Türkiye’de cinsel istismar mağduru çocuklarla adli görüşme: Görüşmecinin öznel deneyimi

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 3, 398 - 416, 25.12.2023

Belgin Üstün Güllü Gülsen Erden

https://doi.org/10.57127/kpd.26024438.1274717

Öz

Çocuk istismarı ve ihmali dünyada milyonlarca çocuğu ve bu çocukların ailelerini etkileyen önemli bir toplumsal sorundur. Fiziksel, duygusal ya da cinsel hangi istismar türüne uğramış olursa olsun çocuk istismarına ilişkin adli süreçte, fiziksel, biyolojik ve psikolojik bulguların doğru şekilde toplanarak değerlendirilmesinin yanı sıra, mağdur çocukla yapılacak olan adli görüşmeler oldukça önemlidir. Adli görüşme, adli olaylarda mağdur ya da şüpheliye tarafsız yaklaşımla, olaya ait bilginin toplandığı, suçun ortaya çıkıp çıkmadığının araştırıldığı ve elde edilen bilginin psikolojik ve hukuki çerçevede incelendiği görüşmedir. Adli görüşme sürecinde çocuğun ifadesinin güvenilirliğinin değerlendirilmesine ilişkin hususlar, adli görüşmecilerin bilgi, beceri, deneyimleri ve ihtiyaçları, görüşme ortamı ve koşulları önemli bir konudur. Bu doğrultuda araştırmamızın amacı, nitel inceleme yoluyla adli görüşmenin yetkinlik ve etkililiğine ilişkin betimleyici bir çerçeve oluşturulmaya çalışılmasıdır. Araştırmada 3 farklı şehirden, adli görüşme deneyimi olan adli görüşmeciler seçilmiştir. Araştırmada altı adli görüşmeci ile çalışılmıştır. Adli görüşmecilerin çalışma alanları ve görüşme süreçlerine uygun olacak şekilde hazırlanmış görüşme formundan yararlanılarak görüşmecilerle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmış ve görüşme kayıtları Yorumlayıcı Fenomenolojik Analiz (YFA) kullanılarak değerlendirilmiştir. Yapılan görüşmelerin incelenmesi sonucunda tekrar eden sekiz üst tema belirlenmiştir. Bu temalar; cinsel istismara uğramış çocukla adli görüşme deneyimi, zamanla adli görüşmede gerçekleşen değişim, Çocuk İzlem Merkezi çalışma sistemi, alınan eğitimin adli görüşme sürecine katkısı, adli görüşme sürecini etkileyen etmenler, görüşme yapabilme açısından kendine yönelik değerlendirmeler, adli görüşme sürecinde bölünme-yönlendirilme-tamamlama, adli görüşme alanındaki ihtiyaçlar şeklindedir. Her bir üst tema için katılımcıların söylemlerinden somut alıntılar verilmiştir. Elde edilen sonuçlar alanyazın kapsamında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

adli görüşme, cinsel istismar, çocuk istismarı, açık uçlu soru tarzı, kapalı uçlu soru tarzı, YFA

Etik Beyan

Çalışma için Çocuk İzlem Merkezi’nin bağlı bulunduğu hastaneden 2017/06/17 karar no ile 10/08/2017 tarihli “Klinik Araştırmalar Etik Kurul Onayı” alınmıştır.

Teşekkür

Bu çalışma, birinci yazarın ikinci yazar danışmanlığında hazırladığı doktora tezinden üretilmiştir.

Forensic interview with child victims of sexual abuse in Turkey: The interviewer’s subjective experience

Öz

Child abuse and neglect is an important social problem affecting millions of children and their families around the world. Regardless of the physical, emotional, or sexual abuse, in the judicial process regarding child abuse, it is very important to collect and evaluate the physical, biological, and psychological findings correctly, as well as forensic interviews with the victim child. Forensic interview is an interview in which information about the incident is collected, whether the crime has been revealed, and the obtained information is analyzed in a psychological and legal framework, with an impartial approach to the victim or suspect in judicial incidents. In the forensic interview process, the issues related to the evaluation of the reliability of the child’s statement, the knowledge, skills, experiences, and needs of the forensic interviewers, the interview environment and conditions are important issues. In this direction, the aim of our research was trying to create a descriptive framework for the competence and effectiveness of forensic interviewing through qualitative analysis. Forensic interviewers from 3 different cities with forensic interview experience were selected in the study. Six forensic interviewers were employed in the study. Semi-structured interviews were conducted with the interviewees by using the interview form prepared in accordance with the working areas and interview processes of the forensic interviewers, and the interview records were evaluated using Interpretive Phenomenological Analysis (IPA). As a result of the examination of the interviews, eight repetitive themes were determined and concrete quotations from the discourses of the participants were given for each top theme. The results obtained are discussed in the literature.

Anahtar Kelimeler

forensic interview, sexual abuse, child abuse, open-closed questions, IPA

Etik Beyan

For the study, "Clinical Research Ethics Committee Approval" dated 10/08/2017 with decision number 2017/06/17 was obtained from the hospital to which the Child Monitoring Center is affiliated.

Teşekkür

This study is derived from a doctoral dissertation prepared by the first author under the supervision of the second author.

Kaynakça

• Ackerman, M. J. (2010). Essentials of forensic psychological assessment (2. baskı). John Wiley ve Sons, Inc.
• Alpar, G. (2017). Adli psikolojik görüşme. E. Şenol-Durak ve M. Durak (Ed.), Adli psikolojide gözlem görüşme ve psikolojik değerlendirme içinde (s. 1-30). Nobel Yayıncılık.
• Anderson, J., Ellefson, J., Lashley, J., Miller, A. l., Olinger, S., Russell, A., Jstauffer, J. ve Weigman J. The Cornerhouse Forensic Interview Protocol: Ratac® https://www.cornerhousemn.org/images/CornerHouse_RATAC_Protocol.pdf
• Anderson, W. (1986). Stages of therapist comfort with sexual concerns of clients. Professional Psychology: Research and Practice, 17, 352-356.
• Atılgan, E. U., Yağcıoğlu, S. ve Çavdar, Y. (2014). Çocuklarla adli görüşme için rehber. Ankara: Adalet Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, Türkiye Adalet Akademisi, UNICEF Türkiye.www.cocuklaricinadalet.org.
• Aydın, P. Ç. (2017). Kaygı ve endişe. Türkiye Klinikleri, Journal of Psychiatry-Special Topics, 10(4), 228-236.
• Bağ, Ö. ve Alşen, S. (2016). Çocuğun cinsel istismarının değerlendirilmesinde yeni model: Çocuk izlem merkezleri. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi, 6(1), 9-14.
• Bağ, Ö. ve Bilginer, Ç. (2018). Çocuk izlem merkezlerinde yürütülen sağlık hizmetlerinin gözden geçirilmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi. 25(1), 83-89.
• Bayrak, N. G., Gürhan, N. ve Karakaş, D. (2021). Türkiye’de çocuk izlem merkezleri, adli görüşme süreci ve hemşirelerin rol – sorumlulukları, EGEHFD, 37(3), 217-222.
• Brown, D. A. ve Lewis, C. (2013). Competence is in the eye of the beholder: Perceptions of intellectually disabled child witnesses. International Journal of Developmental Disabilities and Education, 60, 3-17.
• Brown, D., Lewis, C., Stephens, E. ve Lamb, M. (2017). Interviewers’ approaches to questioning vulnerable child witnesses: The ınfluences of developmental level versus ıntellectual disability status. Legal and Criminological Psychology, 22, 332-349.
• Dağlı T., Teker, N. ve Kesmez, D. Kırılgan gruplar, özellikli durumlar ve adli görüşme süreçleri, AGO Uzman Modülü.
• Göker, Z., Aktepe, E., Hesapçıoğlu, S.T. ve Kandil, S. (2010). Cinsel istismar mağduru olan çocukların başvuru şekilleri, klinik ve sosyo-demografik özellikleri. S.D.Ü. Tıp Fakültesi Dergisi. 17(4), 15-21.
• Gönültaş, B. ve Akduman, İ. (2016). Çocuklara yönelik cinsel istismar soruşturmalarında mağdur bildirimlerinin önemi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 4, 274-289.
• Henry, L. A., Ridley, A., Perry, J. ve Crane, L. (2011). Perceived credibility and eyewitness testimony of children with intellectual disabilities. Journal of Mental Health Research in Intellectual Disabilities, 55, 385-391.
• İnan, M. (2010). 2005-2009 yıllarında Kocaeli Adliye’sinde görülen cinsel istismar konulu davalarda sanık ve mağdur çocukların sosyo-demografik özellikleri ve suçun niteliği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi: Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
• İnsan Hakları Derneği. (2008). Çocuk ihmali ve istismarını önleme. Öğretmenler ve Aileler İçin Eğitim Kılavuzu.
• Kâhil, A. ve Palabıyıkoğlu, N. R. (2018). İkincil travmatik stres. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 10(1), 59-70.
• Malloy, L. C., Katz, C., Lamb, M. E. ve Mugno, A. P. (2015). Children’s requests for clarification in investigative interviews about suspected sexual abuse. Applied Cognitive Psychology, 29(3), 323-333.
• Olafson, E. (2012) A call for field relevant research about child forensic interviewing for child protection. Jornal of Child Sexual Abuse. 21(1), 109-129.
• Orhan, G., Ulukol, B. ve Canbaz, H. (2019). Çocuk izlem merkezi modeli ve bu modelde gözlenen sorunlar. Kriz Dergisi, 27(3), 178-186.
• Orhan, G. ve Ulukol, B. (2017). Çocuk cinsel istismarı ve Türkiye’de çocuk izlem merkezi (ÇİM) uygulaması. The Interdisciplinary Journal of Law and Forensic Sciences, 2(1), 19-35.
• Paslı, F. (2019). Söylemeye korkmak: Çocuk cinsel istismar vakaları. Nika Yayınevi.
• Peri-Mutlu, A. ve Mutlu, M. (2017). Öğrenme deneyimi tasarımı. Açık Öğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 3(1), 39-76.
• Sağlık Bakanlığı (2017). Çocukla Adli Görüşmeci Sertifikalı Eğitim Programı. Revizyon No: 2.
• Saywitz, K. J. ve Camparo, L. (1998). Interviewing child witnesses: A developmental perspective. Child Abuse and Neglect, 22(8), 825-843.
• Smith, J. A. ve Osborn, M. (2003). Interpretative phenomenological analysis. J. A. Smith. (Ed.), Qualitative psychology. A practical guide to research methods içinde (s. 218-240). Sage Publications.
• Şamar, B. ve Urhan, B. (2020). Adli görüşme odalarında suç mağdurlarıyla görüşme yapan adli görüşmecilerin deneyimlerinin incelenmesi: Eskişehir adliyesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(3), 931- 959.
• Themeli, O. ve Panagiotaki, M. (2014). Forensic interviews with children victims of sexual abuse: The role of the counselling psychologist. The European Journal of Counselling Psychology, 3(1), 1-19.
• Yii, S. B., Powell, M. B. ve Guadagno, B. (2014). The association between investigative interviewers’ knowled-ge of question type and adherence to best-practice interviewing. Legal and Criminology, 19, 270-281.
• Yüksel, F., Keser, N., Odabaş, E., Kars, G. B., Yurtkulu, F., Daşkafa, F., Arslan, F. ve Cayrat, E. (2013). Çocuk istismarı ve çocuk izlem merkezleri. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, 12(2), 18-23.