Written Decorations Seen on Bride Mirrors with Glass Decorations

Yıl 2024, Sayı: 15, 1312 - 1335, 28.04.2024

Sebahat Bülbül

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1422724

Öz

The aim of the research is to focus on bridal mirrors with underglass decoration, which have an important place in folk arts and are about to be forgotten. It is believed that bridal mirrors represent fertility, light, a happy marriage and innocence, and also protect against evil eyes and evil. In Anatolian culture, every bride must have a bridal mirror in her dowry. It is known that bridal mirrors, which vary depending on the region and wealth, with wooden frames, gilding, silver embroidery or under-glass decoration, are kept on both sides of the bride from her father’s house to her husband’s house during wedding ceremonies and taken with her in a convoy, wishing that her path will be bright. As a result of the field research, 40 under-glass decorated bridal mirrors were detected and examined in the provinces of Konya, Izmir, Istanbul, Ankara, Aksaray and Mardin and 17 of them with inscriptions on the pediment parts of the them, such as maşallah, bismillâhirrahmânirrahim, ya Hz. Mevlâna, dâhilek ya Resûlallah, lâ ilâhe illallah Muhammedın resûlallah, inna fetahna leke fetham mübîna, el rızkû yâ Allah, Allah celle celelühu, Muhammed aleyhisselam, Ali el-mürtezâ, Osman zinnureyn ve Ebubekir el-sıddık, Ömer el-Fâruk, bârekallah, yâ hû, Lâ ilâhe illallah, were taken into consideration and analyzed in terms of writing type and meaning and 4 new bridal mirrors decorated with text were designed and turned into products. It has been observed that calligraphy, which is seen in every field of art and adds spiritual and aesthetic value to the area where it is used, also has an important place in under-glass decorated bridal mirrors. In this study, suggestions were made to unearth, promote, take their place in our culture and put them into use.

Anahtar Kelimeler

Calligraphy art, cultural heritage, folk art, under glass painting, bridal mirror.

Camaltı Süslemeli Gelin Aynalarında Görülen Yazılı Bezemeler

Öz

Bu çalışmanın amacı, halk sanatları içerisinde önemli bir yer teşkil eden ve unutulmaya yüz tutmuş camaltı süslemeli gelin aynalarının incelenmesidir. Gelin aynalarının bereketi, aydınlığı, mutlu bir evliliği, masumiyeti temsil ettiğine, aynı zamanda nazardan ve kötülüklerden koruduğuna inanılır. Anadolu kültüründe her gelin kızın çeyizinde mutlaka bir gelin aynası bulunmaktadır. Yöreye ve varlık durumuna göre ahşap çerçeveli, varaklı, gümüş işlemeli veya camaltı süslemeli olarak çeşitlenen gelin aynalarının, düğün merasimlerinde, gelinin baba evinden koca evine gidene kadar, iki yanında tutularak yolunun aydınlık olması dileğiyle konvoy eşliğinde götürüldüğü bilinmektedir. Yapılan alan araştırması sonucunda, Konya, İzmir, İstanbul, Ankara, Aksaray ve Mardin illerinde tespit edilen 40 adet camaltı süslemeli gelin aynası incelenmiş, örnekler içerisinden, alınlık kısımlarında maşallah, besmele, ya Hz. Mevlana, dâhilek ya Resulallah, la ilahe illallah Muhammedin Resulallah, inna fetahna leke fetham mübina, ele rızk ya Allah, hu vel baki, Allah, Muhammed, Ali, Osman ve Ebubekir yazılı 18 adet ayna ele alınarak, desen, renk, kompozisyon ve teknik özellikleri açısından analizleri yapılmış, 4 adet yazı bezemeli yeni gelin aynası tasarlanarak ürüne dönüştürülmüştür. Çalışmada, kültür mirası niteliğinde olan camaltı süslemeli gelin aynalarının gün yüzüne çıkarılması, tanıtılması, kültürümüzde tekrar yerini alması ve kullanıma sunulması için önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kültür ve sanat, kültürel miras, halk sanatı, cam altı resim sanatı, gelin aynası.

Kaynakça

• Abiha, B. Ç. (2016). Geleneksel Halk Sanatında Şahmaran Motifleri ve Bu Motiflerin Dili. Folklor/Edebiyat Dergisi, 22(88), 98-114.
• Aksel, M. (1972). Camaltı Resimleri. Türkiyemiz Dergisi, (6), 33-36.
• Aksoy, N. (1997). Dünya’da ve Türkiye’de Camaltı Resimleri. Antik Dekor, (41), 136- 141.
• Aksoy, N. (2005). Camaltında Devr-i Alem. İstanbul: Pera Müzesi Yayınları.
• Altıer, S. (2019). Osmanlı Sanatı’nda İbrik Tasvirleri ve İkonografisi. Çanakkale Araştırmaları Türk yıllığı, 17, 149-202.
• Arık, R. (1976). Batılılaşma Dönemi Anadolu Tasvir Sanatı. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, s. 23.
• Bağcı, S. (1998). Gerçeğin Suretinin Saklandığı Yer: Ayna. Sultanların Aynaları (s. 13-29), İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Balta, S. (2021). Fuzûlî ve Yaman Dede’nin Şiirlerinde Hazreti Muhammed Övgüsü. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 53, 113-136.
• Cam, F. (2005). Kûfi Yazının IX. -XIII. Yüzyıllarda Üslûp ve Form Açısından Gelişimi. Yüksek Lisans Tezi. Isparta: SDÜ.
• Cam, F. (2016). Türk Hat Sanatının Felsefi Arka Planı. Sanatta Yeterlilik Tezi. Isparta: SDÜ.
• Çetin, Y. (2017). Türk Sanatı Bezeme İkonografisi Açısından Tavus Kuşu Figürlerinin Bir Değerlendirmesi. Kesit Akademi Dergisi, 3(9), 1-17.
• Çetindağ, Y. (2011). Ayna Kitabı. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Derman, M. U. (2022). Lâ ilâhe illallah Muhammedün resûlullah. TDV İslâm Ansiklopedisi, (C.25, s. 214-215). Ankara: TDV Yayınları.
• Eco, U. (2017). Orta Çağı Düşlemek (çev. Ş. Karadeniz). İstanbul: Can Sanat Yayınları.
• Gerçek Bir Saray: Versailles. https://www.milliyetemlak.com/dergi/gercek-bir-saray- versailles/, [Erişim Tarihi: 22.3.2021].
• Göçer, H.İ. (2020). İslâm Kelam Ekollerinin Rızık ve Fiyat Görüşlerinin Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Güray, E. (2021). Camaltı Resim Sanatında Güncel Yaklaşımlar. Akdeniz Sanat, 15(28), 269-286.
• Işık, E. (1995). Feth Sûresi. TDV İslâm Ansiklopedisi, (C.12, s. 456-457). İstanbul: TDV Yay.
• Kayhan, B. (2021). Feyhaman Duran Koleksiyonunda Yer Alan Seçili Yazı-Resim Levhalarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Kılıç Bülbül, S. (2021). Camaltı Süslemeli Gelin Aynaları ve Yeni Tasarımlar. Sanatta Yeterlik Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Koçan, H. (1997). Geleneksel Halk Sanatı Camaltı Resimleri: Camaltında Yirmibin Fersah. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
• Kuşoğlu, M. Z (1994). Dünkü Sanatımız-Kültürümüz. İstanbul.
• Melchior-Bonnet, S. (2007). Aynanın Tarihi. (Çev. İ. Yarguz). Ankara: Dost Kitabevi.
• Serin, M. (2003). Hat Sanatı ve Meşhur Hattatlar. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Sinemoğlu, N. (1991). Ayn-i Cem. TDV İslam Ansiklopedisi, (C. IV, s. 259-260). Ankara: TDV Yayınları.
• Texier, C. (2002). Küçük Asya. (Cilt II). (Çev: A. Suat). Ankara: Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı (Eserin orijinali 1923’te yayımlandı).
• Verbas, A. P. (2016). Ayna Sembolizması. İstanbul: İtibarlı Kitaplar.
• Y, Zennûn. S, Muhiddin. (2002). Kûfi, TDV İslâm Ansiklopedisi, (C. 26, s. 342-345). Ankara: TDV Yayınları.
• Yaşaroğlu, M K. (2003). Maşallah, TDV İslâm Ansiklopedisi, (C. 28, s. 104-105). Ankara: TDV Yayınları.
• Yazır, M. B. (1972). Medeniyet Aleminde Yazı ve İslam Medeniyetinde Kalem Güzeli. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay