Öğretmenlerin Afet Hazırbulunuşluklarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 20 Sayı: 3, 735 - 744, 31.12.2023

Mustafa Ağahan Ömer Demirbilek

https://doi.org/10.33437/ksusbd.1331189

Öz

Afet zararlarını azaltmanın en etkili yöntemi iyi bir hazırlıktan geçmektedir. Afete karşı hazırbulunuşluk afet sonrası normale dönüşü hızlandırmaktadır. Özellikle toplumun temel eğitimini veren, değer yargılarının oluşmasında son derece önemli olan öğretmenlerin afete karşı hazırbulunuşlukları kendi açılarından olduğu kadar toplumda afete hazırbulunuşluğu geliştirmek içinde önem taşımaktadır. Gerçekleştirilen bu çalışma öğretmenlerin afete hazırbulunuşluk düzeylerini ve öğretmenlerin sahip olduğu bireysel farklılıkların afete hazırbulunuşluk durumu ile incelenmesini içermektedir. Çalışma betimsel tarama yöntemi ile yürütülmüştür. Uygulama ve veri toplama açısından ise kesitsel olarak yürütülmüştür. Çalışmada uygun örnekleme yöntemi ile ulaşılabilinen ve çalışmaya katılmaya gönüllü olan 289 öğretmenden, kişisel özellikler formu ve Afet Hazırbulunuşluk Ölçeği ile veri toplanmıştır. Verilerin analizi IBM SPSS 25.0 programı ile gerçekleştirilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde frekans, yüzdelik, ortalama, standart sapma kullanılmıştır. Veriler normal dağılım göstermediği için iki farklı grup karşılaştırmalarda Mann-Whitney U testi, üç veya daha fazla grup karşılaştırmalarında Kruskal Wallis-H Testi kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre öğretmenlerin afet hazırbulunuşluğu, ölçeğin toplamından aldıkları puan ortalaması 30,16±4,38 (min:13 max:52) ile ortalamanın oldukça üstündedir. Öğretmenlerde Afet Hazırbulunuşluğunun medeni durum, ilk yardım eğitimi alma durumu ve önceden afet eğitimi alma durumu ile anlamlı olarak farklılaştığı belirlenmiştir. Bu sonuçlar afet ve ilk yardım eğitimlerinin afetlere hazırlık için önemli olduğunu ve öğretmenlere yönelik eğitimlerin, afet hazırbulunuşluklarını arttırması beklendiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Afet, Hazırbulunuşluk, Afet Hazırbulunuşluğu, Öğretmen.

Investigation of Teachers' Disaster Preparedness in Terms of Different Variables

Öz

The most effective method of minimising disaster damages is through a good preparation. Disaster preparedness accelerates the return to normal after the disaster. Especially the disaster preparedness of teachers, who provide the basic education of the society and are extremely important in the formation of value judgements, is important not only for themselves but also for developing disaster preparedness in the society. This study includes the disaster preparedness levels of teachers and the examination of individual differences of teachers with disaster preparedness. The study was conducted with descriptive survey method. In terms of application and data collection, it was conducted cross-sectionally. In the study, data were collected from 289 teachers who could be reached by convenient sampling method and who volunteered to participate in the study, with personal characteristics form and Disaster Readiness Scale. The data were analysed with IBM SPSS 25.0 programme. Frequency, percentage, mean, standard deviation was used in the evaluation of the data. Since the data were not normally distributed, Mann-Whitney U test was used for two different group comparisons and Kruskal Wallis-H Test was used for three or more group comparisons. According to the results of the study, the disaster preparedness of the teachers is well above the average with an average score of 30.16±4.38 (min:13 max:52). It was determined that disaster preparedness of teachers differed significantly with marital status, first aid training status and prior disaster training status. These results suggest that disaster and first aid trainings are important for disaster preparedness and trainings for teachers are expected to increase their disaster preparedness.

Anahtar Kelimeler

Disaster, Preparedness, Disaster Preparedness, Teacher.

Kaynakça

• AFAD (2014). Afet yönetimi terimleri sözlüğü. Başbakanlık AFAD Yayınları.
• Anadolu Ajansı (2022, 22 Kasım). Türkiye'de 19 milyonu aşkın öğrencinin eğitimi için 1 milyon 200 bin öğretmen görev yapıyor. https://www.aa.com.tr/tr/egitim/turkiyede-19-milyonu-askin-ogrencinin-egitimi-icin-1-milyon-200-bin-ogretmen-gorev-yapiyor/2744878.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık. Ankara, https://doi.org/10.14527/9789944919289.
• Can, A. (2019). SPSS ile bilimsel araştırma süresince nicel veri analizi. Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara. https://doi.org/10.14527/9786053644484.
• CRED (2021). Disaster1 Issue No. 62 Year in Review 2020 Global Trends and Perspectives. Erişim tarihi: 20.07.2023 Erişim adresi: https://reliefweb.int/report/world/cred-crunch-newsletter-issue-no-62-may-2021-disaster-year-review-2020-global-trends-and.
• Çiftçi Baykal, D., Kardaş Özdemir, F. & Beydağ, K. (2023). Hemşirelik ve ebelik eğitimi alan üniversite öğrencilerinin afete hazırbulunuşluğu ve etkileyen faktörler. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi. 12(3), 401–411.
• Demirbilek, Ö. (2023). Büyük Kahramanmaraş depremi sonrası afet yönetimi sürecinin değerlendirilmesi ve gelecek için çözüm önerileri. İçinde M. Öztürk ve M. Kırca (Eds.), Kahramanmaraş Merkezli Depremler Sonrası İçin Akademik Öneriler (ss. 183–194). Özgür Yayınları.
• Demirbilek, Ö. & Gökkaya, E. (2022). Acil yardım ve afet yönetimi öğrencilerinde afetlere hazırlık durumları ile psikolojik sağlamlık durumlarının ilişkisinin incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(2), 617–624. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1001225.
• Demirbilek, Ö., Aksoy, Ş. & Ulutaşdemir, N. (2022). COVID-19 Salgın Döneminde Hastalara Yönelik Fedakârlık Ölçeği: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(4), 1428–1434. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1180383.
• EM-DAT (2018). EM-DAT Atlası- Türkiye. Erişim tarihi: 05.07.2023 Erişim adresi: https://www.emdat.be/emdat_atlas/sub_html_pages/sub_html_TUR.html.
• Fothergill, A., Palumbo, M. V., Rambur, B., Reinier, K. & McIntosh, B. (2005). the volunteer potential of inactive nurses for disaster preparedness. Public Health Nursing, 22(5), 414–421. https://doi.org/10.1111/j.0737-1209.2005.220506.x.
• Günay, B. & Ünal, F. (2023). Lise öğrencilerinin afet hazırbulunuşluk düzeyleri. [Bildiri sunumu]. Eurasia International Congress of Language, History and Culture. İksad Yayıncılık, Şanlıurfa.
• https://www.euroasiacongress.org/_files/ugd/614b1f_a1baac1fa83040e19c0d1bcc16688feb.pdf#page=11. IFRC (2022). What is a Disaster? | IFRC. Erişim tarihi: 18 02 2023. Erişim adresi: https://www.ifrc.org/our-work/disasters-climate-and-crises/what disaster#:~:text=Disasters%20are%20serious%20disruptions%20to,cope%20using%20its%20own%20resources.
• Kaya, S., Öztürk, M. & Türk, A. (2023). Yükseköğrenim düzeyine sahip bireylerde depreme hazırbulunuşluğu etkileyen sosyodemografik faktörler [Bildiri sunumu]. 5th International Congress on Multidisciplinary Social Sciences (ss. 197–204). Ankara: BIDGE Yayınları.
• Maurice, J. (2013). Mitigating disasters—a promising start. The Lancet, 381(9878), 1611–1613. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(13)61008-9.
• Michel, L. M. (2007). Personal responsibility and volunteering after a natural disaster: The case of Hurricane Katrina. Sociological Spectrum, 27(6), 633–652.
• Neumayer, E., Plümper, T. & Barthel, F. (2014). The political economy of natural disaster damage. Global Environmental Change, 24, 8–19. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2013.03.011.
• Raosoft (2023, 31 Ağustos). Sample size calculator. http://www.raosoft.com/samplesize.html.
• Şentuna, B. & Çakı, F. (2020). Balıkesir örnekleminde bir ölçek geliştirme çalışması: Afet hazırbulunuşluk ölçeği. İdealkent, 11(31), 1959-1983. https://doi.org/10.31198/idealkent.728896.
• Tatar, M. (2010). Öğretmen beklentisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2).
• Tercan, B. (2022). Afete dirençlilikte bireylerin afetlere hazırlığının incelenmesi: Erzincan ili örneği. Afet ve Risk Dergisi, 5(1), 261–269. https://doi.org/10.35341/afet.1063790.
• Thornley, L., Ball, J., Signal, L., Lawson-Te Aho, K. & Rawson, E. (2015). Building community resilience: Learning from the canterbury earthquakes. Kōtuitui: New Zealand Journal of Social Sciences Online, 10(1), 23–35. https://doi.org/10.1080/1177083X.2014.934846
• Tierney, K. J., Lindell, M. K. & Perry, Ronald,W. (2001). Facing the unexpected: Disaster preparedness and response in the United States. Washington, D.C.: The National Academies Press.
• Ünal, S., Ada, M., Gönen, T. ve Yıldırım, H. (2022). Uşak ilinin afet farkındalığı ve afete karşı hazırlık durum araştırması. Uşak Üniversitesi Fen ve Doğa Bilimleri Dergisi, 6(2), 113–125. https://doi.org/10.47137/usufedbid.1191514.