The Semantic Value of Combined Conjugation Structures in Omer Seyfettin Stories

Yıl 2024, Sayı: 15, 688 - 710, 28.04.2024

Sena Yiğit Mediha Mangır

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1463796

Öz

Studies of the form layer of the language have long been the focus of attention of researchers. Morphemes have been examined and evalauted from a structural point of view. However, on the content and usage layer of the language have increased in the recent period. Research on mode has also evolved and diversified in a different direction with semantics studies, and it has been determined that the mode and modality are evoluated as a semantic category. In a verb conjugation, tense and aspect are also diffrent categories of meaning. So the afformetives kown as bildirme and tasarlama modes do not just mark time, nor just the mode meaning values. Tense markers can also have a mode meaning, or these verb conjugations can mark diffrent values in terms of aspect. In Turkish that called combined conjugation structures take their place in the study of semantics. However, it is seen that mode alone can not involve all the meaninf of combined conjugation structures. The aim of this study is to reveal semantic value of “birleşik çekimli yapılar” through a fictional text. As a metarial for the study, certain stories of Omer Seyfettin were selected, combined conjugation structures in the stories were considered quantitatively and evaluated semantically.

Anahtar Kelimeler

Combined conjugation structures, Omer Seyfettin, semantics, Turkish education.

Ömer Seyfettin Hikâyelerinde Birleşik Çekimli Yapıların An¬lamsal Değeri

Öz

Dilin biçim katmanına yönelik çalışmalar uzun bir süre araştırmacıların ilgi odağı olmuştur. Biçim birimler yapısal açıdan incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Ancak dilin içerik ve kullanım katmanına yönelik çalışmalar son dönemde artmıştır. Kip üzerine yapılan araştırmalar da anlam bilim çalışmalarıyla birlikte farklı bir yöne evrilmiş ve çeşitlenmiş, kip ve kiplik kavramlarının anlamsal bir kategori olarak değerlendirildiği tespit edilmiştir. Fiil çekiminde kipin yanı sıra zaman ve görünüş de farklı anlam kategorileridir. Yani bildirme ve tasarlama kipleri olarak bilinen ekler ne sadece zamanı ne de sadece kip anlam değerlerini işaretlerler. Zaman ekleri de kipsel anlam ifade edebilir ya da görünüş açısından farklı anlam değerlerini işaretleyebilirler. Türkçedeki birleşik çekimli yapılar da anlam bi¬li¬mi in¬celemelerinde yerini almaktadır. Ancak kipin tek başına birleşik çekimli yapıların tüm anlam değerlerini kapsayamadığı görülür. Bu çalışmanın amacı birleşik çekimli yapıların anlamsal değerini kurgusal bir metin üzerinden ortaya koymaktır. Çalışmaya malzeme olarak Ömer Seyfettin’in belirli hikâyeleri seçilmiş, hikâyelerdeki birleşik çekimli yapılar nicelik olarak ele alınıp anlamsal açıdan değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Birleşik çekimli yapılar, Ömer Seyfettin, anlambi¬lim, Türkçe öğretimi.

Kaynakça

• Akçataş, A. (2005). Türkiye Türkçesinde Cümlede Süreye Bağlı Zaman -Bakışta Kılı¬nış-. Afyonkarahisar: Afyon Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Vakfı.
• Alan, N. (2020). Bakış. Türkçede Dilbilgisel Ulamlar (ed. Erdoğan Boz) (35-36). Ankara: Gazi kitabevi.
• Aslan Demir, S. (2008). Türkçede İsteme Kipliği: Semantik-Pragmatik Bir İnce¬leme. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Aydemir, A. (2019). Türkçede Zaman ve Görünüş Sistemi. Ankara: Atlas Akademik Ba¬sın Ya-yım Dağıtım.
• Aydın, H. (2016). Türkiye Türkçesinde Dilbilgisel Zaman-Oktay Akbal Öyküleri Örneği. Doktora Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi.
• Banguoğlu, T. (2011). Türkçenin Grameri. Ankara: TDK Yayınları.
• Benzer, A. (2012). Fiilde Zaman Görünüş Kip ve Kiplik. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Bozkurt, F. (1995). Türkiye Türkçesi. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Comire, B. (1976). Aspect. Cambridge: Cambridge Üniversitesi Yayınları.
• Demirci, Kerim (2010). Derin Yapı ve Yüzey Yapı Kavramlarından Ne Anlıyoruz?. Turkish Studies, 5(4), 291-304.
• Dilaçar, A. (1974). Türk Fiilinde ‘Kılınışla’ ‘Görünüş’ ve Dilbilgisi Kitapları¬mız. Türk Dili – Belleten, 21-22 (1973-1974), 159-171.
• Ergin, M. (1993). Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm¬leri İçin Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım.
• Ergin, M. (2013). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
• Ersoy, F. (2020). Ömer Seyfettin. Türk Dili Dergisi, 19 (828), 4-8.
• Gülsevin, G. (2000). Türkiye Türkçesindeki Zaman ve Kip Çekimlerinde Birle¬şik Yapı¬lar Üzerine. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı – Belleten, 45 (1997), 214-224.
• Hirik, S. (2017). Türkiye Türkçesinde Söylem ve Bilgi Kipliği İlişkisi. İdil Der¬gisi, 6 (35), 1955-1966.
• Hirik, S. (2019). Türkiye Türkçesinde Bilgi Kiplikleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Johanson, L. (2016). Türkçede Görünüş Sistemi (Nurettin Demir, Çev.). Ankara: Grafiker Yayın¬ları.
• Korkmaz, Z. (2014). Türkiye Türkçesi Grameri. Ankara: TDK Yayınları.
• Palmer, F. R. (2020). Semantik Yeni Bir Anlam Projesi (Ramazan ErTürk, Çev.). Ankara: Fol Yayınları.
• Polat, N. H. (2020). Kısacık Ömürlü Adam: Ömer Seyfettin. Türk Dili Dergisi, 16 (819), 4-12.
• Seyfettin, Ö. (2019). Ömer Seyfettin’den Seçme Hikâyeler (Ahmet Tülek, Haz.). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Şahin, H. (2003/1). Birleşik Çekimli Fiillerin Zaman ve Anlam Açısından Göster¬diği Çeşitlilikler. U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (4), 157-167.
• Uzun, N. E. (2004). Dilbilgisinin Temel Kavramları. İstanbul: Kebikeç Yayınları.
• Üstünova, K. (2004). Dilek Kipleri ve Zaman Kavramı. Türk Dili ve Edebi¬yatı Der¬gisi, 38 (635), 678-686.
• TDK, Türk Dil Kurumu Sözlükleri. https://sozluk.gov.tr/, [Erişim tarihi: 18.03.2024].