 121-45.
• Yılmaz Bakır, N. (2012). Kentsel Planlama ve Proje Bütünleşme Süreci: Kayseri Kenti Örneği. Doktora Tezi, Ağustos, Erciyes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Yılmaz, N. (2005). Kent Merkezlerindeki Kentsel Sit Alanlarında Değişim Sürecinin Değerlendirilmesi: Kayseri Kentsel Sit Alanı ve Talas Kentsel Sit Alanları Örneği. (Yüksek Lisans Tezi), Erciyes Üniversitesi: Fen Bilimleri Enstitüsü