A Contemporary Azerbaijani Poet Arif Buzovnali: His Life, Art of Poetry and Works

Yıl 2024, Sayı: 15, 749 - 777, 28.04.2024

Vüsale Musalı

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1451301

Öz

The names of poets who continue the classical tradition in modern Azerbaijani literature and literary assemblies operating in this area are often not included in literary histories. This question dictates the need to consider the literary work of poets influential in the relevant field. One of these poets is Arif Buzovnali.
In his poems, Arif Buzovnali, using classical meters and forms, touched on the problems of everyday life, religious and spiritual issues and love. He pioneered the use of free aruz in Azerbaijani poetry, composed the Caspian Anthology (Khazar Tazkirasi), and managed to rise to the position of a master poet by teaching a large number of students. In the article, the life and works of the mentioned poet are examined using qualitative research methods. Within the framework of this article, the artistic and literary personality of the poet is for the first time comprehensively studied.
The article examines the poet’s work, classifies his works by topic, provides examples of the literary art he used in his poems, and identifies analogies written for his poems. Thus, we tried to answer the question of how the poet influences the literary process.
Arif Buzovnali’s poems are collected in books such as “Passing Moments of Life” (1999), “From Knowledge to Truth” (2005), “Little Remains until My Morning” (2007), “My Caspian Sea” (2009), “Yellow Roses “(2010), “Selected Works” (2014), “The Caspian Anthology” (2017), “Valley” (2022) and “Gazels” (2023). Looking through the poet’s books, we notice that he creates works in the poetic forms of classical poetry, such as ghazal, gasida, mustazad, murabba, musaddas, musabba, muashshar, tarjiband, tarkibband and kekeme-nama. In addition, the poet wrote examples in the genres of tawhid, minajat, nat, marsiya, nawha, nazira and tazkira. Most of the poet’s poems are written in such categories of aruz meter as ramal, muzara, hazaj, mujtas, munsarih and khafif.
In some of his poems, the poet touches on the social, political, moral and psychological problems caused by this period and the war, and demonstrates a new perspective on traditional problems. He evaluates problems such as injustice, cruelty, hypocrisy and so on from his own point of view and in his poems defends the rights of the oppressed.
Although the themes of love, wisdom and religion make up the majority of Arif Buzovnali’s poems, the theme of the homeland is also often used. The poet expresses in the language of classical poetry love for the Motherland, the Karabakh problem, the First and Second Karabakh wars, the Karabakh victory, longing for Southern Azerbaijan and the problem of Whole Azerbaijan. Vidadi Arif, Haji Soltan, Isa Shirinov, Ashraf Pirshagily, Ruhulla Amin, Nizami Mujahid, Nijat Nasri, Hassan Mirat, Khayal Vasif and Elser Kadri, contemporaries of Arif Buzovnali, wrote analogies and parallels (nazira, tahmis and terbi) to his poems.
It is concluded that the themes a poet deals with, the literary art he uses, and the sound composition he uses are also important for his poems to be loved and effective by readers. The readership of Arif Buzovnali’s poems has been determined; It is established that his love ghazals were recited in musical performances of mugham, and his religious and sophisticated poems were recited at wisdom gatherings, condolences and ceremonies held in the month of Muharram.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan, literature, ghazal, Arif, Buzovnalı.

Çağdaş Azerbaycan Şairlerinden Arif Buzovnalı: Hayatı, Şiir Sanatı ve Eserleri

Öz

Çağdaş Azerbaycan edebiyatında klasik geleneği sürdüren şairlerin ve bu alanda faaliyet gösteren edebî meclislerin isimleri çoğunlukla edebiyat tarihlerinde yer almamaktadır. Bu husus, ilgili alanda söz sahibi olan şairlerin edebî sanatlarının incelemesini gerektirmektedir. Bu şairlerden biri de Arif Buzovnalı’dır.
Arif Buzovnalı, güncel hayatın sorunlarını, dinî, irfani konuları, sevgiyi klasik vezin ve şekiller üzerinden ele almış, Azerbaycan şirinde ilk kez serbest aruzu uygulamış, Hazar Tezkiresi’ni tertip etmiş, çok sayıda öğrenci yetiştirerek üstat şair konumuna yükselmeyi başarmıştır. Makalede adı geçen şairin hayatı ve eserleri nitel araştırma yöntemleri kullanılarak incelenmektedir. Şairin sanatı ve edebî kişiliğinin ilk kez kapsamlı bir biçimde araştırılmaya tabi tutulması, bu makalenin bulgusunu teşkil etmektedir.
Makalede; şairin sanatı incelenmiş, konular temel alınarak eserleri tasnif edilmiş, şiirlerinde kullandığı edebî sanatlardan örnekler verilmiş, şiirlerine yazılan nazireler belirlenmiştir. Böylece şairin edebî süreci nasıl etkilediği sorusu yanıtlanmaya çalışılmıştır.
Arif Buzovnalı’nın şiirleri “Ömrün Öten Anları” (1999), “Marifetten Hakikate” (2005), “Seherime Ne Kalıp ki” (2007), “Hazar’ım” (2009), “Sarı Güller” (2010), “Seçilmiş Eserler” (2014), “Hazar Tezkiresi” (2017), “Vadi” (2022) ve “Gazeller” (2023) başlıklı kitaplarda toplanmıştır. Şairin kitaplarını gözden geçirdiğimizde klasik şiirin gazel, kaside, müstezat murabba, müseddes, müsebba, mu’aşşer, terciibent terkibibent kekeme-name gibi nazım şekillerinde eserler verdiğini gözlemliyoruz. Ayrıca tevhid, münâcât, na’t, mersiye, nevha, nazire ve tezkire türünde örnekler kaleme almıştır. Şairin şiirlerinin büyük bir kısmı aruz vezninin remel, müzare, hezec, müctes, münserih, hafîf bahirlerindedir.
Şair bazı şiirlerinde dönemin ve savaşın yol açtığı toplumsal, siyasi, ahlaki ve psikolojik sorunları ele alır, geleneksel konulara yeni bir bakış sergiler. Adaletsizlik, zulüm, riya vs. gibi sorunları kendi perspektifinden değerlendirir, şiirlerinde mazlumların hakkının savunuculuğunu üstlenir.
Arif Buzovnalı şiirlerinde aşk, irfan ve din konuları çoğunluk teşkil etmesine rağmen vatan temasına da sık sık müracaat edilmektedir. Şair vatan sevgisi, Karabağ sorunu, Birinci ve İkinci Karabağ Savaşları, Karabağ zaferi, Güney Azerbaycan hasretini klasik şiirin dili ile ifade eder. Arif Buzovnalı’nın çağdaşı olan Vidadi Arif, Hacı Soltan, İsa Şirinov, Eşref Pirşağılı, Ruhulla Amin, Nizami Mücahid, Nicat Nesri, Hasan Mirat, Hayal Vâsıf ve Elser Kadri onun şiirlerine nazire, tahmis ve terbiler yazmışlardır.
Şairin şiirlerinin okuyucular tarafından sevilmesinde, etkili olmasında ele aldığı konuların, kullandığı edebî sanatların ve ses kompozisyonunun da önemli olduğu kanaatine varılmıştır. Arif Buzovnalı’nın şiirlerinin okuyucu kitlesi belirlenmiş; âşıkane gazellerinin muğam müziği icrasında, dinî, irfanî şiirlerinin ise irfan meclislerinde, taziyelerde, muharrem ayında teşkil edilen ayinlerde okunduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, edebiyat, gazel, Arif, Buzovnalı.

Kaynakça

• Akimova, E. (2017). Müstəqillik Dövrü Azərbaycan Poeziyası Müasir Ədəbi Təmayüllər Kontekstində: Filologiya Üzrə Elmlər Doktoru Dissertasiyası. Bakı.
• Akpınar, Y. (1994). Azeri Edebîyatı Araştırmaları. Ankara: Dergâh Yayıncılık.
• Arif. (2022). Arif Buzovnalı Haqqında Məqalələr. Bakı: “Ecoprint”.
• Azəri, L. (14. 11.2012). Musiqidə Qəzəl Janrı. Mədəniyyət qəzeti.
• Buzovnalı, A. (1999). Ömrün Ötən Anları. Bakı: Ozan.
• Buzovnalı, A. (2005). Mərifətdən Həqiqətə. Bakı: Qanun.
• Buzovnalı, A. (2007). Səhərimə Nə Qalıb ki. Bakı: Qanun.
• Buzovnalı, A. (2009). Xəzərim. Bakı: Qanun.
• Buzovnalı, A. (2010). Sarı Güllər. Bakı: Qanun.
• Buzovnalı, A. (2014). Seçilmiş Əsərləri. Bakı: Nurlan.
• Buzovnalı, A. (haz.) (2017). Xəzər Təzkirəsi. Bakı: Azərbaycan Yazıçılar Birliyi, Zərdabi LTD.
• Buzovnalı, A.(2023). Qəzəllər. Bakı: Filiya.
• Buzovnalı, A. (2023). Vadi: [toplu]. Bakı: Savad.
• Buzovnalı, A. (2018.11.08.). Klassik Missiya. Ədəbiyyat Qəzeti.
• Buzovnalı, A. (2019. 05.11.). Şeirlər. Ədəbiyyat Qəzeti.
• Buzovnalı, A. (2022). Şuşa Seferi. Zengezur’dan Mektup. Üç Çizgi, 22, 21-25.
• Cabbarlı, N. (2006). Yeni Nəsil Ədəbiyyatı. Bakı, Elm: 2006.
• Ercilasun, A.B. (2011). Türk Dünyası Üzerine İncelemeler. Ankara: Akçağ.
• Erol, A. (2009). Karabağ Şiirleri. Turkish Studies, 4(8), 1212-1228.
• Fəhmi, İ. (2022. 05. 21.) Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Regional Bölmələrinin və İnternet Resurslarının Fəaliyyəti Haqqında Məruzə. Ədəbiyyat qəzeti. S. 8-9.
• Həbibbəyli, İ. (2019). Azərbaycan Ədəbiyyatı Dövrləşdirmə Konsepsiyası və İnkişaf Mərhələləri. Bakı: Elm.
• Qarayev, N. (2012). XIX Əsr Azərbaycan Ədəbi Məclisləri. Bakı: Elm və Təhsil.
• Karpat, K. (2011). Osmanlı’dan Günümüze Edebiyat ve Toplum. İstanbul: Timaş Yay.
• Musalı, V. (2023). Bağımsızlık Dönemi Azerbaycan Edebiyatında Klasik Geleneğin Devamı. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 63(1), 771-826.
• Selçuk, B. vd. (2015). Söz ve Sihir Arasında Edebî Sanatlar. İstanbul: Kesit.
• Sultanlı, V. (2019). Azərbaycan Ədəbi Tənqidi, Bakı: «Nurlar» Nəşriyyatı.
• Şıxıyeva, S. (2016). Şərq Şeirində Pəltəknamələr. Şərq Filologiyası Məsələləri (Doqquzuncu Buraxılış), 186-219.
• Turan, A. (2022.03.5). Çağdaş Azərbaycan Şeirində Modernist Estetikalar. Ədəbiyyat Qəzeti.
• Uygur, E. (2005). Sosyalist Realizm Kavramının Ortaya Çıkış Süreci. Türkiye Sosyal Araştırmalar. Dergisi, 9(1), 23-30