The Process of Climate Change and the Spatial Perspective of Climate Change Action Plans in Türkiye

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 3, 939 - 960, 16.05.2024

Dilan Nur Öbük Serkan Sınmaz

https://doi.org/10.35674/kent.1451207

Öz

Climate change, resulting from long-term alterations in the climate due to human interventions in nature, is a crisis experienced in both natural areas and built environments. Today, climate change, a global issue, has been increasingly exacerbated from the industrial revolution to the present day. Human activities lead to a gradual increase in greenhouse gas concentrations, causing the atmosphere to warm. Climate change, once disregarded due to political and economic reasons, has become an inevitable reality accepted by the entire world in the 21st century. To counteract the effects of climate change, particularly as they begin to impact urban areas, all countries have initiated their own climate policies and have developed necessary plans and policies at the spatial scale to adapt and minimize their effects as much as possible. Consequently, the importance of urban planning has grown significantly in this process. This article is prepared to evaluate the climate action plans directing urban planning concerning climate change in Türkiye. Within the scope of this research, the concept and development process of climate change, its causes, and effects globally and in Türkiye, and the relationship between natural and built environments with climate change have been investigated. Furthermore, the effects of climate change on Türkiye have been examined. The influence of national, regional, and local climate action plans on spatial planning has been analyzed, especially focusing on how local-level climate action plans guide planning within the physical framework. As a result of these assessments, it has been concluded that the climate action plans prepared in Türkiye remain superficial in nature, lacking guidance on when and under what conditions certain thresholds and standards should be applied.

Anahtar Kelimeler

Climate Change, Physical Planning, Climate Change Action Plans

İklim Değişikliği Süreci ve Türkiye’de İklim Değişikliği Eylem Planlarının Mekânsal Perspektifi

Öz

İnsanların doğaya olan müdahalelerinden itibaren iklim üzerinde uzun süreli değişiklikler sonucu yaşanan iklim değişikliği olgusu doğal alanlar ve yapılı çevre üzerinde yaşanan bir krizidir. Günümüzde küresel bir sorun olan iklim değişikliği sanayi devriminden günümüze etkilerini giderek arttırmaktadır. İnsan faaliyetleri sonucu sera gazı konsantrasyonları giderek artmakta ve atmosfer giderek ısınmaktadır. Siyasi ve ekonomik sebeplerle belli bir süre gerçekliliği kabul edilmeyen iklim değişikliği 21. Yüzyılda tüm Dünyanın kabul ettiği kaçınılmaz bir gerçek haline gelmiştir. En savunmasız yerler olan kentsel mekânlara etkilerini giderek hissettirmeye başlayan iklim değişikliğine karşı tüm ülkeler kendi iklim politikalarını başlatmış ve mekânsal ölçekte de gerekli plan ve politikaları geliştirerek uyum sağlamayı ve etkilerini olabildiğince azaltmayı amaçlamışlardır. Bu süreçte kentsel planlamanın önemi giderek artmıştır. Bu makale günümüzde Türkiye’de iklim değişikliğine yönelik kentsel planlamayı yönlendiren iklim değişikliği eylem planlarını değerlendirmek üzerine hazırlanmıştır. Araştırma kapsamında iklim değişikliği kavramı ve gelişme süreci, Dünya çapında ve Türkiye üzerinde nedenleri ve etkileri, doğal çevre ve yapılı çevrenin iklim değişikliği ile ilişkisi araştırılmış, iklim değişikliğinin Türkiye üzerindeki etkilerinin neler olduğu araştırılmıştır. Ulusal, bölgesel ve yerel ölçekte iklim değişikliği eylem planlarının mekânsal planlamayı nasıl yönlendirdiği incelenmiş ve özellikle yerel ölçekteki iklim değişikliği eylem planlarının fiziki çerçevede planlamayı ne derece yönlendirdiği değerlendirilmiştir. Değerlendirilmeler sonucunda Türkiye’de hazırlanan iklim değişikliği eylem planlarının yüzeysel düzeyde öneri olarak kaldığı, hangi durum ve şartlara göre, hangi eşikler ve standartlar doğrultusunda uygulanması gerektiğine yönelik yönlendirmelerin bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İklim Değişikliği, Fiziki Planlama, İklim Değişikliği Eylem Planları

Etik Beyan

Araştırma etik standartlara uygun olarak yapılmıştır.

Kaynakça

• Ali E. W., Cramer J., Carnicer E., Georgopoulou N.J.M., Hilmi G., Cozannet L., & Lionello P., (2022). Cross-Chapter Paper 4: Mediterranean Region. In: Climate Change:2022, Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change Cambridge University Press, Cambridge, UK and New York, NY, USA, pp. 2233–2272, doi:10.1017/9781009325844.021.
• Antalya Büyükşehir Belediyesi, Demir Enerji, (2022). Antalya Sürdürülebilir Enerji ve İklim Eylem Planı, Antalya.
• Ankara Büyükşehir Belediyesi, (2019). Ankara İli Yerel İklim Değişikliği Eylem Planı, Ankara.
• Bashmakov I.A., Nilsson L. J., Acquaye A., Bataille C., Cullen J.M., S. de la Rue du Can, M. Fischedick, Y. Geng, K. Tanaka, (2022). Industry. In IPCC, 2022: Climate Change 2022: Mitigation of Climate Change. Contribution of Working Group III to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [P.R. Shukla, J. Skea, R. Slade, A. Al Khourdajie, R. van Diemen, D. McCollum, M. Pathak, S. Some, P. Vyas, R. Fradera, M. Belkacemi, A. Hasija, G. Lisboa, S. Luz, J. Malley, (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, UK and New York, NY, USA, doi: 10.1017/9781009157926.013
• Başsüllü Ç, Özdemir E., Semerci A., İpek A., Tolunay A., (2014). İklim Değişikliği Müzakerelerinde Ormancılık, II. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sorunları Sempozyumu, Akdeniz Ormanlarının Geleceği: Sürdürülebilir Toplum ve Çevre, 22(24), 518-536.
• Bernauer T., (2003). Climate Change Politics, Annual Reviews, (16), 421-448.
• Burkeley H., Betsill M. M., (2003). Cities and Climate Change: Urban Sustainability and Global Environmental Governance, Routledge, London and Newyork.
• Bodansky, Daniel. (2001). The History of the Global Climate Change Regime. International Relations and Global Climate Change, 27-38.
• Bölgesel Çevre Merkezi, Almanya Federal Cumhuriyeti Büyükelçiliği, (2015). A’dan Z’ye İklim Değişikliği Başucu Rehberi, Ankara: Bölgesel Çevre Merkezi REC Türkiye.
• Callaway J.C., Zedler J. B., (2004). Restoration of Urban Salt Marshes: Lessons from Southern California. Urban Ecosystems, 7(2), 107–124, doi:10.1023/0000036268.84546.53
• Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığı, (2021). İstanbul İklim Değişikliği Eylem Planı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İstanbul.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, (2010). Ulusal İklim Değişikliği Strateji Belgesi, Ankara.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, (2012). Türkiye Cumhuriyeti İklim Değişikliği Eylem Planı 2011-2023, Ankara.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, (2012a). İklim Değişikliği Ulusal Eylem Planı 2011-2023, Ankara.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, (2014). Türkiye, Habitat III Ulusal Raporu, Ankara.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, (2020), Bölgesel İklim Değişikliği Eylem Planları, Bee Content & Communication, Ankara.
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, (2024). İklim Değişikliğine Uyum Stratejisi ve Eylem Planı (2023-2030), Ankara.
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, (2024a). İklim Değişikliği Azaltım Stratejisi ve Eylem Planı (2024-2030), Ankara.
• Davarcıoğlu B., Lelik A., (2017). Sanayide İklim Değişikliğine Uyum ve Eko-Verimlilik (Temiz Üretim) Programı: Örnek Uygulamalar, Mesleki Bilimler Dergisi, 6(2), 94-105.
• Demir, A., (2009). Küresel İklim Değişikliğinin Biyolojik Çeşitlilik ve Ekosistem Kaynakları Üzerine Etkisi, Ankara Üniversitesi, Çevrebilimleri Dergisi, 1(2), 37-54.
• Denizli Büyükşehir Belediyesi, (2016). Denizli İklim Değişikliği Eylem Planı, Denizli.
• Dodman D., Hayward M., Pelling V., Castan Broto W., Chow E., Chu R., Dawson L. … Ziervogel G., (2022). Cities, Settlements and Key Infrastructure. In: Climate Change 2022: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change Cambridge University Press, Cambridge, UK and New York, NY, USA, pp. 907–1040, doi :10.1017/9781009325844.008.
• Doğan S., Tüzer M., (2011). Küresel İklim Değişikliği ve Potansiyel Etkileri, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 12(1), 21-33.
• Ehrenfeld J. G., (2020). Evaluating wetlands within an urban context, Ecological Engineering, 15(3-4), 253–265. Doi:10.1016/s0925-8574(00)00080-x.
• EPA, (2023). Basics of Climate Change, https://www.epa.gov/climatechange-science/basics-climate-change#greenhouse
• Faulkner, S. (2004). Urbanization Impacts on The Structure and Function of Forested Wetlands. Urban Ecosystems, 7(2), 89–106. doi:10.1023/0000036269.56249.66
• FAOUN, (2015). Climate Change and Food Security: Risk snd Responses, United Nations.
• FAOUN, (2016). The State of Food and Agriculture, Rome, United Nations.
• Gaziantep Büyükşehir Belediyesi, Deloitte, European Bank, (2016). Gaziantep İklim Değişikliği Eylem Planı, Gaziantep.
• Grimmond S., (2007). Urbanization and Global Environmental Change: Local Effects of Urban Warming, The Geographical Journal, 173(1), 83–88. Doi:10.1111/j.1475- 4959.2007.232_3.x
• Huq S., Kovats S., Reid H., Satterthwaite, D. (2007). Editorial: Reducing Risks to Cities from Disasters and Climate Change, Environment and Urbanization, 19(1), 3-15.
• Ingram J., Hamilton C., (2014)., Planning for Climate Change: A Strategic, Values-Based Approach for Urban Planners, United Nations Human Settlements Programme (UN-Habitat).
• IUCN, (2021). Forest and Climate Change, https://www.iucn.org/resources/issues-brief/forests-and-climate-change
• Jaramillo, P., S. Kahn Ribeiro, P. Newman, S. Dhar, O.E. Diemuodeke, T. Kajino, D.S. Lee, S.B. Nugroho, X. Ou, A. Hammer Strømman, J. Whitehead, 2022: Transport. In IPCC, (2022), Climate Change 2022: Mitigation of Climate Change. Contribution of Working Group III to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change Cambridge University Press, doi: 10.1017/9781009157926.012
• Kadıköy Belediyesi, (2018). Kadıköy Belediyesi Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı, İstanbul.
• Kırış R. & Toprak S., (2009). İklim Değişikliğinde Ormanların Rolü, TÜCAUM V. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, 379-385.
• Kenny M. J., (2020). Planning in Practice for Resilience and Climate Change in Extreme and Extreme-ing Urban Environments, University of Warwick, Warwick Institute for the Science of Cities, United Kingdom.
• Le Treut H. R., Somerville U., Cubasch Y., Ding C, Mauritzen A., Mokssit T., Peterson M., Prather, (2007). Historical Overview of Climate Change. In: Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change Cambridge University Press.
• Lee S. Y., Dunn R. J. K., Young R. A., Connolly R. M., Dale P. E. R., Dehayr R., Lemckert C. J., McKinnon S., Powell B., Teasdale P. R., Welsh D. T., (2006). Impact of urbanization on coastal wetland structure and function, Austral Ecology, (31), 149-163.
• Macarthy J. M., (2012). Integrating Climate Change Considerations in Planning for Urban Development in Sierra Leone: The Case of Freetown, Newcastle University, Faculty of Humanities and Social Sciences School of Architecture, Planning and Landscape, United Kingdom.
• Masson-Delmotte V., P. Zhai A. Pirani S.L. Connors C. Péan S., Berger N., Caud Y… B. Zhou (eds.), (2021). IPCC, 2021: Summary for Policymakers. In: Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, 3−32, Doi:10.1017/9781009157896.001.
• Moser S.C., (2010). Communicating Climate Change: History, Challenges, Process and Future Directions, John Wiley & Sons Ltd., 1.
• MedECC, (2020). Summary for Policymakers. In: Climate and Environmental Change in the Mediterranean Basin – Current Situation and Risks for the Future. First Mediterranean Assessment Report [Cramer W, Guiot J, Marini K (eds.)] Union for the Mediterranean, Plan Bleu, 11-40, Marseille, France.
• Mills G., (2008). Luke Howard and The Climate of London, Weather, 63(6), 153-157.
• Mitsch, W. J., Bernal, B., Nahlik, A. M., Mander, Ü., Zhang, L., Anderson, C. J., Brix, H. (2013). Wetlands, Carbon, and Climate Change. Landscape Ecology, 28, 583-597.
• Naab, F., Dinye, R.D., & Kasanga, R.K. (2013). Urbanisation and Its Impact on Agricultural Lands in Growing Cities in Developing Countries: A Case Study of Tamale In Ghana. European Scientific Journal, 2, 256-287. National Academy of Siences, The Royal Society, (2020). Climate Change Evidence &Causes.
• Öztürk K., (2002). Küresel İklim Değişikliği ve Türkiye’ye Olası Etkileri, Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 47-65.
• Shukla P.R., Skea J., Slade R., Al Khourdajie J., van Diemen R., McCollum D., Pathak M., … Malley J., ve diğerleri, IPCC (2022): Climate Change 2022: Mitigation of Climate Change. Contribution of Working Group III to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, Cambridge, UK and New York, NY, USA. Doi: 10.1017/9781009157926.
• Türkeş M., (2018). İklim Değişikliğinin Etkileri, Türkiye’nin İklim Değişikliği Uyum Gereksinimleri, Etkilenebilirlik ve Risk Değerlendirmeleri, İklim Değişikliği ve Kalkınma, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı.
• Türkeş M., (2012). Türkiye’de Gözlenen ve Öngörülen İklim Değişikliği, Kuraklık ve Çölleşme, Ankara Üniversitesi Çevre Bilimleri Dergisi, 4(2), 1-32.
• Türkeş M., Sümer U. M. & Çetiner G., (2000). ‘Küresel İklim Değişikliği ve Olası Etkileri’, Çevre Bakanlığı, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Seminer Notları (13 Nisan 2000, İstanbul Sanayi Odası), 7-24, Ankara.
• Topaldemir, H., Taş B., (2022). İklim Değişikliğinin Sulak Alan Ekosistemleri Üzerindeki Etkisi: Yeşilırmak Deltasında Sığ Sulak Alanlarda Bir İnceleme, International Conference on Chemical and Biological Sciences, 89-98.
• Trabzon Büyükşehir Belediyesi, Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı, T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, (2019). Trabzon’un Sürdürülebilir Enerji Eylem ve İklim Uyum Planı, Trabzon.
• UN-HABITAT, (t.y). Theory and Concepts of Climate Change and Cities.
• United Nations, (2021). Sustainable Transport Conference.
• UN, (2020). Climate Change, https://www.un.org/en/climatechange/what-is-climate-change
• U.S. Department of Transportation, (2023). Climate Action, Erişim Adresi: https://www.transportation.gov/priorities/climate-and-sustainability/climate-action, Erişim Tarihi: 14.05.2023
• Virginia H.D., Linda A.J., Steve M., Ronald P.N., (2000). The Interplay Between Climate Change, Forests and Disturbances, The Science of The Total Environment, 262(3), 201-204.
• Zeydanlı U., Turak A., Bilgin C., Kınıkoğlu Y., Yalçın S., Doğan H., (2010). İklim Değişikliği ve Ormancılık: Modellerden Uygulamaya, Doğa Koruma Merkezi, Ankara.