Türkçe Dersi Öğretim Programı ve 5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı’nın Özetleme Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2024, Sayı: 15, 961 - 975, 28.04.2024

Nurullah Karaoğulları Müjgan Bekdaş

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1438776

Öz

Özetleme, okunan ya da dinlenen metnin özünü anlama ve anlatma süreci olduğu için tüm dersler açısından önemli bir etkinliktir. Bu çalışmada Türkçe Dersi Öğretim Programı ve 5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı’nın özetleme açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada söz konusu materyallerde özetlemeye dönük verilerin tespiti ve değerlendirilmesi adına nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır.Araştırma kapsamında Türkçe Dersi Öğretim Programı (MEB, 2019) ile Ortaokul Türkçe 5. Sınıf Ders Kitabı (Sevim, 2023) veri kaynağı olarak kullanılmış ve bu kaynaklar betimsel analizle incelenmiştir. Çalışma sonucunda Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda yer alan özetleme ile ilgili kazanımlar saptanmış ve incelenen ders kitabında yer alan özetleme ile ilgili etkinlikler belirlenmiştir. Araştırma sonucunda öğretim programında özetleme süreçleri ile ilgili yeterli düzeyde dolaylı kazanım bulunduğu ancak doğrudan özetleme ile ilgili kazanımların yetersiz olduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca incelenen ders kitabında da özetleme süreci kapsamında yeterli kazanım olmakla birlikte 285 etkinlikte yalnızca 7 etkinliğin doğrudan özetleme ile ilgili olduğu saptanarak bunun eksikliği ifade edilmiştir. Bu bağlamda özetleme doğrultusunda program ve ders kitabı ile ilgili kazanım ve etkinlik odaklı çalışmalar yapılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Özetleme, Türkçe dersi öğretim programı, Türkçe ders kitabı, 5. sınıf düzeyi.

An Examination of the Turkish Curriculum and the 5th Grade Turkish Textbook in the Context of Summarising

Öz

Summarising is an important activity for all courses as it is the process of understanding and explaining the essence of the text read or listened to. In this study, it is aimed to examine the Turkish Curriculum and 5th Grade Turkish Textbook in terms of summarising. In the study, document analysıs, one of the qualitative research methods, was used in order to identify and evaluate the data on summarising in these materials. Within the scope of the research, Turkish Curriculum (MEB, 2019) and Secondary School Turkish 5th Grade Textbook (Sevim, 2023) were used as data sources and these sources were examined by descriptive analysis. As a result of the study, the outcomes related to summarising in the Turkish Lesson Teaching Programme were determined and the activities related to summarising in the textbook were determined. Therefore, it was concluded that there were sufficient indirect gains related to summarising processes in the curriculum, but the gains directly related to summarising were insufficient. In addition, in the examined textbook, although there were sufficient acquisitions within the scope of summarising process, it was determined that only 7 activities in 285 activities were directly related to summarising. This situation was expressed as a deficiency. In this context, it is suggested to carry out gain and activity-oriented studies related to the programme and textbook in line with summarising.

Anahtar Kelimeler

Summarising, Turkishcurriculum, Turkishtextbook, 5th gradelevel.

Kaynakça

• Aktaş, E. ve Bayram, B. (2017). Ortaokul Öğrencilerinin Okuduğunu Anlamada Özetleme Stratejilerini Kullanma Becerilerinin Değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(1), 346-360.
• Aslan, Y. ve Eroğlu, B. (2020). Ortaokul Öğrencilerinin Özetleme Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Journal of Language Education and Research, 6(2), 281-294.
• Cho, Y. (2012). Teaching Summary Writing Through Direct İnstruction to İmprove Text Comprehension for Students in ESL/EFL Classroom. Yüksek Lisans Tezi. University of Wisconsin-River Falls.
• Corbin, J. ve Strauss, A. (2008). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Devel-Oping Grounded Theory (3rd Ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Çalışır Zenci, S. (2020). Öğretmen Adaylarının Metin Özetleme Stratejilerini Kullanım Tercihleri. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, (21), 341-359.
• Deneme, S. (2009). İngilizce Öğretmen Adaylarının Özetleme Stratejilerini Kullanım Tercihleri. Journal of Language and Linguistic Studies, 5(2), 85-91.
• Deniz, K. - (2019). Okuma Kazanımları Açısından Ortaokul Türkçe Ders Kitapları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(3), 688-708.
• Dilidüzgün, Ş. (2013). From Reading to Summary Writing in Secondary School Turkish Lessons. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 46(2), 47-68.
• Doğan, Y. (2010). Dinleme Becerisini Geliştirmede Etkinliklerden Yararlanma. Türklük Bilimi Araştırmaları, (27), 263-274.
• Doğan, Y. ve Özçakmak, H. (2014). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Dinlediğini Özetleme Becerilerinin Değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(28), 153-176.
• Eyüp, B. – vd. (2012). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Özetleme Stratejilerini Kullanmadaki Eğilimleri. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(1), 22-30.
• Fidan, D. ve Gerçek, Ş. (2017). 2017 Türkçe Öğretim Programında ve Ortaokul Türkçe 5. Sınıf Ders Kitabında Özetleme Becerisi. O. N. Akfırat, D. F. Staub ve G. Yavaş (Ed.), Current Debates in Education içinde (s. 293-310). Londra: IJOPEC Publication.
• Günay, D. (2007). Metin Bilgisi. İstanbul: Multilingual.
• Hirvela, A. (2004). Connecting Reading and Writing in Second Language Writing İnstruction. Ann Arbor: University of Michigan Print.
• Kanatlı, F., ve Çekici, Y. E. (2018). Okuma Eğitimi Alanındaki Kuramsal Kitaplarda Okumanın Kavram Alanına Yönelik Eleştirel Bir Değerlendirme. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 303-316.
• Karatay, H., ve Uzun, O. (2019). Seçici Dinleme Stratejisi Öğretimi ile 5. Sınıf Öğrencilerinin Dinlediğini Not Alma ve Özetleme Becerilerinin Geliştirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 48(1), 9-30.
• Külte Çağlar, S. (2016). Türkçe Dersinde Öğrencilerin Strateji Öğretimi ve Özdeğerlendirme Yoluyla Özetleme Becerilerinin Geliştirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi.
• Langan, J. (1993). Ten Steps to Advancing College Reading Skills. Marlton, NJ: Townsend Print.
• MEB (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Miles, M, B., ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook. (2nd Ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Mouri, C. (2020). Summarizing as A Strategy to Enhance Grammar and Writing Skills: The Case of First Year LMD Learners at the Algerian University. Arab World English Journal (AWEJ), 11(2), 303-310.
• Nurhayati, W. A. ve Fitriana, W. M., (2018). Effectiveness of Summarizing in Teaching Reading Comprehension For Efl Students. IJOLTL, 3(1), 33-50.
• Sevim, B. (2023). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Türkçe 5. Sınıf Ders Kitabı. Koza Yayın.
• Susar Kırmızı, F. (2010). İlköğretim 4. Sınıf Türkçe Öğretiminde Çoklu Zekâ Kuramına Dayalı İş Birlikli Öğrenme Yönteminin Özetleme Stratejisi Üzerindeki Etkileri. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (6), 99-108
• Ülper, H. (2011). Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler: Ders Kitapları Temelinde Bir Araştırma, D. Günay, Ö. Fidan, B. Çetin ve F. Yıldız (Haz.) Türkçe Öğretimi Üzerine Çalışmalar. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative Research and Evaluation Methods (3rd Ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yılmaz, M. (2014). Türkçede Okuduğunu Anlama Becerilerini Geliştirme Yolları/The Developing Methods of Reading Comprehension Skills in Turkish. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 131-139