İşçi Sınıfının Örgütlenme Kültürünün ''Maden'' Filmi Üzerinden Eleştirel Söylem Çözümlemesiyle İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 35 - 46, 27.04.2020

İsmail Uğur Aksoy

Öz

Sinema günümüzde salt eğlence aracı olarak
görülmemekte, aksine toplumsal ve siyasal sorunlara da eğilebilen ve bu yönüyle
kitleleri harekete geçirebilme gücüne sahip olan son derece dinamik bir kitle
iletişim aracıdır. Sinemanın sosyal sorunları işleyebilme gücü bu çalışmada,
günümüzün kapitalist üretim ilişkilerinde işçi sınıfının toplumsal bilincini ve
örgütlenme kültürünü konu edinen 1978 yapımlı Maden filmi üzerinden eleştirel
söylem çözümlemesi yöntemiyle incelenmiştir. Çalışmanın kuramsal ağırlığını
ideoloji kavramıyla girdiği etkileşimsel boyut çerçevesinde dilsel bir olgu
olan söylem mefhumu oluşturmaktadır. Bu doğrultuda tarihsel ve toplumsal bir
bilince sahip olan işçi sınıfının kapitalist üretim ilişkilerindeki örgütlenme
kültürü, Maden filmindeki karakterlerin söylemleri üzerinden ele alınmıştır. Bu
bakımdan çalışmanın metodolojisini nitel araştırma yöntemleri içerisinde yer
alan eleştirel söylem çözümlemesi tekniği oluşturmaktadır. Üretim araçlarını
kullanarak dünyayı inşa eden işçi sınıfının kendi sınıfsal bilincinin farkına
varması ve kendi emeğine yabancılaşmaması için örgütlenme kültürünün
gerekliliği, Maden filmi üzerinden söylem düzeyinde yeniden inşa edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Maden, Sinema, İdeoloji, Eleştirel Söylem Çözümlemesi, İşçi Sınıfı

Kaynakça

• Çelik, H. ve Ekşi, H. (2008). ‘’Söylem Analizi’’, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 27 (27), 99-117.Deniz, A. Ç. (2014). ‘’Bir Söylem Analizi Girişimi: Asker ve Sindirella Hikayesi’’, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2, 1-5.Devran, Y. (2010). Haber Söylem İdeoloji, İstanbul: Başlık Yayın Grubu.Doruk, Ö. (2013). “Disiplin Toplumu ve Haber Söylemi: Gökkuşağı Derneği’nce Yapılması Planlanan Yürüyüşün Engellenmesine İlişkin Haberlerin Çözümlenmesi”, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (e-gifder), 2 (1), 107-132.Ekinci, B. T. (2014). “Argo Filmi Bağlamında Hollywood Sinemasında Söylem ve Yeni Oryantalizm”, Atatürk İletişim Dergisi, 6, 51-65.Gür, T. (2013). “Post-Modern Bir Araştırma Yöntemi Olarak Söylem Çözümlemesi”, Zeitschrift für die Welt der Türken, 5 (1), 185-202.Kaner Koç N. (2012). ‘’Türkiye’deki Yazılı Basında Tekel İşçi Eyleminin Sunumu’’, Çalışma ve Toplum Dergisi, 4, 189-216.Karaduman, S. (2017). ‘’Eleştirel Söylem Çözümlemesinin Eleştirel Haber Araştırmalarına Katkısı ve Sunduğu Perspektif’’, Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 4 (2), 31-46.Karakoç, E. ve Mert, A. (2013). “Sinemada Siyasal İktidar, İdeoloji ve Medya Üçgeni: Wag The Dog Filminin İncelenmesi”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 34, 279-287.Kula, N. (2002). “Gazetelerde Yer Alan Polise Yönelik Haberlerdeki Söylemsel Boyutlar: Gaffar Okkan Suikastı Örnek Olayı”, Polis Bilimleri Dergisi, 4 (1-2), 188-204.Küçük Durur, E. ve Bakar, H. (2016). ‘’Futbolda Milliyetçilik: 2008 Avrupa Futbol Şampiyonası Haberlerine Yönelik Söylem Analizi’’, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 4 (2), 781-805.Man, F. (2011). “Türkiye’de Örgütlü Emek ve Devlet Söylemi: Tekel Eylemleri Örneği”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 61, 64-79.Mora, N. (2008). Medya Çalışmaları Medya Pedagojisi ve Küresel İletişim, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.Nisan, F. (2015). ‘’2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimindeki Cumhurbaşkanı Adaylarının Karikatürlere Yansıması’’, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 9 (1), 162-200.Otan, O. (2014). “Dil ve İdeolojinin Söyleme Yansıması: Eleştirel Bir Söylem Çözümlemesi”, Uluslararası Hakemli İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 2 (3), 211-228.Özçetin, B. (2018). Kitle İletişim Kuramları Kavramlar Okullar Modeller, İstanbul: İletişim Yayınları.Özer, Ö. (2011). Haber Söylem İdeoloji: Eleştirel Haber Çözümlemeleri, Konya: LiteraTürk Yayınları.Sancar, S. (2014). İdeolojinin Serüveni Yanlış Bilinç ve Hegemonyadan Söyleme, İstanbul: İmge Kitabevi Yayınları.Sezer, T. (2012). ‘’Manifesto’dan KCK Sözleşmesi’ne PKK/KCK’da Söylem’’, Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Dergisi, 3 (1), 41-65.Sözen, E. (1999). Söylem Belirsizlik Mübadele, Bilgi/Güç ve Refleksivite, İstanbul: Paradigma Yayınları.Yaylagül, L. (2014). Kitle İletişim Kuramında Egemen ve Eleştirel Yaklaşımlar, Ankara: Dipnot Yayınları.Yetkin, B. (2011). ‘’Haber Söyleminde Egemen İdeolojinin Yeniden Üretimi: Magazinleşme Bağlamında Bir Analiz’’, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 33, 27-60.Yıldırım, E. (2018). ‘’Toplumsal Yapının Aynası Olarak Sinema: Söylem ve Eleştirel Söylem Analiz Yöntemlerine Göre Ayla Filminin Çözümlenmesi’’, İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi E-Dergi, 3 (1), 234:243.Zor, L. (2017). “Van Dijk’ın Eleştirel Söylem Analizinin Sinema Filmlerine Uygulanması ve Kazakistan Sinemasından Örnek Bir Film Çözümlemesi: Stalin’e Hediye”, Akademik Barış Dergisi, 61, 877-899.