İstanbul İlindekı̇ Üniversite Öğrencilerinin Kadına İlişkin “Namus” Anlayışı ile İlgili Tutumlarının ve İlişkili Faktörlerin Araştırılması

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 545 - 569, 30.11.2023

Muzaffer Berna Doğan Yasemin Çavuş Solmaz Burcu Öz⁹ Fatime Erdoğan Hatice Özdoğan

https://doi.org/10.33708/ktc.1281001

Öz

Öz: Bu çalışmada bir toplumun kültürel ve sosyal yapısının değişmesinde ve gelişmesinde rol
oynayan en önemli dinamiklerinden biri olan üniversite öğrencilerinin, kadına ilişkin namus ile
ilgili tutumlarının ve ilişkili faktörlerin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma tanımlayıcıkesitsel
tiptedir. 200 üniversite öğrencisi araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Çalışma
verileri, öğrencilerin tanıtıcı özelliklerini içeren Kişisel Bilgi Formu ve Kadına İlişkin Namus
Anlayışı Tutum Ölçeği” (KİNATÖ) ile toplanmıştır. Öğrencilerin yaş ortalaması 20,98±1,80,
%69,5’i (n=139) kadın, %30,5’i (n=61) erkek, %62’si (n=124) sağlık ile ilgili bölümlerde
okumaktadır. Genel olarak erkek öğrencilerin, imam hatip lisesinden mezun olmuş, sayısal ile
ilgili bölümlerde okuyan, annesi okur-yazar olmayan, köyde doğan, babası okur-yazar
olmayan, Güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgesinde doğan öğrencilerin namus ile ilgili
geleneksel bir bakış açısında sahip olduğu görülmüştür. Bu çalışmada ailenin, cinsiyetin, kırsal
bölgede doğmanın ve yaşamanın, eğitimin namus algısı üzerinde etkili olduğu görülmektedir.
Tüm eğitim aşamalarında, sosyal medya ve iletişim araçlarında, vaaz ve hutbelerde toplumsal
cinsiyet rolleri, kadın-erkek eşitliği, hukuki düzenlemeler ile ilgili bilgilendirmelerin
gerçekleştirilmesi sağlanabilir. Konunun kök nedenlerinin ve önlemlerin belirlenmesi
açısından farklı sosyal çevreye sahip geniş kitlelerle gerçekleştirilecek projelerin, araştırmaların
gerçekleştirilmesi desteklenmelidir.

Anahtar Kelimeler

kadınlar, kadının rolü, erkeğin rolü, cinsiyet eşitliği

Evaluation of the Attitudes and Related Factors of University Students in Istanbul Regarding Women-Related Conception of ‘Honor’

Öz

Abstract: The study was conducted to determine the attitudes of university students, who are
one of the most important dynamics that play a role in the change and development of the
cultural and social structure of a society, regarding honor towards women and related factors.
The research is descriptive-cross-sectional. 200 university students formed the sample of the
research. The data of the study were collected with the Personal Information Form, which
includes the descriptive characteristics of the students, and the “Attitude Scale for the
Women-Related Conception of ‘Honor’” (ASWRCH). The mean age of the students was
20.98±1.80, 69.5% (n=139) female, 30.5% (n=61) male, 62% (n=124) studying health. Male
students, who graduated from imam hatip high school, studied in the departments related to
numeracy, whose mother was illiterate, who were born in a village, whose father was illiterate,
who were born in the Southeastern and Eastern Anatolia regions, have a traditional point of
view regarding honor. It is seen that family, gender, being born and living in a rural area,
education have an impact on the perception of honor. For a systematic mentality change, it can
be ensured that information on gender roles, equality between women and men and legal
regulations can be provided in all educational stages, in the social media and communication
tools and sermons. In order to determine the root causes of the issue and measures, projects and
researches should be carried out with large audiences with different social environments

Anahtar Kelimeler

women, gender equity, Women’s Role, Men’s Role

Kaynakça

• Acar, F., Altunok, G. (2013). The “politics of intimate” at the intersection of neo-liberalism and neo-conservatism in contemporary Turkey. Women’s Studies International Forum, 41(P1), 14–23. https://doi.org/10.1016/j.wsif.2012.10.001.
• Acar Gündüz, G. (2020). Üniversite Öğrencilerinin Kadına İlişkin Namus Kavramı ve Namus Adına Kadına Uygulanan Şiddete Bakış Açısının İncelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Beykent Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Aksoy, A., Vefi̇kuluçay Yılmaz, D. (2019). Bir İnsan Hakları İhlali: Namus Cinayetleri. Researcher: Social Science Studies, 7(1), 1–19.
• Altınova, H. H., Duyan, V. (2013). Toplumsal Cinsiyet Algısı Ölçeğinin Geçerlik Güvenirlik Çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(2), 9–22.
• Altunel, M. (2012). Namus! Ankara Barosu Dergisi, 2012(1), 215–217.
• Aslan Turan, E. (2020). Diyarbakırlı Kadınlarda Namus, Kadınlık ve Din. İstanbul Üniversitesi Kadın Araştırmaları Dergisi, 20, 51–85. https://doi.org/10.26650/iukad.2020.0003
• Bağlı, M. (2008) Töre ve/veya Namus Adına Cinayet İşleyen Suçlu ve Zanlıların Sahip Oldukları Toplumsal Değer Yapıları, Aile İlişkileri Ve Kişilik Özellikleri İle Bunların Sosyo- Ekonomik Analizine İlişkin Bir Araştırma, TÜBİTAK SBB Proje, Proje No: 106K360, s. 1-171
• Bağlı, M., & Özensel, E. (2011). Türkiye’de töre ve namus cinayetleri: Töre ve namus cinayeti işleyen kişiler üzerine sosyolojik bir araştırma. İstanbul: Destek Yayınevi.
• Başar, F. (2017). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Kadın Sağlığına Etkisi. ACU Sağlık Bilimleri Dergisi, 2017(3), 131–137. Bilgin, R. (2016). Geleneksel ve Modern Toplumda Kadın Bedenı̇ ve Cı̇nsellı̇ğı̇, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), 219-243
• Çaylan Çağlayan, M., Topatan, S. (2020). Erkek Üniversite Öğrencilerinin Kadın Algıları ve Namusa İlişkin Tutumları. Turkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi, 28(1), 77–89. https://doi.org/10.5336/mdethic.2019-70860
• Cinsel Eğitim Tedavi ve Araştırma Derneği. (2007). Cinsel Yaşam ve Sorunları. https://cetad.org.tr/CetadData/Books/21/pdf-dosyasini-indirmek-icin-tiklayiniz.pdf.
• Demircioğlu, S. (2021). Türkiye’de Namus Olgusuna Bakış: Sosyolojik ve Hukuki Analiz. Sosyolojik Düşün, 6(2), 204–236. https://doi.org/10.37991/sosdus.872094.
• Demirel, G., Kaya, N., Ertekin Pınar, Ş., Değerli, B., Gökmen, E. (2019). Üniversite Öğrencilerinin Kadına İlişkin Namusa, Şiddete ve Cinsiyetçiliğe Yönelik Tutumları. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 6(3), 479–490. https://doi.org/10.5152/hsp.2019.478060.
• Dişsiz, M., Hotun Şahin, N. (2008). Evrensel bir kadın sağlığı sorunu: kadına yönelik şiddet. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 1(1), 50–58.
• Er Güneri, S., Şen, S. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Kadına İlişkin Namus Anlayışı Tutumları. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 27(4), 258–266.
• Ertekin Taştan, L. (2021). Üniversite Öğrencilerinin Namus Algısı ile Sosyal Ağ Kullanımı Arasındaki İlişki [Yüksek Lisans Tezi]. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Gürsoy, E., Arslan, H. (2011). Üniversite Öğrencilerinde Kadına İlişkin “Namus” Anlayışı Tutum Ölçeği (KİNATÖ) Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Sağlık ve Toplum, 21(3), 28–37.
• Gürsoy, E., Arslan Özkan, H. (2014). Türkiye’de Üniversite Öğrencilerinin Kadına İlişkin “Namus” Algısı. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 5(3), 149–159. https://doi.org/10.5505/phd.2014.18480
• Hamzaoğlu, M. ve Konuralp, E. (2019) Geleneksel Toplumlarda Namus Olgusu ve Namus Cinayeti: Türkiye Örneği, İstanbul Üniversitesi Kadın Araştırmaları Dergisi, 51-65.
• Irmak Vural, P., Körpe, G. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Kadınlık-Erkeklik ve Kadına İlişkin Namus Anlayışı Tutumu. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 2(3), 155–166.
• Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu. (2021). Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu Yıllık Veri Raporu. https://kadincinayetlerinidurduracagiz.net/veriler/3003/kadin-cinayetlerini-durduracagiz-platformu-2021-yillik-veri-raporu .
• Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu. (2022). Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu Yıllık Veri Raporu. https://kadincinayetlerinidurduracagiz.net/veriler/3040/kadin-cinayetlerini-durduracagiz-platformu-2022-yillik-veri-raporu .
• Kalav, A. (2012). Namus ve Toplumsal Cinsiyet. Mediterranean Journal of Humanities, 2(2), 151–163. https://doi.org/10.13114/mjh/20122743.
• Karagöz, Y. (2021). Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve Yayın Etiği: SPSS ve AMOS Uygulamalı Nicel-Nitel-Karma (3rd ed.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kızılırmak, A., Çakıcı, N. (2021). Hemşirelik Öğrencilerinin Evlilik Öncesi Cinselliğe Bakış Açıları ile Namus Anlayışları Arasındaki İlişki. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 9(2), 655–671. https://doi.org/10.33715/inonusaglik.814435.
• Kolburan, Ş. G. (2017) Kadın Cinayetleri Konusunda Nedensel Bir Değerlendirme: Sahip Olma Güdüsü, Adli Tıp Bülteni, 22(3), 194-199.
• Kumcağız, H., Dadashzadeh, R. (2017). Attitudes and Correlates of Turkish College Students in Relation to Female Honour. Journal of Education and Practice, 8(4), 121–128.
• Okay, Y. (2021) Toplumsal Cinsiyet Yaklaşımının Kadınların Emek Piyasasına Katılımına Etkisi, Ünye İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 12-33.
• Öztürk, M., Tire, O. (2019). Sosyodemografik Değişkenler ve Namus Adına Kadına Uygulanan Şiddete Yönelik Tutum: Üniversite Gençliği Üzerine Bir Araştırma. Turkish Studies-Social Sciences, 14(6), 3383–3400. https://doi.org/10.29228/turkishstudies.39837.
• Şahin, E. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Kadına İlişkin “Namus” Algısı [Yüksek Lisans]. Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics. Pearson.
• T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. (2006). Töre ve Namus Cinayetleri İle Kadınlara ve Çocuklara Yönelik Şiddetin Sebeplerinin Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan TBMM Araştırma Komisyonu Raporu. https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/handle/11543/2784.
• World Economic Forum. (2021). Global Gender Gap Report 2021. https://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2021.pdf.
• Yaşar, B. (2011). Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutumlarının Kadın Sağlığı Hemşireliği Açısından Değerlendirilmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Zeyneloğlu, S. (2008). Ankara’da Hemşirelik Öğrenimi Gören Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları [Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.