Mudurnu Tığ Oyaları ve Nurdan Çakır Öz Koleksiyonu

Yıl 2024, Sayı: 15, 1157 - 1169, 28.04.2024

Gülten Kurt

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1422262

Öz

Geçmişle bugünü birbirine bağlayarak maddi ve manevi değerlerimizin bütününü oluşturan kültür, bir ülkenin kendine özgü kimliğini kazandıran gelenek görenek, örf ve adetlerini bünyesinde barındırmaktadır. Orta Asya kültürüyle başlayan ve zengin Anadolu kültürü içerisinde şekillenen, karakteristik özelliklerini koruyarak günümüze kadar gelen zengin el sanatları ürünleri yaşam şeklimizi, duygu ve düşüncelerimizi yansıtan en somut örneklerdir. Yüzyıllar boyu ihtiyaçları doğrultusunda yapıp ortaya koyduğu ve kullandığı nesneleri sanatıyla damgalayan Türkler, bu özelliği ile incelik ve zarafetin en güzel örneklerini günlük ihtiyaçlarına ve giyim kuşam malzemelerine yansıtmışlardır.
Süsleme ve süslenmek amacıyla kullanılan ve üretilen Türk el sanatlarının sosyo-kültürel açıdan en önemli özellikleri şöyle özetlenebilir: İletişim aracı olarak Türk halkının üstün zevkini, zekâsını, incelik ve yaratıcılığını yansıtan, duygularını, iç dünyasını, yaşadığı hayatın izlerini kolaylıkla aktarmasını sağlayan en önemli araçlardan biridir. Özellikle ince örgüler sınıfında yer alan oyalar, renkler, motifler, çevreler, birer nağme ve sözsüz iletişim aracı olarak kullanılmıştır. Bugün sandıklardaki yerini koruyan ve yapılan araştırmalarla tespit edilerek kayıt altına alınmayı bekleyen oyalar, kadınlarımızın duygu ve düşüncelerini aksettiren somut örneklerin en zengin ve güzellerini oluşturmaktadır.
Oyalar işlendikleri araçlara göre iğne oyaları, tığ oyaları, mekik oyaları vb. isimlerle anılırlar. Yörelere göre tek bir araç veya iki aracın kullanıldığı farklı tekniklerle yapılan örnekler bulunmaktadır. Bu çalışma alan araştırması yöntemiyle, Nurdan Çakır Öz annesi tarafından kızına çeyiz amacıyla yapılan koleksiyonundaki oyalar içinde bulunan tığ oyaları bu araştırmanın örneklem grubunu oluşturmaktadır. Bolu ili Mudurnu ilçesi tığ oyası örnekleri teknik, renk motif ve kompozisyon özellikleri açısından değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

El Sanatları, oya, tığ, Mudurnu.

Teşekkür

Desteğiniz ve katkılarınız için teşekkür ediyorum. Selamlar

Mudurnu Crochet Oya’s and Nurdan Çakır Öz Collection

Öz

Connecting the past and current time and forming the whole of the worldly and spiritual values, culture bares the traditions and customs making a country attain its own identity. Rich handicraft arts starting with the Central Asian culture, formed within the rich Anatolian culture and reaching the current time by preserving its characteristics are the most tangible examples reflecting our feelings and thoughts. For centuries, Turks, putting a seal on almost everything with the art they produced in line with their needs, have reflected the best examples of gracefulness and delicacy with this characteristic on their daily needs and clothing.
The most significant features of Turkish handicraft arts which are used and produced for the purpose of decoration and adornment in socio-cultural terms could be summed as follows: As a communication tool, it is one of the most important tools reflecting the superior taste, intelligence, delicacy and creativity of Turkish people, providing the transfer of their feelings, inner world and the tracks of the life they live in an easy way. In particular, the oyas (laces) considered in the category of fine knitting, colours, motives, borders are all used as a tune and a nonverbal communication tool. Today, oyas which hold their own in the chests and wait for to be registered with a determination by means of researches carried out, form the richest and most beautiful, tangible examples transferring the feelings and thoughts of our women.
Depending on the tools they are made, oyas are called such different names as needle, crochet, shuttle etc. There are some examples made with different techniques varying in different regions where one or two tools are used. The sampling group of the current study, carried out with the survey method, is made up of the crochet oyas among the oyas taking place in the collection of Nurdan Çakır Öz, which was made by the mother for her daughter. The samples of crochet oyas in the city of Bolu, town of Mudurnu were investigated in terms of their technique, colour, motive and composition features.

Anahtar Kelimeler

Handicraft arts, crochet oya, Mudurnu.

Kaynakça

• Kapan Ezici, A. (2005). Sanatçının Kişiliği ve Yaratma Psikolojisi. Anatolian Journal of Psychiatry, 6, 122-127.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2005). Türkiye Cumhuriyeti Dönemi Halk Plastik Sanatları. (Haz.H.Örcün Barışta.) Ankara: Kozan Ofset Matbaacılık San.ve Tic. Ltd. Şti.
• Mudurnu Belediyesi. (2023). Mudurnu Tarihi. https://mudurnu.bel.tr/mudurnu/mudurnu-tarihi [Erişim tarihi: 14.11.2023]
• Mudurnu Belediyesi. (2023). Mudurnu El Sanatları. https://mudurnu.bel.tr/mudurnu/mudurnu-el-sanatlari [Erişim tarihi: 14.11.2023]
• Özbağı, T,- vd. (2009). Halk Bilim Araştırmaları Merkezi Koleksiyonundan El Sanatları Örnekleri II. TC. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları: 1898.
• Özbağı, T. (1997). Geleneksel Türk El Sanatlarımızdan Oyaların Dünü Bugünü Geleceğin Sorunları. El Sanatları Dergisi,1,125-139.
• Özbel, K. (1979). İğne ve Tığ İşi Oyalar. Türkiyemiz, 28, 21-26.