The Qur’an’s General Applicable Solution to Prevent Abuse: “M’arûf” Proposal

Yıl 2023, Cilt: 20 Sayı: 3, 1213 - 1223, 31.12.2023

Fatih Tiyek

https://doi.org/10.33437/ksusbd.1396893

Öz

The fact that the Quran provides significant convenience in the life of the person it addresses and offers measures to solve many possible problems through the principles it proposes and wants to be observed shows that the it is a solution-oriented book. Due to this aspect and its mission, it has suggested some measures to ensure that one party does not victimize the other in situations where mutual rights and obligations are in question, does not go to extremes for some reasons, and personal interests do not become dominant. One of the Quran's precautions and solution suggestions in this context is to observe "ma'rûf". Because "ma'ruf", which expresses something that the heart warms and loves because it is compatible with general acceptance and is mentally or religiously beautiful, leads people to more reasonable and realistic practices. Therefore, the "ma'rûf" that isgeneral shamil, which does not cause any harm and becomes a common proposal plays an important role in many issues such as divorce, alimony, will and dowry, where abuse, usurpation of rights and excess are possible, as it involves some mutual rights and responsibilities. In its usage in this context, the word expresses meanings such as "reasonable, legitimate, what should be, appropriate", so simply interpreting it as "good, beautiful" is not sufficient to convey what is meant. Therefore, in our study, we will try to reveal how it plays a role in preventing personal interests and abuse, along with its context-appropriate meaning, around concrete examples containing situations where the "ma'rûf" criterion is recommended. From this point of view, we will try to emphasize the appropriateness of the Qur'anic suggestions that point to the establishment of what should be, rather than the rightness of one side.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Quran, Ma'rûf, Abuse, Solution

Kur’an’ın Süistimali Önlemedeki Genel Geçer Çözümü: “Ma’rûf” Önerisi

Öz

Kur’an’ın muhatabı konumundaki insanın hayatında önemli kolaylıklar sağlaması, önerdiği ve gözetilmesini istediği ilkeler aracılığıyla birçok muhtemel probleme tedbirler sunması onun çözüm odaklı bir kitap olduğunu göstermektedir. Bu yönü ve misyonu sebebiyle karşılıklı hakların ve yükümlülüklerin söz konusu olduğu durumlarda bir tarafın diğerini mağdur etmemesi, bazı gerekçelerle aşırıya kaçmaması, kişisel çıkarların hâkim konuma gelmemesi için bazı tedbirler önermiştir. Kur’an’ın bu kapsamdaki tedbirlerinden ve çözüm önerilerinden biri de “ma’rûf”un gözetilmesidir. Çünkü genel kabule uygunluğu, aklen veya dinen güzel olduğundan dolayı gönlün ısındığı ve sevdiği hususu ifade eden “ma’rûf” insanları daha makul ve daha gerçekçi uygulamalara sevk etmektedir. Bu yüzden karşılıklı bazı haklar ve sorumluluklar içermesi sebebiyle suistimalin, hak gasbının ve aşırılığın muhtemel olduğu boşanma, nafaka, vasiyet, mehir gibi birçok hususta genele şamil, herhangi bir zarara yol açmayan ve teamül haline gelen “ma’rûf” önerisi önemli bir işlev görmektedir. Bu kapsamdaki kullanımlarında kelime, “makul, meşru, olması gereken, yakışan” gibi anlamları ifade ettiğinden onu sadece “iyi, güzel” şeklinde anlamlandırmak kastedileni aktarmada yeterli olmamaktadır. Bu yüzden çalışmamızda “ma’rûf” ölçütünün önerildiği durumları ihtiva eden somut örnekler etrafında bağlama uygun anlamıyla birlikte onun kişisel çıkarları ve suistimali önlemede nasıl rol oynadığını ortaya koymaya çalışacağız. Buradan hareketle de bir tarafın haklılığının değil de olması gerekenin tesisine işaret eden Kur’anî önerilerin yerindeliği vurgulanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur'an, Ma'rûf, Süistimal, Çözüm

Kaynakça

• Akbaş, A. (2015). Kur’ân’da İnsanın Mutluluğu. Rağbet Yayınları.
• Akpınar, Ali. (2002). Günümüz İnsanının Kur’ân’a Olan İhtiyacı. Diyanet İlmi Dergi, XXXVIII/3,113-136.
• Arı, A. (2012). “Vasiyyet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (C. 42, ss. 552-555), TDV Yayınları.
• Ateş, S. (1988). Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri (1-12). Yeni Ufuklar Neşriyat.
• Aydınlı, A. (1987). Hadis Istılahları Sözlüğü. Timaş Yayınları.
• Demirci, M. (2011). Vahiy Gerçeği. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Efendioğlu, M. (2003). “Ma’rûf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (C. 28, ss. 66), TDV Yayınları.
• Esed, M. (1999) Kur’an Mesajı. Çev. Cahit Koytak ve Ahmet Ertürk. İşaret Yayınları.
• Eyüboğlu, O. & Okuyan, M. (2008). Kur’an’ın Sosyo-Kültürel Koşulları Dikkate Alışı: Ma’rûf Kavramı Örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 26-27, 175-213.
• el-Ezherī, M. (t.y.). Tehẕību’l-luġa. (1-15). ed-Dârü’l-Mısriyye li’t-Te’lif ve’t-Tercüme.
• Ferahidi, H.b. A. (1424/2003). Kitâbu’l-‘ayn. (1-4) Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Gölcük, Ş. (2012). Kur’an ve Mekke. İz Yayıncılık.
• Hüseyin, T. (2003). Cahiliyye Şiiri Üzerine. Çev. Şaban Karataş. Ankara Okulu Yayınları.
• İbn Atıyye, E.M.A.b.G. (2007). el-Muḥarrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-azîz. (1-8). Dâru’l-Ḫayr.
• İbn Faris, E.H.A.b.F.b.Z. (1979). Mu'cemu mekâyisi’l-luğa. (1-6). Thk. Abdusselâm Muḥammed Harun. Dâru’l-Fikr.
• İbn Kesir, E.F.İ.İ.b.Ö. (2000). Tefsîru’l-Ḳurʾâni'l-ʿAẓîm. (1-15). Müessesetü Ḳurṭuba, Mektebetü’l/Evlâdi’ş-Şeyḫ li’t-Turâs̠. Karaman, H. vd. (2014). Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. (1-5). Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• el-Kurtubī, E. A. M. b. A. , el-Câmi li ahkâmi’l-Kur’ân. (1-24). Müessesetü’r-Risâle.
• el-Mâturîdî, E.M.M. (1426/2005). Te’vîlâtu ehli’s-sünne. (1-10). Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• el-Mâverdî, E.H.A.b.M.b.H. (t.y.). en-Nuket ve'l-’uyûn. (1-6). Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye - Müessesetü’l-Kütübi’s̠-S̠ekâfiyye..
• Muḳâtil b. Süleymân. (2002). Tefsîru Muḳâtil b. Süleymân. (1-5). Thk. Abdullah Mahmûd Şeḥhâte. Müessesetü’t-Târîḫi’l-ʿArabî.
• er-Râzî, E.A.F.M.b.Ö.b.H. (1401/1981). Mefâtîḥu’l-ğayb. (1-32). Dâru’l-Fikr.
• Şa’ban, Z. (2000). İslâm Hukuk İlminin Esasları. Terc. İbrahim Kâfi Dönmez. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Şimşirgil, A. & Ekinci, E.B. (2008). Ahmet Cevdet Paşa ve Mecelle, KTB Yayınları.
• et-Taberî, M.b.C. (2001). Câmiʿu’l-beyân ʿan te’vîli âyi’l-Ḳurʾân, (1-25). Dâru Hicr.
• Tan, Z. (2011). Kur’an Öncesi Arap Toplumunun Örf ve Adetlerini Bilmenin Kur’an’ı Anlamadaki Rolü: Kurban Örneği. Kur’an’ın Anlaşılmasına Katkısı Açısından Kur’an Öncesi Mekke Toplumu Sempozyumu, 27-78.
• Tiyek, F. (2018). Kur’an’ın Kamuoyu oluşturmadaki Rolü. Ankara Okulu Yayınları.
• Vatandaş, C. (2009). Kur’an’ın Hayata Müdahalesi (Bireyin ve Toplumun İnşası). Samsun’da Kur’an Günleri XI. Kur’an Sempozyumu: Kur’an ve Risalet, 177-192.
• Zemaḫşerî, M. (1998). el-Keşşâf an hakâiki gavâmizi’t-tenzîl ve uyûni’l-ekâvil fî vücûhi’t-te’vîl. (1-6). Mektebetü’l-Ubeykân.