Examination of Tanbûrî Cemil Bey Kemençe Style in The Context of the "Çeçen Kızı"

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 1, 62 - 85, 25.02.2024

Abdurrahman Özsağır

Öz

The oldest records in which we can hear the kemençe are the gramophone records of Tanbûrî Cemil Bey, recorded in the early 1900s. From that date on, Cemil Bey's records became like a school and by many performers were listened to and imitated repeatedly and were influenced by his style. Thus, Cemil Bey kemençe ecole was formed. In this study, to reveal the changes experienced by Cemil Bey's kemençe style, the performances of "Çeçen Kızı" by Ruşen Ferit Kam and İhsan Özgen, representatives of the Cemil Bey kemençe ecole were examined in comparison with Cemil Bey's performance. As a method, the work was notated separately as each performer played it. First, the style characteristics of the performers were determined based on the written notes and then the performances were compared with Cemil Bey's performance. As a result, while İhsan Özgen presents a performance closer to Cemil Bey in terms of the speed and length of the work, Ruşen Ferit Kam's performance is closer to Cemil Bey in terms of the use of expression elements and ornamentation techniques. While there is a more imitative performance in Ruşen Ferit Kam; It has been concluded that İhsan Özgen created his own style by digesting Cemil Bey's style rather than imitation and adding innovations to it.

Anahtar Kelimeler

Kemençe, Style, Tanburi Cemil Bey

TANBÛRÎ CEMİL BEY KEMENÇE TAVRININ “ÇEÇEN KIZI” ESERİ ÖZELİNDE İNCELENMESİ

Öz

Kemençenin sesini duyabildiğimiz en eski kayıtlar 1900’lü yılların başında kaydedilen Tanbûrî Cemil Bey’in taş plak kayıtlarıdır. O tarihten itibaren Cemil Bey plakları adeta bir okul olmuş ve birçok icracı tarafından tekrar tekrar dinlenip, taklit edilerek tavrından etkilenilmiş; böylelikle Cemil Bey kemençe ekolü oluşmuştur. Bu çalışmada Cemil Bey kemençe tavrının yaşadığı değişimleri ortaya koymak adına Cemil Bey kemençe ekolünün temsilcilerinden Ruşen Ferit Kam ve İhsan Özgen’in “Çeçen Kızı” eseri icraları Cemil Bey’in icrasıyla mukayeseli bir şekilde incelenmiştir. Yöntem olarak eser, her bir icracının çaldığı şekliyle ayrı ayrı notaya alınmıştır. Yazılan notalar üzerinden önce icracıların tavır özellikleri belirlenmiş, ardından söz konusu icraların Cemil Bey’in icrasıyla mukayesesi yapılmıştır. Sonuç olarak İhsan Özgen eserin hızı ve uzunluğu bakımından Cemil Bey’e daha yakın bir icra ortaya koyarken Ruşen Ferit Kam’ın icrası ifade unsurları ve yorumlama tekniklerinin kullanımı bakımından Cemil Bey’e daha yakındır. Ruşen Ferit Kam’da daha taklidi bir icra varken; İhsan Özgen’in taklitten ziyade Cemil Bey tavrını hazmedip ona kendinden yenilikler katarak kendi tarzını oluşturduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kemençe, Tanburi Cemil Bey, Tavır

Kaynakça

• Aksoy, B. (2003). Avrupalı gezginlerin gözüyle Osmanlılarda musiki, Pan.
• Behar, C. (2019). Aşk olmadan meşk olmaz. Yapı Kredi.
• Gönül, M. (2018). Türk Mûsikîsinin Tasnîf ve Tesmiyelerine Bir Bakış. İSTEM (31). https://doi.org/10.31591/istem.434407.
• Kucur, A. Y. (2023) İhsan Özgen sesler, renkler ve çizgiler peşinde, Vakıfbank Kültür.
• Özcan, N. (2001) "KAM, Ruşen Ferit", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/kam-rusen-ferit (21.01.2024).
• Say, A. (1992). Müzik ansiklopedisi. 4.cilt, Müzik Ansiklopedisi.
• Tan, A. (2008). Niyazi Sayın’ın Ney Tavrında Perde Pozisyonları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
• https://youtu.be/jH95J48swk4?si=vMThlsGv5hOhlT6z
• https://youtu.be/KonwRIRDSkg?si=C_jhJ9bGjEzZDPXy
• https://youtu.be/aZWnGE5ZAIM?si=iInFa7MUDN3lm894&t=497