AİLE İÇİ YAŞLI İSTİSMARI VE İHMALİ

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 1, 320 - 332, 30.04.2024

Hakkı Şimşek Hakan Evin

Öz

Ortalama yaşam süresi; insanların hastalıklara karşı kendilerini korumaları, yeterli beslenme ve sağlıklı yeme alışkanlıkları edinmeleri ve 20.Yüzyıldan itibaren tıp alanındaki gelişmeler sayesinde artmıştır. Birçok hastalığın erken tanı ve tedavi olanaklarının artması ile gelişmiş ülkelerde bu süre 75 yılın üzerine çıkmıştır. Türkiye’de de yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı giderek artmakta ve 2020-2050 yılları itibariyle 65 ve üzeri yaş aralığına sahip kişi sayısının 12 milyona ulaşacağı tahmin edilmektedir. 65 yaşından itibaren başlayan yaşlılık dönemi bireylerin bağımlılığının ve kaza riskinin arttığı, fiziksel yeteneklerinin azaldığı, pek çok kronik hastalığın yaşandığı bir dönemdir. Eski fiziksel ve ekonomik gücünden mahrum kalan yaşlı birey gerek toplumda gerekse bağlı olduğu ailede bir yük olarak görülmeye başlanmış ve bunun sonucunda yaşlı istismarı ve ihmali kavramı ortaya çıkmıştır. Bu çalışma, araştırma bölgesi olarak seçilen Adıyaman ilinde yaşayan yaşlı bireylerin aile içinde istismar ve ihmale maruz kalıp kalmadıklarını belirlemek amacıyla tasarlanmıştır. Çalışmada istismar ve ihmal çeşitleri, bunların belirtileri ve önlemek için öneriler tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yaşlı, Yaşlılık, İstismar, İhmal

Kaynakça

• Akdemir, N., Görgülü, Ü., ve Çınar, F.İ. (2008). “Yaşlı ihmali ve istismarı”. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 15 (1), 68-76.
• Altun, Ş.Ö. (2012). “Yaşlı istismarı ve ihmali”. II. Uluslararası ve VI. Ulusal Psikiyatri Hemşireliği Kongresi, Erzurum. 27-30.
• Arpacı, F. ve Bakır, B. (2017). “Yaşlı istismarı ve ihmali”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 21 (3), 691-703.
• Arslan, G.G. “Yaşlılıkta ihmal, istismar ve etik”, III Ulusal Yaşlılık Kongresi Kitabı, İçinde: Ergin, Ş. İzmir: Okullar Yayınevi, 2005:494-500.
• Beşer, A. ve Kıssal, A. (2016). Yaşlı istismarı ve ihmali. Yaşlılık: Disiplinlerarası Yaklaşım, Sorunlar, Çözümler-2.. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Dong, X. (2017). “Elder self-neglect: research and practice”. Clinical interventions in aging, 12, 949–954.
• Dönümcü, Ş. (2006)“Yaşlı ve sosyal hizmetler”, Turkiye Fiziksel Tıp Rehabilitasyon Dergisi, 2006:52(Ozel Ek A) 42-46.
• Erkal, S. (2008). “Aile içi şiddet ve yaşlılar”, Hacettepe Üniversitesi e-Dergisi. 2008 Ağustos (Erişim tarihi: 09 Eylül 2021): 1-8. Erişim adresi: www.sdergi.hacettepe.edu.tr/makaleler/ yaslivesiddet.pdf
• Erlingsson, C. L., Saveman, B. I. ve Berg, A. C. (2005). “Perceptions of elder abuse in Sweden: Voices of older persons”. Brief Treatment and Crisis Intervention, 5, 213–227.
• Ersanlı, K., Yılmaz, M, ve Özcan, K. “Algılanan duygusal istismar ölçeği (ADİÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2013;32:147-164.
• Fadıloğlu, Ç. ve Şenuzun Aykar, F. (2012). “Yaşlıda istismar ve ihmale yaklaşım”. ETD, 2012, 51.
• Fulmer, T., Aravanis, S.C., Adelman, R.D., Breckman, R., Holder, E., Lachs, M., O’Brien, J.G. ve Sanders, A.B. (1993). “Diagnostic and treatment guidelines on elder abuse and neglect”. Archives of Familiy Medicine, 2 (4), 371-388.
• Gülen, M., Aktürk, A., Acehan, S., Seğmen, M.S., Açıkalın, A. ve Bilen, A. (2013). “Yaşlı istismarı ve ihmali”. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 22 (3), 393-407.
• Haviland, W.A., Prins, H.E. L., Walrath, D. ve McBride, B. (2008). Kültürel Antropoloji, Deniz, İ. Sarıoğlu, V. (Çev.), İstanbul: Kaknüs
• Kılıç, Ü. (2009). Yaşlıları Huzurevi Yaşamını Seçmeye Zorlayan Nedenlerin Belirlenmesi. (Yüksek Lisans tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Kıssal, A. ve Beşer, A. (2009). “Yaşlı İstismar ve İhmalinin Değerlendirilmesi”. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8 (4), 357-364.
• Kingston, P. ve Penhale, B. (1995). “Elder abuse and neglect: issues in the accident and emergency department”. Accid Emerg Nurs, 3 (3), 122-8.
• Kurt, G., Beyaztaş, F., Erkol, Z. (2010). “Yaşlıların Sorunları ve Yaşam Memnuniyeti”. Adli Tıp Dergisi, 24 (2), 32-39.
• Kutsal, Y.G. (2002). Geriatri. Ankara: H.Ü. Geriatrik Bilimler Uygulama ve Araştırma Merkezi.
• Mysyuk, Y., Westendorp, R. G. J. ve Linderberg, J., (2013). Added value of elder abuse definitions: A review, Ageing Research Reviews, 12, 50–57.
• Özmete, E. (2016). “Hwalek-Sengtock yaşlı istismarı tarama testi: Türkçeye uyarlama çalışması”. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 17 (1), 45-52.
• Quinn, M. J. ve Tomita, S. K. (1997). Elder abuse and neglect: causes, diagnosis and intervention strategies (2nd ed.) New York: Springer.
• Sayan, A. ve Durat, G. (2004). “Yaşlı İstismarı ve İhmali: Önleyici Girişimler”. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 7 (3), 97-106.
• Tıktık, A. (2007). “Türkiye’de yaşlıların durumu ve ulusal eylem planı. Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü. http://www.sp.gov.tr/documents/TurkiyedeYaslilarin DurumuveYaslanmaEylemPlani.pdf, Erişim Tarihi: 12.05.2022.
• Tomanbay, İ. (2002). Sosyal Rehabilitasyon-Sosyal Geriatri. Yeşim Gökçe Kutsal (Ed.), Geriatri içinde. Ankara: Turgut. 248-259.
• Türkiye İstatistik Kurumu, (2020). İstatistiklerle Yaşlılar 2020. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2020-37227, Erişim Tarihi: 05.02.2022
• Uysal, O.A. (2002). “Dünya’da Yaygın Bir Sorun: Yaşlı İstismarı ve İhmali”. Aile ve Toplum, 5 (2), 43–49.
• Wang, J.J. (2006). “Psychological abuse and its characteristic correlates among elderly Taiwanese”. Archives of Gerontology and Geriatrics, 42 (3), 307-318.
• WHO, (2002). “Toronto Declaration on the Global Prevention of Elder Abuse and Report of the UN High Commissioner for Human Rights on Human Rights Situation of Older Persons”.
• Yeşil, P., Taşçı, S., Öztunç, G. (2016). “Yaşlı istismarı ve ihmali”. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilim Enstitüsü Dergisi, 6 (2), 128-34.