Brokar Dokuma Tekniği ile İlgili Terim ve Kavramların İncelenmesi

Yıl 2024, Sayı: 15, 1170 - 1183, 28.04.2024

Hanife Güneş Yarmacı Fatma Nur Başaran

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1421699

Öz

Kumaş, insan varoluşunun derin köklerinden günümüz uygarlığına uzanan ilgi çekici bir kanıttır. Hammaddesi ne olursa olsun, yün, pamuk, keten veya ipek gibi, bu dokuların yaratılma süreci ve karmaşık dokumaların tasarımı, göz alıcı güzellikleri ile insanın yeteneklerini sergileyen etkileyici kanıtlar arasındadır. Kumaşın tarihsel ve kültürel önemi, insanlığın gelişimine olan katkılarıyla da yakından ilişkilidir. Birçok tarihi tekstil ve malzeme, kültürel mirasın bir parçası olarak geçmiş dönemlere tanıklık etmektedir. Özellikle Orta Çağ'ın sonlarında, altın ve gümüş ipliklerle dokunan brokar kumaşlar, en değer verilen kumaşlar arasında yer almaktadır. Bu kumaşlar, çeşitli kaynaklarda brokar ismiyle birlikte, lampas, damask ve kadife gibi diğer kumaş türleriyle de açıklanmaktadır. Bu araştırma, tarihi tekstiller içinde önemli bir yere sahip ve lüks görünümleri ile öne çıkan kumaşlar için kullanılan "brokar" teriminin yabancı kaynaklarda farklı isimlerle ele alınması ve çeşitli sınıflandırmalara dahil edilmesi, Türkçe kaynaklarda çeviri ve bu farklı isimlerin neden olduğu kavram karmaşasının giderilmesi amacıyla hazırlamıştır. Bu kapsamda araştırmada, brokar kumaşların tarihi önemi, gelişimi ve brokar dokuma tekniği ile ilgili terim ve kavramlar incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Brokar, damask, brokatelle, lampas.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK, 2021 yılı 2214-A Yurt Dışı Doktora Sırası Araştırma Burs Programı ile desteklenmiş “Hindistan Varanasi’de Uygulanan Brokar Dokuma Tekniklerinin İncelenmesi” başlıklı doktora tezinden üretilmiştir.

Teşekkür

Araştırma (TÜBİTAK) “2214-A 2021 yılı Yurt Dışı Doktora Sırası Araştırma Bursu” ile desteklenmiştir. Araştırmada burs desteği sağlayan, burs süreci içerisinde yasal çerçevede tüm olanakları sistemli bir şekilde sunan TÜBİTAK’a verdiği imkanlar için çok teşekkür ederim.

Examination of Terms and Concepts Related to Brocade Weaving Technique

Öz

Fabric, originating from the depths of human existence and extending to modern civilization, serves as a fascinating testament. Regardless of the raw material used, whether it be wool, cotton, linen, or silk, the process of creating these fabrics and designing complex weaves showcases the remarkable talents of humans through their captivating beauty. The historical and cultural significance of fabric is closely intertwined with its contributions to human development. Many historical textiles and materials bear witness to past eras as a part of our cultural heritage. Particularly towards the end of the Middle Ages, brocade fabrics woven with gold and silver threads held a prestigious position among the most valued textiles. These fabrics are often explained alongside other fabric types like lampas, damask, and velvet in various sources. This research aims to address the varied nomenclature for the term "brocade" in foreign sources and its inclusion in various classifications. It also focuses on the translation of this term into Turkish and resolves the technical confusion resulting from the different names, shedding light on the historical significance of brocade fabrics, their historical development, and the terminology and concepts related to brocade weaving techniques.

Anahtar Kelimeler

Brocade, damask, brocatelle, lampas.

Kaynakça

• Agrawal, Y. (2006). Silk Brocades. India: Roli Books Private Limited.
• Atalayer, G. (1993). Dünden Bugüne Anadolu’da Kumaş Dokuma Sanatı. Türk Kültüründe Sanat ve Mimari.
• Atwater, M. M. (1951). The Shuttle Craft Book of American Hand Weaving, New York: Macmillon Company.
• Başaran, F. N. (2020). Bileşik Yapılı Dokuma Teknikleri. Ankara: Karınca Ajans, Bizim Büro Basım Evi Yayın ve Dağıtım Hizmetleri San. Tic. Ltd. Şti.
• Başaran, F. N., Yarmacı Güneş, H. (2020). Teknik ve Desen Özellikleri Açısından “Damask”. Folklor Akademi Dergisi, 3(4), 265-288.
• Başer, G. (2005). Dokuma Tekniği ve Sanatı, Dokuma Kumaş Tasarımı, Cilt 2. İzmir: Punto Yayıncılık.
• Becker, J. (2009). Patterned Double Cloth,Pattern and Loom: A Practical Study of the Development of Weaving Techniques in China, Western Asia and Europe, Second Edition, (First edition published by Rhodos International Publisher), Copenhagen
• Birrell V. (1973). The Textile Arts. United States of America: Row Publishers Manufactured.
• Buckley, C. (2022). Drawlooms along the Silk Road, Textiles and Clothing Along The Silk Roads, the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO), 95-115.
• Burnham, D. K. (1980). Warp and Weft A Textile Terminology, Royal Ontario Museum, Toronto: The Hunter Rose Company.
• C.I.E.T.A. (1987). Notes on Hand-Weaving Techniques in Plain and Figured Textiles. France: Centre International D'étude Des Textiles Anciens.
• C.I.E.T.A. (2006). Vocabulary of Technical Terms. Lyon: Centre International D'Etude Des Textiles Anciens [Erişim Tarihi: 12.10.2020].
• C.I.E.T.A. (2021). Vocabulary of Technical Terms. Lyon: Centre International D'Etude Des Textiles Anciens [Erişim Tarihi: 20.01.2022].
• Cizsuk, M. (2004). Taqueté And Damask From Mons Claudianus. Purpureae Vestes I. Actas del I Symposium Internacional sobre Textiles y tintes del Mediterráneo en época romana, 107-113.
• Corbman, B. P. (1983). Textiles. Fiber to Fabric. New York: Mc Graw Hill.
• Dölen, E. (1992). Tekstil Tarihi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Yayınları No: 92/1 Matbaa Eğitimi Bölümü Yayın No: 6.
• Emery, I. (1966). The Primary Structures of Fabrics: an Illustrated Classification. Textile Museum. Washington, D.C./New York.
• Ergür, A. (2002). Tekstil Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Geijer, A. (1979). A History of Textile Art. London: Philip Wilson Publishers Ltd.
• Grosicki, Z. J. (2004). Watson’s Textile Design and Color: Elementary Weaves and Figured Fabrics.
• Gürsu, N. (1988). The Art of Turkish Weaving Designs Through the Ages. İstanbul: Redhouse Press.
• Hunter, G. L. (1918). Decorative Textiles. U.S.A.: The Dean Hicks Company at the Good Furniture Magazine Press.
• İmer, Z. (1989). Dokuma Tekniği II. 386 Renkli Desen Örnekleri ile Kuvvetlendirilmiş ve Çok Katlı Dokumalarla Özel Bağlantı İplikleriyle Dokunan Dokular. Ankara: Sistem Ofset Ltd. Şti.
• İmer, Z. (1997). Dokuma Tekniği I, 369 Renkli Desen Örnekleri ile Basit Dokuların Kumaş Analizi ve Mesleki Hesaplamaları. (3. Baskı). Ankara: Cem Web. Ofset Ltd. Şti.
• İnalcık, H. (2008). Türkiye Tekstil Tarihi Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kadolph, S. J., Langford, A. (2007). Textiles Pearson Education. New Jersey: Upper Saddle River.
• Kendrick, A. F. (1921). Catalogue of Textiles from Burying Grounds in Egypt. London: Under the Authority of His Majesty’s Stationery Office
• Kovačević, S., Schwarz, I. (2015). Weaving Complex Patterns - From Weaving Looms to Weaving Machines. Cutting Edge Research in Technologies. Croatia: In Tech, 93-111.
• Larsen, J. L. and Weeks, J. (1975). Fabrics for Interiors: a Guide for Architects, Designers, and Consumers. New York: Van Nostrand Reinhold Co.
• Lebeau, C. (1994). Fabrics the Decorative Art of Textiles. London: Thames and Hudson.
• Linton, G. E. (1973). The Modern Textile and Apparel Dictionary. Plainfield, N.J.: Textile Book Service.
• Mackie, L. W. (1973). The Splendor of Turkish Weaving. Washington: The Textile Museum
• Mc Allister, H. E. (1939). An Exhibition of Turkish Textiles, The Metropolitan Museum of Art Bulletin, 34(9), 206-208.
• Overman, R., Smith, L. (1955). Contemporary Handweaving. Lowa: State College Press.
• Öz, T. (1946). Türk Kumaş ve Kadifeleri I, İstanbul: Milli Eğitim Basım Evi.
• Phipps, E. (2011). Looking at Textiles: A Quide to Technical Terms, The J. Paul Getty Museum, Los Angeles, California.
• Postrel, V. (2020). The Fabric Of Civilization How Textiles Made The World. , New York: Basic Book
• Reamdonck Reath, N. A. (1927). Weaves in Hand Loom Fabrics, VI. Brocading, Bulletin of the Pennsylvania Museum.
• Salman, F. (2011). Türk Kumaş Sanatı. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Rektörlüğü Bilimsel Araştırma Projeleri Birim Amirliği.
• Schlein, A. Ziek, B. (2006). The Woven Pixel: Designing for Jacquard and Dobby Looms Using Photoshop, London: Bridgewater Press.
• Schmidt, J. H. (1933). Turkish Brocades and Italian Imitations, The Art Bulletin, 4(15), 374- 383.
• Schoeser, M. (2007). Silk. London: Yale University Press.
• Scott, P. (1993). The Book of Silk. London: Thomes and Hudson Ltd.
• Sonday, M. (1998). The Timelessness Of Damask. Textile Society Of America Symposium Proceedings. 206.
• Spies, N. (1995). A Thousand Years of Brocaded Tablet Woven Bands. Archaeological Textiles Newsletter, (21), 17-22.
• Şeber, B. (2003). Kumaş Yapı Bilgisi Çift Katlı Kumaş Örgüleri. İstanbul: Birsen Yayınevi.
• Tez, Z. (2008). Tekstil ve Giyim Kuşam Sanatının Kültürel Tarihi. İstanbul: Doruk Yayımcılık.
• Tezcan, H. (1993). Atlaslar Atlası; Pamuklu, Yün ve İpek Kumaş Koleksiyonu. İstanbul: Yapı Kredi Koleksiyonları.
• Tezcan, H. (2017). Bursa’nın İpeklisi (Tarihi, Ticareti, Pamukluları ve İpeklileriyle Ünlü Bursa. Bursa: Renkvizyon Matbaacılık AŞ.
• Verhecken Lammens C. (2004). Tecnology of the Lampas Fabric and Distinctive Weaves. The Ottoman Silk Textiles of the Royal Museum of Art and History in Brussels. Brepols Publishers.
• Wailliez, W. (2011). Lampas, Velvet and Cloth of Gold. Criteria for İnterpreting the Representation of Textiles by Applied Brocade. Imitation and Illusion. Applied Brocade in the Art of the Low Countries in the Fifteenth and Sixteenth Centuries, 141-149.
• Walton, William. (1937). Textiles, Ancient and Modern. New York: McGraw-Hill.
• Watson, W. (1913). Advanced Textile Design. New York: Longmans, Green and Company.
• Wingate, B. I. (1970). Textile Fabrics and Their Selection, 6th Edition. London: Prentice Hall.
• Yatman, N. (1945). Türk Kumaşları. Ankara: Halkevi Neşriyatı Maarif Matbaası.
• İnternet URL 1. (https://cieta.fr/history-of-the-cieta/, Erişim Tarihi: 9.12.2019.
• İnternet URL 2. https://cieta.fr/courses/ Erişim Tarihi: 24.04.2023.
• İnternet URL 3: https://collections.vam.ac.uk/item/O475767/fragment-unknown/ Erişim Tarihi: 15.05.2023
• İnternet URL 4: https://www.metmuseum.org/art/collection/search/239012 Erişim Tarihi: 15.05.2023