Öğretmen Adaylarının Dijital ve Kâğıttan Okumaya Yönelik Tutumlarının İncelenmesi

Yıl 2024, Sayı: 15, 1012 - 1025, 28.04.2024

Şafak Kaman Aydın Bulut

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1456170

Öz

Teknolojideki hızlı gelişmeler bireylerin okuma tercihlerini de etkilemektedir. Basılı materyallerin yanında artık dijital materyallerin kullanıldığı ve birçok öğrenmenin bu materyaller üzerinden yapıldığı görülmektedir. Bu araştırmada da öğretmen adaylarının dijital ve kâğıttan okumaya yönelik tutumlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma Kastamonu Üniversitesi Eğitim Fakültesinde öğrenim gören öğretmen adayları ile yürütülmüştür. Farklı programlarda olmak üzere toplam 262 öğretmen adayından veriler toplanmıştır. Veri toplama sürecinde “Öğretmen Adayları İçin Dijital Okumaya Yönelik Tutum Ölçeği” (Yurdakal & Susar Kırmızı, 2021) ve “Öğretmen Adaylarına Yönelik Okuma Tutum Ölçeği” (Sarar Kuzu & Doğan, 2015) olmak üzere iki adet ölçek kullanılmıştır.Elde edilen veriler SPSS 21 paket programı ile çözümlenmiştir. Verilerin analizinde bağımsız ölçümlerde t-testi ve One Way ANOVA kullanılmıştır. Bunlara ek olarak ise frekans, yüzde ve ortalama puanlardan yararlanılmıştır. Araştırma sonunda öğretmen adaylarının dijital ve kâğıttan okumaya yönelik tutumlarının orta düzeyin üzerinde olduğu belirlenmiştir. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir fark görülmezken sınıf düzeyinde anlamlı fark görülmüştür. Araştırmanın bir diğer bulgusunda ise öğretmen adaylarının öğrenim gördükleri programa göre ise anlamlı bir fark görülmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Okuma tutumu, dijital okuma, kâğıttan okuma, öğretmen adayları.

Examining Teacher Candidates’ Attitudes Towards Digital and Paper-Based Reading

Öz

The rapid developments in technology are also influencing individuals’ reading preferences. It is observed that alongside printed materials, digital materials are now being used, and much of the learning is conducted through these materials. This research aims to examine the attitudes of teacher candidates towards digital and paper-based reading. The study was conducted with teacher candidates enrolled in the Faculty of Education at Kastamonu University. Data were collected from a total of 262 teacher candidates from different programs. Two scales were used during the data collection process: “Attitude Scale Towards Digital Reading for Teacher Candidates” (Yurdakal & Susar Kırmızı, 2021) and “Reading Attitude Scale for Teacher Candidates” (Sarar Kuzu & Doğan, 2015). The obtained data were analyzed using the SPSS 21 package program. T-test and One Way ANOVA were used for data analysis. In addition, frequencies, percentages, and mean scores were utilized. At the end of the research, it was determined that teacher candidates’ attitudes towards digital and paper-based reading were above the moderate level. While no significant difference was observed according to the gender variable, a significant difference was observed at the class level. In another finding of the study, there was no significant difference according to the program in which the pre-service teachers were studying.

Anahtar Kelimeler

Reading attitude, digital reading, reading from paper, prospective teachers.

Kaynakça

• Arslan, A. (2013). Okuma Becerisi ile İlgili Makalelerde Cinsiyet Değişkeni. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2(2), 251-265.
• Baştuğ, M. ve Keskin, H.K. (2012). Okuma Becerilerinin Okuma Ortamı Açısından Karşılaştırılması: Ekran mı kâğıt mı? Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (3), 3-83.
• Batur, Z., Gülveren, H. ve Bek, H. (2010). Öğretmen Adaylarının Okuma Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma: Uşak Eğitim Fakültesi Örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 32-49.
• Bozpolat, E. (2010). Öğretmen Adaylarının Okuma Alışkanlığına İlişkin Tutumlarının Değerlendirilmesi (Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Fakültesi Örneği). Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, 2(1), 211-228.
• Bulut, B. ve Karasakaloğlu, N. (2019). Öğretmen Adaylarının Dijital Okuma Eğilimleri ile Okuma İlgileri Arasındaki İlişki. Babaoğlan Çelik E., Kıral, E. ve Çilek, A. (Ed.), Eğitim araştırmaları (s. 136- 147) içinde. Ankara: Eyuder Yayınları.
• Büyüköztürk Ş. (2013). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Cabı, E. (2016). Dijital Teknolojiye Yönelik Tutum Ölçeği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(3), 1229-1244.
• Çelik, H. vd., (2019). Öğretmen Adaylarının Basılı ve E-Kitap Kullanımına Ilişkin Görüşleri. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 7(3), 73-86.
• Çetin, S. A. (2021). 8. Sınıf Öğrencilerinin Dijital Ortamlarda Okuma Davranışlarının Değerlendirilmesi. Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, 13(3), 75-100.
• Çiçekli Koç, G. ve Engin, G. (2015). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Okumaya İlişkin Tutumları (Ege Üniversitesi Örneği). Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 71-83.
• Dağtaş, A. (2013). Öğretmenlerin Basılı Sayfa ve Ekrandan Okuma Tercihleri Ile Eğitimde Elektronik Metin Kullanımına Yönelik Görüşleri. Turkish Studies, 8(3), 137-161.
• Dedeoğlu, H. ve Ulusoy, M. (2013). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Okuma Tutumları. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 1(2), 80-88.
• Demir, S. (2015). Üniversite Öğrencilerinin Okuma Tutum ve Alışkanlıkları Üzerine Bir Değerlendirme. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 4(4), 1657-1671.
• Dillon, A. (1992). Reading From Paper Versus Screens: A Critical Review of The Empirical Literatüre. Ergonomics, 35(10), 1297-1326.
• Dillon, A. (2004). Designing Usable Electronic Text: Ergonomic Aspects of Human Information Usage (2 ed.). Florida: Taylor & Francis (CRC Press LLC).
• Duman, B. ve Gökmen, T. (2018). Öğretmen Adaylarının Okumaya Yönelik Tutumlarının İncelenmesi, Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 13-22.
• Elkatmış, M. (2018). Sınıf Öğretmenlerinin Ekran Okumaya Yönelik Görüşleri. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (KÜSBD), 8 (1), 203-222.
• Elkatmış, M. (2021). Üniversite Öğrencilerinin E-Kitap Okuma Alışkanlıkları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(4), 1081- 1101.
• Esmer, B. (2013). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Elektronik Ortamlarda Okuma Becerilerinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• George, D. & Mallery, M. (2001). SPSS For Windows Step By Step: A Simple Guide And Reference 10.0 Update. (3. Baskı). Allyn and Bacon.
• Gömleksiz, M. N., vd., (2013). Öğretmen Adaylarının Ekran Okuma Özyeterlik Düzeylerine İlişkin Görüşleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 138-159.
• Güneş, F. (2010). Öğrencilerde Ekran Okuma ve Ekranik Düşünme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 1-20.
• İnceoğlu, M. (2010). Tutum Algı İletişim. Ankara: Beykent Üniversitesi Yayınevi.
• Karasar, N. (2020). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Keskin, H. K. ve Çetinkaya, F. Ç. (2017). Ders Materyallerini Okumada Format Tercihi: Dijital mi Kâğıt mı? Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 5(2), 75-87.
• Kırmızı, F. ve Bertan, E. (2023). Öğretmen Adaylarının Dijital Ortamda Yazmaya İlişkin Tutumlarının ve Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi, 8(1), 56-90.
• Maden, S. (2012). Ekran Okuma Türleri ve Türkçe Öğretmeni Adaylarının Ekran Okumaya Yönelik Görüşleri. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(3), 1-16.
• Mokhtari, K. vd., (2009). The Impact of Internet and Television Use on The Reading Habits And Practices Of College Students. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 52 (7), 609-619.
• Noyes, J. M. & Garland, K. J. (2003). VDT Versus Paper-Based Text: Reply to Mayes, Sims And Koonce. International Journal of Industrial Ergonomics, 31(6), 411-423.
• Odabaş, H. vd., (2019). Dijital Bilgi Kaynakları ve Ortamlarının Üniversite Öğrencilerinin Okuma Davranışlarına Etkileri. Milli Eğitim, 49(227), 89-116.
• Özbay, M., vd., (2008). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Okuma Alışkanlığına Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenlere Göre Değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 117–136.
• Sağlam, M., vd., (2007). Sınıf Öğretmenliği ile Diğer Öğretmenlik Programları Öğrencilerinin Okuma Alışkanlığı Düzeylerinin Karşılaştırılması. VI. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu, 27–29 Nisan, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, 325–328.
• Sainsbury, M. & Schagen, I. (2004). Attidutesto Reading at Ages Nine and Eleven, Journal of Research in Reading, 27(4), s. 373-386.
• Saracaloğlu, A.S., vd., (2003). Üniversite Öğrencilerinin Okuma İlgileri ve Alışkanlıklarını Etkileyen Faktörler. Eğitim Araştırmaları, 4(12), 149–157.
• Sarar Kuzu, T. & Doğan, T. (2015). Öğretmen Adaylarına Yönelik Okuma Tutum Ölçeği Geliştirme. Turkish Studies (Elektronik), 10(15), 771- 786.
• Smıth, M. C. (1990). A Longitudinal Investigation of Reading Attitude Development from Childhood to Adulthood. Journal of Educational Research, 83(4), 215-219.
• Şahenk Erkan S. vd. (2015). Öğretmen Adaylarının Yazılı ve Dijital Okuma Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi. Uluslararası Eğitim Bilimler Dergisi, 2(2), 122-134.
• Türkben, T. (2023). Öğretmen Adaylarının Dijital Ortamlardaki Akademik Okuma Alışkanlık ve Eğilimlerinin Belirlenmesi. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 8(1), 88-116.
• Ulu, H. & Zelzele, E. B. (2018). Öğretmen Adaylarının Ekran Okuma Öz Yeterlik Algılarının Incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2608-2628.
• Yalınkılıç, K. (2007). Türkçe Öğretmen Adaylarının Okumaya İlişkin Tutum ve Görüşleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(1), 225-241.
• Yılmaz Aydın, Z. (2006). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Okuma Alışkanlığı. İlköğretim Online, 5(1), 1-6.
• Yontar, A. (2019). Öğretmen Adaylarının Dijital Okuryazarlık Düzeyleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(4), 815-824.
• Yurdakal, H., İ. & Kırmızı, F. (2021). Öğretmen Adayları İçin Dijital Okumaya Yönelik Tutum Ölçeği (DOTÖ): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 51, 137-159