SANAT ESERİNİ OLUŞTURAN DUYGU DURUMLARI İLE ALGILANMASINDAKİ TİNSEL VE BİÇİMSEL ETKİLERİN ROLÜ

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 45, 307 - 316, 18.03.2024

Seyhan Mercan Kalaycı

https://doi.org/10.12981/mahder.1433529

Öz

Sanat eserini oluşturan duygu durumları, bir teori veya kuram, birçok sistemin organizasyonuna ilişkin gerçekleri ve olayları açıklayan ayrıca bir çalışma alanının temelini oluşturan bir dizi kural ve düzenliliğin etkileri ile oluşur. Sanatın genel tanımını verecek bir teori geliştiren, sınırlarını çizen, bir şeye “sanat eseri” dememizi sağlayan nitelikleri belirleyen olguların başında duygular ve biçimsel hazlar ve tinsel yaklaşımlar yer almaktadır. Ayrıca sanat, doğa ve insanın nesnel gerçeklerle olan estetiği ile ilgilidir. Sanatçı için gerçeklik olarak nitelendirilen varlığın temsili olarak görme ve kavrama ile belirginleşen duygusal hisler sanatta ele alınacak konulara bağlıdır. İnsana ait bir yeti olan sanat, var olmanın temsili niteliğindedir. Sanatçı için doğadaki gerçek nesneler, estetik algıları fark etmeye yardımcı olur. Buna ilaveten bireysel olarak ortaya çıkan duygusal durumlar, objektif ve sübjektif hükümlere bağlı olarak estetik yargının ortaya çıkmasına neden olur. Sanat, eserde öz varlığın sahip olduğu temel niteliklerdir. Sanatsal varlığın ortaya çıkmasına yardımcı olan biçim ise; herhangi bir nesnenin duyularımızla algılanabilen gerçeklikler olarak karşımıza çıkar. Sanatçı için doğadaki maddi özellikler algıları ortaya çıkartırken, algıların estetik amaçlar ile hoşa giden biçimler oluşturma çabası ile ortaya çıkan eserler, var olan duygu durumlarının da ortaya çıkmasına yardımcı olur.
Sanatçı, sanatın dinamiklerini algılamasından yola çıkarak geliştirilen bir bakış açısı ile sanatsal ifadesini yansıtırken gündelik nesneler ve duyular arasındaki etkileşimden yola çıkarak sanatsal biçimleri oluşturmaya çalışır. Sanatçılar için algılanan biçimi gerçekleştiren nesneler ve gündelik hayattaki nesneler tinsel yaklaşımların bir sentezi olarak sanat eserleri oluşturmaya yardımcı olur. Toplumu etkileyen kültürel, sosyopolitik, ekonomik olguların da sanat eserini oluşturmaya etki eden etmenlerin başında olduğunu söyleyebiliriz. Ayrıca sanat eseri üretiminde sanatçının içinde bulunduğu psikolojik duruma ve toplumsal yapıya bağlı olan değişkenler, dönüşüm sürecinde sosyal ve duygusal mekanizmalardan etkilenir. Böylelikle kendi başına sanatsal bir anlamı olmayan nesneler, sanatçılar tarafından eserlere dönüştürme serüveninde birbiri ile etkileşim içeresindedir.
Araştırmamız sanat eserini oluşturan duydu durumları ve algılanmasındaki tinsel ve biçimsel etkilerin rolü ilgili nitel veriler irdelenerek yapılmıştır. Bu çalışmanın sanat alanına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

sanat, duygu durumları, algı, tinsel, biçim

Etik Beyan

yok

Destekleyen Kurum

yok

THE ROLE OF SPIRITUAL AND FORMAL EFFECTS IN THE PERCEPTION OF EMOTIONAL STATES CONSTITUTING A WORK OF ART

Öz

: The emotional states that constitute a work of art are formed through the effects of a series of rules and regularities that explain the organization of various systems and also form the foundation of a field of study. Emotions, formal pleasures, and spiritual approaches are among the phenomena that develop a theory defining the general definition of art, delineating its boundaries, and identifying the qualities that allow us to label something as a "work of art." Additionally, art is related with the aesthetics of nature and human subjective realities. The emotional sentiments, characterized as reality for the artist and manifested through seeing and understanding, are dependent on the subjects to be addressed in art. Art, an inherent human capability, is essentially a representation of existence. The tangible qualities of natural objects, considered reality for the artist, assist in perceiving and grasping these emotional feelings in art. Furthermore, individually arising emotional states give rise to aesthetic judgment based on both objective and subjective evaluations. The essential qualities inherent in the essence of the artwork are the foundation of artistic existence. The form that aids in the emergence of artistic presence appears as the perceptible reality of any object through our senses. For the artist, the material characteristics in nature bring forth perceptions. Artistic works produced for aesthetic purposes help bring forth the existing emotional states.
The artist reflects their artistic expression through a perspective developed from their perception of the dynamics of art, attempting to create artistic forms based on the interaction between everyday objects and the senses. Objects that transport perceived forms into reality and everyday items, in interaction with the senses, aid in creating artworks as a synthesis of spiritual approaches. Cultural, sociopolitical, and economic factors influencing society are among the primary factors affecting the creation of artworks. Additionally, variables related to the artist's psychological state and societal structure play a role in this transformative process in the production of artworks. Thus, objects that inherently lack artistic meaning interact with each other in the journey of being transformed into artworks by artists.
Our research is conducted by examining qualitative data related to the emotional states that constitute a work of art and their perceptual, spiritual, and formal effects. It is believed that this study will contribute to the field of art.

Anahtar Kelimeler

art, emotional states, perception, spiritual, from

Kaynakça

• Barrett, T. (2015). Neden bu sanat? Çağdaş sanatta estetik ve eleştiri. (çev.: Esra Ermert), İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Berger, J. (2010). Picasso’nun başarısı ve başarısızlığı. (çev.: Yurdanur Salman- Müge Gürsoy Sökmen), Metis Yayınları, İstanbul.
• Bıyıklı, E. N.- Gülen, A. L. (2018). Hayal gücü ve yaratıcılık kavramlarının tasarım sürecine etkisi. İdil, 7(50), 1273-1277.
• Bourdieu, P. (2020). Sanatın kuralları. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Şahin, F. - Danışman, Ş. (2017). Yaratıcı kişilik özellikleri ölçeği: Güvenilirlik ve geçerlik çalışması. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 747-760.
• Ersoy, A. (2016). Sanat kavramlarına giriş. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Kandinsky, W. (2001). Sanatta ruhsallık üzerine. (çev.: Gülin Ekinci), İstanbul: Altıkırkbeş Yayınları.
• Kandinsky, W. (2017). Sanatta tinsellik üzerine. (çev.: Özkan Eroğlu), İstanbul: Tekhne Yayınları.
• Kara, D. (2011). Sanat yapıtının oluşum süreci. Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi Art-E, 4(8), 1-5.
• Leboutillier, N. - Marks, D. F. (2003). Mental imagery and creativity: A metaanalytic review study. British Journal of Psychology, 94 (1), 29-44.
• Pallasmaa, J. (2009). The thinking hand: Existential and embodied wisdom in architecture. New York: Wiley.
• Rapelli, P. (2001). Art book Kandinsky soyut sanatın öncüsü. (çev.: Özge Özbek), Ankara: Dost Kitapevi.
• Ritchie, C. A. (1951). Abstract painting and sculpture in America. New York: The Museum of Modern Art.
• Freud, S. (1995). Sanat ve sanatçılar üzerine. (çev.: Kâmuran Şipal), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Özerbaş, M. A. (2011). Yaratıcı düşünme öğrenme ortamının akademik başarı ve bilgilerin kalıcılığa etkisi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 675-705.