Molière in Turkish Academic Studies: A Meta-Synthesis Study

Yıl 2022, Sayı: 15, 240 - 270, 10.12.2022

Cansu Avcı Erdoğan Kartal

https://doi.org/10.46250/kulturder.1197189

Öz

Molière, who is one of the most proficient representatives of writing, especially for the genre of comedy, is not only accepted as a leader in French literature, but also in world literature as an author whose work has been relatable to readers from the 17th century till now. Without any doubt, the reason he is still being talked about in today’s world is because of the way he could combine his era’s faults and troubles in a humorous way and then reflect this into his work. Thus, the author aims not only to entertain but also to educate his audience by observing human nature in all its details and revealing its troubles. Even though centuries have passed since his death, Molière's works, which are still relatable, continue to be read with such interest in Turkey just as they are all around the world. His plays are also often exhibited by professional and amateur actors and are met with great interest by the audience. In addition to all this, Molière also continues to be the subject of different academic studies in Turkey. In this study, which is structured following the "meta-synthesis" research technique - one of the basic qualitative research techniques - it is aimed to determine what kind of academic studies have been carried out about Molière in Turkey and to evaluate and interpret the qualitative findings gathered as a result of these studies.

Anahtar Kelimeler

Molière, research studies, Turkey, comedy, meta-synthesis

Türkiye’deki Akademik Çalışmalarda Molière: Bir Meta-Sentez Çalışması

Öz

Özellikle komedya türünde sadece Fransız edebiyatının değil dünya edebiyatının da en usta temsilcilerinden biri olarak kabul edilen Molière, 17. yüzyıl klasik dönemden günümüze değin güncelliğini kaybetmemiş önemli yazarlardan biridir. Bu büyük yazarın günümüzde bile adından bu denli sıklıkla söz ettirmesinin nedeni ise hiç şüphesiz yaşadığı dönemin kusur ve aksaklıklarını gülmeceyle (komediyle) harmanlayarak bunu büyük bir ustalıkla eserlerine yansıtmasıdır. Böylelikle yazar, insan doğasını bütün ayrıntılarıyla gözlemleyip, onun zaaflarını ortaya koyarak seyircisini sadece eğlendirmeyi değil aynı zamanda eğitmeyi de hedefler. Ölümünün üzerinden yüzyıllar geçmesine rağmen güncelliğini hala koruyan Molière’in eserleri, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de hala ilgiyle okunmakta, oyunları sıklıkla profesyonel ve amatör oyuncular tarafından sergilenmekte ve oldukça de büyük bir ilgi ile karşılanmaktadır. Bütün bunların yanı sıra Molière aynı zamanda Türkiye’deki farklı akademik çalışmalara da konu edilmeye devam etmektedir. Temel nitel araştırma tekniklerinden biri olan “meta-sentez” tekniğine göre yapılandırılan bu çalışmada, Türkiye’de Molière üzerine ne türden akademik çalışmaların yapıldığının belirlenmesi ve bu çalışmalar neticesinde elde edilen nitel bulgularının değerlendirilerek yorumlanması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Molière, akademik çalışmalar, Türkiye, komedi, meta-sentez

Kaynakça

• Akalın, Esine (2003). “Molière’s Le Bourgeoise Gentilhomme laughter as a dangerous emotion in theatre”. Ege University 8th International Culture Symposium (21- 23 May 2003). İzmir: Ege Üniversitesi.
• Akça, Tamer (2011). “Bir Rahip, Güneş Kral XIV. Louis, Antik Mısır Güzelleri ve Molière’in Yolları Ne Zaman Kesişir? Tıp Biliminin Tarihine Alternatif Bir Bakış”. Türk Üroloji Dergisi, 37(4): 357-363.
• Alp, Eylem (2010). “The Journey of the Turquerie on Different Cultural Stages of Molière”. Homelands in Translation (13th -19th September 2010). Isola di Procida (Napoli), Italy: Summer School in Naples.
• Alpar, Melek ve Ağıldere Timur, Suna (2005). « Les adaptations en turc des œuvres de Molière ou la naissance du théâtre contemporain en Turquie ». Colloque International : Textes et Mondes en Déplacement (24- 46 Novembre 2005). Porto, Portugal : Faculdade de Letras da Universidade do Porto.
• And, Metin (1974). “Türkiye’de Molière”. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 5: 51-64.
• Ardalı Büyükarman, Didem (2022). “Tanzimat Tiyatrosunda Molière Etkisiyle Kaleme Alınmış Telif Piyesler”. Molière 400 Yaşında (11-12 Mayıs 2022). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Arıcan, Ecem (2013). Molière’in “George Dandin” Oyununun İncelenmesi ve Angelique Karakterinin Stanislavski Yöntemi Üzerinden İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arıcı, Oğuz (2022). “Molière ve Komik Ritim”. Molière 400 Yaşında (11-12 Mayıs 2022). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Arıkan, Yılmaz (2011). Uygulamalı Yaratıcı Monologlar. İstanbul: Pozitif Yayınları.
• Au, Wayne (2007). “High-Stakes Testing and Curricular Control: A Qualitative Metasynthesis”. Educational Researcher, 36(5): 258-267.
• Aydın, Abdulhalim (2017). “Molière’in Tartuffe’ünde Satirik Öğeler”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(50): 25-30.
• Bankır Mesçioğlu, Seldağ (2022). “17. yy. Düşüncesinde Molière’in Yapıtına Bir Bakış”. Molière 400 Yaşında (11-12 Mayıs 2022). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Demiral, Serkan ve Kaya, Muzaffer (2013). “Molière’in Cimri Adlı Tiyatro Eserinin 3. Bölümünün 2. Sahnesinin Nur Nirven Tarafından Türkçeye Çevirisinin Vinay ve Darbelnet’nin Çeviri Yöntemlerine Göre Çözümlemesi”. 13. Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu (26-28 Eylül 2013). Kars: Kafkas Üniversitesi.
• Dicle Başbuğ, Esra (2016). “From Molière’s Tartuffe to Nazım Hikmet’s Tartüf”. 10th International Conference on Social Sciences (23rd to 24th September 2016). Madrid, Spain.
• Divarcioğlu, Davut (2017). “Transfer Scenes based on Different Translations of the Middle Class Gentleman of Molière in Turkish”. 8th Annual International Conference on Arts and Literature (24-26 August 2017). Budapest, Hungary: ELTE University.
• Efeoğlu, Ertuğrul (2015). “Les deux traductions en turc de L’École des femmes de Molière”. Synergies Turquie, 8: 157-166.
• Efil, Muhammed ve Uz, Emin (2019). “Klasik Doğu ve Batı Edebiyatındaki Cimri Karakteri: Câhız ve Molière Örneği”. Bilimname, 39(3): 321-354.
• Etensel İldem, Arzu (2006). “Adapter et/ou traduire: l’univers de Molière recréé par Ahmet Vefik Pacha”. Dans Interdisciplinarité en traduction : Actes du IIème Colloque International sur la Traduction organisé par l’Université Technique de Yıldız. Ed. Sündüz Öztürk Kasar. İstanbul: Les Éditions Isis, 153-162.
• Etensel İldem, Arzu (2022). “Molière ve Comédie-Ballet”. Molière 400 Yaşında (11-12 Mayıs 2022). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Etensel İldem, Arzu (2022a). “Molière 2022: autour de sa dernière pièce Le Malade Imaginaire”. Frankofoni, 40(1): 153-161.
• Etensel İldem, Arzu (2022b). “Molière’in Tiyatrosunda Barbon”. MOLESTO: Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 5(2): 376-391.
• Ezici, Türel (2016). “Molière’in Amphitryon Oyununu Günümüzde Kadın Olmak Perspektifinden Repertuvara Almak”. Sahne ve Müzik Eğitim-Araştırma e-Dergisi, 3: 133-146.
• Firidinoğlu, Nilgün (2022). “Osmanlı- Türkiye Sahnelerinde Molière Temsilleri: Değişen Alımlama Biçimleri ve Eleştirel Tartışmalar”. Molière 400 Yaşında (11-12 Mayıs 2022). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Genç, Aliye ve Yalçın, Perihan (2021). “Molière’in Hastalık Hastası (Le Malade imaginaire) Adlı Tiyatro Eserinin Çeviri Stratejileri ve İşlemleri Açısından İncelenmesi”. 6. Uluslararası Akademik Araştırmalar Kongresi Özet Kitapçığı. Ed. Ceren Haktanır ve Parisa Göker. Elazığ: Asos Yayınevi, 70-72.
• Genç, Hanife Nalan ve Erdoğan Güveli, Songül (2014). “L’Avare de Molière en classe de FLE”. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 28: 13-28.
• Göğercin, Ahmet (2019). “Öteki’yle Kendini Savunmak: Bulgakov’un Molière Efendi’si”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 42: 1-20.
• Göker, Cemil (1982). Fransa’da Edebiyat Akımları. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Basımevi.
• Gürses Şenbay, Selin (2022). “Bir Saray Pratiği Olarak Molière Tiyatrosu”. Molière 400 Yaşında (11-12 Mayıs 2022). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Güzelyürek Çelik, Pınar (2012). “Molière’in Oyunlarında Kişi Adları ve Anlamları”. Yeni Tiyatro, 34: 50–55.
• Hemiş, Özlem (2022). “Çağdaşımız Tartuffe”. Molière 400 Yaşında (11-12 Mayıs 2022). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Karaboğa, Kerem (2022). “Molière, Haldun Taner ve Bizim Tiyatro”. Molière 400 Yaşında (11-12 Mayıs 2022). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Karacadal, Özge (2018). “Molière’in Eserlerinde Yapmacıklık, Sahtekârlık ve İkiyüzlülük İzlekleri: Kibarlık Budalası ve Hastalık Hastası’nın İncelenmesi”. 2nd International Black Sea Conference on Language and Language Education (September 21-22, 2018). Sinop, Turkey: Sinop University.
• Karadağ, Ayşe Banu ve Kurt Williams, Çiğdem (2015). “Reformlar Çağında Türkiye’de Molière’in Yeniden Yazımı: 19. Yüzyılın İkinci Yarısı”. Humanitas-Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5): 127-136.
• Kartal, Erdoğan (2011). “Frankofoni Dergisinin İçerik Analizi Yöntemiyle Değerlendirilmesi”. Frankofoni, 23: 403-416.
• Kocaman, Şengül (2019). “Molière Oyunlarında Kadın Karakterler”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1): 167-179.
• Koyun, Meryem (2014). Molière ile Feraizcizade Mehmet Şakir'e Ait Oyunların Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Küçükali, Şüheda (2021). Molière’in “Cimri” Adlı Oyunundaki “Elise” Karakterinin Kukla Uyarlaması. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Kurt Williams, Çiğdem (2015). Réécrire Molière en Turquie à l'âge des réformes (Seconde moitié du XIXe siècle). Strasbourg Üniversitesi ile ortak eşdanışmanlı Doktora Tezi. İstanbul : Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kurt Williams, Çiğdem (2019). “Chambord Şatosu’ndan Osmanlı Sahnelerine Taşınan Şamata: Yirmi Çocuklu Bir Adam yahut Fettan Zaman İnsana Neler Yapmaz”. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, 29: 1-15.
• Kurt Williams, Çiğdem (2020). “Molière en Turquie (17e-19e siècles)”. La Revue de la BNU, 22: 108-115.
• Kurt Williams, Çiğdem (2022). “Geleneğin Çevirisi: Tanzimat Dönemi Molière Çevirilerinde Osmanlı Halk Tiyatrosu Öğeleri”. Molière 400 Yaşında (11-12 Mayıs 2022). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Kuyumcu, Fehime Nihal (2013). “Using Theatre Techniques in Foreign Language Education: A Study on Molière’s Plays”. Procedia- Social and Behavioral Sciences, 70: 6-10.
• Özençel, Tolga Özenç (2012). Oyuncu Eğitiminde Molière’in Tiyatro Oyunlarının Yeri, Dramaturjisi, Reji ve Diksiyon Çalışması. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özgen, Deran (2016). Cumhuriyet öncesi Türk Tiyatrosu'nda Ahmet Vefik Paşa'nın Yeri ve Uyarladığı Oyunların Analizi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özgü, Melahat (1974a). “Molière’in 300. Doğum Yıldönümü Anısına: Molière”. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 5: 1-23.
• Özgü, Melahat (1974b). “Almanya ve Avusturya’da Moliere’i Yaşatanlar”. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 5: 65-97.
• Öztokat Kılıçeri, Nedret (2022). “Molière’den Ionesco’ya: Kibarlık Budalası ve Ders’te Dünya ve İnsan Betimi”. Molière 400 Yaşında (11-12 Mayıs 2022). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Öztürk, Hüseyin Necmi (2022). “Alceste’in Yalnızlığı Üzerinden Bir Toplum Eleştirisi: Le Misanthrope”. Molière 400 Yaşında (11-12 Mayıs 2022). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Polat, Seyat ve Ay, Osman (2016). “Meta-Sentez: Kavramsal bir Çözümleme”. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi (ENAD), 4(2): 52-64.
• Şahin, Emir Ali (2021). “Molière’in Scapin’in Dolapları’na Yapılan İki Uyarlamanın Yerlilik Bakımından Karşılaştırılması: Dekbazlık-Ayyar Hamza”. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 11(22): 45-76.
• Şahin, Seval (2022). “Teodor Kasap’ın Molière Uyarlamaları: Pinti Hamid ve İşkilli Memo”. Molière 400 Yaşında (11-12 Mayıs 2022). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Sayın, Mehmet (2010). “Molière ve Cimri’ye İlişkin Yazınsal Saptamalar”. VI. Ulusal Frankofoni Kongresi (20-22 Mayıs 2010). Kars: Kafkas Üniversitesi.
• Sefer, Hasan (2016). “Moliere’in Cimri’sinin Çevirileri Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme”. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 4: 48-57.
• Şener, Sevda (1974). “Molière ve Türk Komedyası”. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 5: 25-31.
• Şengül, Abdullah (2020). “Çeviri ve Tiyatro: Molière Çevirilerinin Türk Tiyatrosuna Etkisi”. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimle Enstitüsü Dergisi, 10(1): 78–87.
• Sönmez, Leyla (2014). Analyse des procédés comiques dans Le misanthrope, Don Juan, Les fourberies de Scapin, Le malade imaginaire et Tartuffe de Molière. Thèse de doctorat. Adana: Université de Çukurova, Institut des sciences sociales, Département de didactique du Français langue étrangère.
• Soydaş, Hakan (2017). “Ferâizcizâde Mehmed Şakir’in İnâdcı Yâhûd Çöpçatan ve Evhâmî Oyunlarında Molière Etkisi Üzerine Bir İnceleme”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 58: 1–14.
• Taştemel, Ferhat (2022). “Bir Efsane, İki Oyun: Molière’den Montherlant’a Değişen Don Juan Efsanesi”. MOLESTO: Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 5(2): 407-419.
• Tekin, Nesrin (2009). “Recaizade Mahmud Ekrem’in Araba Sevdası ve Molière’in Gülünç Kibarlar Adlı Yapıtlarında Toplum Eleştirisi”. CAFT: International Congress of Comparative Literature and the Teaching of Literature and Language: We Speak the Same Culture (29 April-1 May 2009). Ankara, Turkey: Gazi University.
• Tolun, Atila (1974). “Ahmet Vefik Paşa'nın Molière Çevirilerinde Anlatım Nitelikleri”. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 5: 33-47.
• Tolun, Atila (1978). “Uyarlamalar ve Ahmet Vefik Paşa’nın Uyarlamalarının Özellikleri”. Türk Dili Çeviri Sorunları Özel Sayısı, 322: 96-104.
• Tolun, Atila (2007). Ahmet Vefik Paşa’nın Molière Çevirileri. İstanbul: Mitos-Boyut Yayınları.
• Tuncel, Bedrettin (1973). L’introducteur de Molière en Turquie: Ahmet Vefik Pacha. Ankara: Başnur Matbaası.
• Turgut, Dilek (2022). “Molière'in Oyunlarında Aşk Teması”. MOLESTO: Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 5(2): 420-430.
• Uçankuş, Dalya (2021). Jean-Baptiste Poquelin Molière’in Kadın Kimliğine Bakışı. Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uluğtekin, Gül (2009). “Le Tartuffe’ten Tartüf’e: Ahmet Vefik Paşa’dan Bir Çeviri-Uyarlama”. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 30: 123-140.
• Uluğtekin, Melahat Gül (2004). Ahmet Vefik Paşa’nın Çevirilerinde Osmanlılaşan Molière. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ünlü, Nil (1998). Tiyatroda Temel Güldürü Tekniklerinin Molière Komedyalarında İşleniş Biçimleri Üzerine Dramaturgik Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uygur, Erdoğan (2003). “Molière ve Ahundof Tiyatrosunda Cimri Karakterleri Harpagon ve Hacı Kara”. Türkoloji Dergisi, 16(2): 145-164.
• Vardar, Berke (1967). Fransız Edebiyatı. İstanbul: Dönem Yayınları.
• Vural Kara, Sergül ve Aslan, Erdinç (2015). “Molière’in L’Avare Eseri Işığında Tiyatro Metinleri Çevirilerinin Dil Kullanımları Açısından Değerlendirilmesi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(36): 267–273.
• Yalçın, Perihan ve Şahin, Şeyma (2017). “Molière’in Cimri Adlı Eseri ile Türkçe Çevirilerinin Karşılaştırmalı Çözümlemesi”. International Journal of Language Academy, 5(6): 1–11.
• Yassıtepe Ayyıldız, Ece (2022). “Direktör Ali Bey’in Ayyar Hamza Adlı Oyununda Molière Etkisi: Kiproko Kavramı”. MOLESTO: Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 5(2): 392-406.
• Yassıtepe, Ayyıldız, Ece (2022). “Direktör Ali Bey’in Ayyar Hamza Adlı Oyununda Molière Etkisi ve Quiproquo Kavramı”. Molière 400 Yaşında (11-12 Mayıs 2022). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Yıldız, Bayram (2007). “Adaptasyon Meselesi, Ahmet Vefik Paşa ve Zoraki Tabib Örneği”. Turkish Studies, 2(3): 638-659.
• Yılmaz, Çağatay (2022). “Molière Tiyatrosunda İzler ve Esinlenmeler”. Molière 400 Yaşında (11-12 Mayıs 2022). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Zeytinkaya, Dilber (2016). “Gideon Toury’nin Erek Odaklı Kuramı Işığında Bedrettin Tuncel’in İnsandan Kaçan Başlıklı Çevirisi”. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 4(Nisan Özel Sayısı): 35-47.