Reading Ethical Principles and Values in Turkish Public Administration through Kutadgu Bilig

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 4, 1118 - 1129, 03.01.2024

Sefa Usta Ali Yıldırım

https://doi.org/10.33712/mana.1397745

Öz

Principles and values such as honesty, impartiality, merit, trust, love, respect, courtesy, equality, justice, and concern for the public interest form the basis of ethical behavior in public administration. Values such as justice, equality, merit, honesty and fairness are among the elements that make up the Turkish state and management tradition. Siyasetnames are the texts that form the basis of the Turkish administrative tradition. One of the political books focusing on customs, justice and morality is Kutadgu Bilig, written by Yusuf Has Hacib. In the work called "Kutadgu Bilig", good management and the characteristics that a good manager should have were emphasized and the focus was on management ethics. The main problematic of the study prepared in this manner is to examine the Kutadgu Bilig work within the framework of management ethics and ethical behavior principles. In this context, the main purpose of the study is to discuss ethical values, principles and behaviors in public administration and to evaluate the work called Kutadgu Bilig in this context. Within the scope of the study, firstly, the conceptual framework for ethics in public administration is drawn and the legal and institutional structure for the ethical management approach in Turkish public administration is discussed in general terms. The moral values and today's ethical behavior principles emphasized in Kutadgu Bilig are analyzed from a comparative perspective. Historical and comparative research methods and techniques were used in the study. The main finding of the study is that the work called Kutagu Bilig serves as a guiding guide for managers on ethical and moral principles and values. In addition, it was seen that the necessity of observing the principles of moral behavior along with effectiveness and efficiency in the provision of public services was emphasized in the work. As a result, it is an important finding of the study that the work was written by prioritizing values such as justice, merit, fairness, honesty, impartiality, trust, respect, love and kindness, which are considered to be among today's ethical principles

Anahtar Kelimeler

Turkish Management Tradition, Administrative Ethics, Ethical Principles, Moral Values, Kutadgu Bilig

Türk Kamu Yönetiminde Etik İlke ve Değerlerin Kutadgu Bilig Üzerinden Okunması

Öz

Dürüstlük, tarafsızlık, liyakat, güven, sevgi, saygı, nezaket, eşitlik, adalet, kamu yararını gözetme gibi ilke ve değerler, kamu yönetiminde etik davranış ilkeleri zeminini oluşturmaktadır. Türk devlet ve yönetim geleneğini oluşturan unsurlar içerisinde adalet, eşitlik, liyakat, dürüstlük ve hakkaniyet gibi değerler yer almaktadır. Siyasetnameler, Türk yönetim geleneğinin temelini oluşturan metinlerdir. Töre, adalet ve ahlak konularına odaklanan siyasetname türü eserlerden birisi de Yusuf Has Hacib tarafından kaleme alınan Kutadgu Bilig’dir. “Kutadgu Bilig” adlı eserde iyi bir yönetim ve iyi bir yöneticide bulunması gereken özellikler vurgulanmış, yönetim ahlakı üzerinde odaklanılmıştır. Bu minvalden hareketle hazırlanan çalışmanın temel sorunsalı, Kutadgu Bilig eserinin yönetim ahlakı ve etik davranış ilkeleri çerçevesinde irdelenmesidir. Bu bağlamda çalışmanın temel amacı, kamu yönetiminde etik değer, ilke ve davranışların ele alınması ve bu eksende Kutadgu Bilig adlı eserin değerlendirilmesidir. Çalışma kapsamında, öncelikle kamu yönetiminde etik konusuna yönelik kavramsal çerçeve çizilmekte, Türk kamu yönetiminde etik yönetim anlayışına yönelik yasal ve kurumsal yapı genel hatlarıyla ele alınmaktadır. Kutadgu Bilig eserinde vurgulanan ahlaki değerler ve günümüz etik davranış ilkeleri karşılaştırmalı bir perspektiften hareketle analiz edilmektedir. Çalışmada tarihsel ve karşılaştırmalı araştırma yöntem ve tekniklerinden faydalanılmıştır. Çalışmanın temel bulgusu, Kutagu Bilig adlı eserin, yöneticilere etik ve ahlaki ilke ve değerler konusunda yol gösterici bir rehber niteliği taşımış olduğunun tespitidir. Bununla birlikte, kamu hizmetlerinin sunumunda etkinlik ve verimlilik ile birlikte ahlaki davranış ilkelerinin de gözetilmesinin gerekliliği eserde vurgulandığı görülmüştür. Sonuç olarak eserin, günümüz etik ilke içerisinde sayılan adalet, liyakat, hakkaniyet, dürüstlük, tarafsızlık, güven, saygı, sevgi ve nezaket gibi değerleri önceleyerek kaleme alınması çalışmanın önemli bir bulgusudur.

Anahtar Kelimeler

Türk Yönetim Geleneği, Yönetsel Etik, Etik İlkeler, Ahlaki Değerler, Kutadgu Bilig

Kaynakça

• AKDEMİR, Ferhat (2014), “Ahlak Mı, Etik Mi Etimolojik ve Epistemolojik Bir Çözümleme”, Kamu Etiği Seçilmiş Kongre Bildirileri (Ed. F. Uluğ, A. K. Ertan, H. Özgen), TODAİE Yayınları, Ankara.
• AKGÜN, Mehmet (1997), “Kutadgu Bilig’de Ahlak”, Felsefe Dünyası Dergisi, S.23, ss.99-144.
• ARSLAN, Mahmud (1987), Kutadgu Bilig’deki Toplum ve Devlet Anlayışı, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• CANATAN, Kadir (2014), İslam Siyaset Düşüncesi ve Siyasetname Geleneği, Doğu Kitapevi, İstanbul.
• ÇAKMAKÇIOĞLU, Seda (2010), Koçi Bey Risaleleri, Kabalcı Kitapevi, İstanbul.
• ÇİTİL, Ayhan, ÜÇER, İbrahim Halil, GÖRGÜN, Tahsin, FAZLIOĞLU, İhsan ve TÜRKER, Ömer (2022), “Mükellefiyet”, Teklif Dergisi, S.1, ss.8-51.
• DİLAÇAR, Agop (1995), Kutdgu Bilig Üzerinde Çalışmalar, TD Yayınları, Ankara.
• DİNÇER, Ömer (2017), Bilgi ve Hikmet Sahiplerinden Yönetim Dersleri, Alfa Yayınları, İstanbul.
• DOĞAN, Mehmet (1977), Türk’ün Güç Kaynağı, Emel Yayınları, Ankara.
• ERCİLASUN, Ahmet Bican (2003), “İlk Müslüman Türk Devletlerinde Dil ve Edebiyat”, Türkler (Ed. H. C. Güzel, K. Çiçek, S. Koca), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, Cilt 5, ss.759-783.
• ERYILMAZ, Bilal (2001), Kamu Yönetimi, Erkam Matbaası, İstanbul.
• ERYILMAZ, Bilal (2016), Kamu Yönetimi, Umuttepe Yayınları, Kocaeli, 9. Baskı.
• GÖKÇE, Orhan ve ÖRSELLİ, Erhan (2011), “Kamu Yönetiminde Etik ve Etik Dışı Davranış Algısı”, İş Ahlakı Dergisi, S.4(7), ss.47-63.
• HAS HACİB, Yusuf (1996), Kutadgu Bilig (Çev. Reşit Ahmeti Arat), Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 6. Baskı.
• HAS HACİB, Yusuf (1998), Kutadgu Bilig (Çev. Reşit Ahmeti Arat), TTK Yayınları, Ankara, 7. Baskı.
• HEPER, Metin (2015), Türkiye’de Devlet Geleneği, Doğubatı Yayınları, Ankara.
• HITTI, Philip K. (1989), Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi I-IV (Çev. Salih Tuğ), Boğaziçi Yayınları, İstanbul.
• KALKIŞIM, Muhsin (2013), “Kutadgu Bilig’de Adalet Değeri”, Gümüşhane Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, S.1, ss.91-98.
• KÖSOĞLU, Nevzat (1997), Devlet: Eski Türklerde, İslam ve Osmanlı’da, Ötüken Yayınları, İstanbul.
• NOHUTÇU, Ahmet (2004), “Etik ve Kamu Yönetimi”, Çağdaş Kamu Yönetimi II (Ed. Muhittin Acar ve Hüseyin Özgür), Nobel Yayınları, Ankara, ss.389-412.
• ÖKTEM, M. Kemal ve ÖMÜRGÖNÜLŞEN, Uğur (2005), “Kamu Yönetiminde Etik Çalışmalarına Yönelik Genel Bir Çerçeve Anlayışı”, 2. Siyaset ve Yönetimde Etik Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 18-19 Kasım 2005 – Sakarya, Sakarya Üniversitesi İİBF Yayını, Sakarya, ss.231-237.
• ÖNLER, Zafer (2003), “Kutadgu Bilig’de İktidar Kavramı ve Siyaset Anlayışı”, Türkler (Ed. H. C. Güzel, K. Çiçek, S. Koca), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, Cilt 4, ss.179-186.
• ÖZSEMERCİ, Kemal (2005), “Türk Kamu Yönetiminde Yolsuzluk ve Yozlaşmanın Kültürel Altyapısı”, Sayıştay Dergisi, S.58, ss.3-20.
• ÖZTÜRK, Namık Kemal (2008), “Etik ve Kamu Yönetimi”, Kamu Yönetiminde Çağdaş Yaklaşımlar (Ed. Asım Balcı, Ahmet Nohutçu, Namık Kemal Öztürk, Bayram Çoşkun), Seçkin Yayıncılık, Ankara, ss.255-284.
• PORTLAKKAYA, Talat (2009), “Bir Siyasetname Olarak Kutadgu Bilig’in Türk Devlet Yönetimindeki Yeri ve Önemi”, Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• TANERİ, Aydın (1993), Türk Devlet Geleneği: Dünden- Bugüne, MEB Yayınları, İstanbul.
• TURAN, Namık S. (2017), Hilafet: Erken İslam Tarihinden Osmanlı'nın Son Yüzyılına, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• UĞUR, Ahmet (1987), Osmanlı Siyâset-Nâmeleri, Kültür ve Sanat Yayınları, Ankara.
• ULUĞ, Feyzi (2009), “Yönetim ve Etik”, Kamu Etiği Sempozyum Bildirileri Kitabı, 25-26 Mayıs 2009 – Ankara, TODAİE Yayınları, Ankara, Cilt 1, ss.3-33.
• USTA, Aydın (2010), “Kamu Görevlisinin Etik Amaç ve Ahlaki Yükümlüğüne Yönelik Bir Değerlendirme”, Türk İdare Dergisi, S.468, ss.153-181.
• YÜKSEL, Cüneyt (2005), Devlette Etikten Etik Devlete: Kamu Yönetimden Etik- Kavramsal Çerçeve ve Uluslararası Uygulamalar, TÜSİAD Yayınları, İstanbul, Cilt 1.
• YÜKSEL, Cüneyt (2010), Devlette Etik, Dünya’da ve Türkiye’de Kamu Yönetimde Etik, Yasal Alt Yapı ve Uluslararası Uygulamalar, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.