The Impact of the Conception of Existence on Economic Thought: Techne, Technique, Technology

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 4 - 26, 31.12.2023

Hasan Atik

https://doi.org/10.58686/marufiktisat.1365267

Öz

This study conducts an analysis of culture, economics, and history through the lens of technology. It focuses on how
Heidegger’s investigation into technology in his critique of modern technology was shaped within the context of
the history of economic thought. To put it in Heideggerian terms, the meaning attributed to technique is shaped
by one’s conception of being or worldview, and today’s understanding of contemporary technology is molded by a
productivist metaphysical perspective. Based on Heidegger’s thesis on technology, this study argues that technique/
technology is shaped within a productivist metaphysics and that the most important tool that ensures this is economics. Therefore, the relations and interdependence of the trio of technology, science and economics in the historical
process will also be summarized. The other aim of this study is to illustrate the historical course of how technological
and scientific developments dominated the world through “economics”.

Anahtar Kelimeler

Imagination of Being, Economic Thought, Technical, Technology, Science

Varlık Tasavvurunun İktisadi Düşünceye Etkisi: Tekhne, Teknik, Teknoloji

Öz

Bu çalışma, teknoloji üzerinden yapılan bir kültür, iktisat ve tarih okumasıdır. Heidegger’in modern teknoloji eleştirisinde tekniğe dair yapmış olduğu soruşturmanın iktisadi düşünce tarihi içerisinde nasıl şekillendiğine odaklanmaktadır. Heideggerci anlamda ifade edersek; tekniğe verilen anlam, sahip olunan varlık tasavvuruna/dünya görüşüne göre biçimlenmektedir ve bugünkü çağdaş teknolojinin anlam ve yorumları, prodüksiyonist/üretimci metafizik içerisinde şekillenmiştir. Bu çalışma, Heidegger’in teknoloji tezini temel alarak tekniğin/teknolojinin üretimci bir metafizik içerisinde şekillendiğini ve bunu sağlayan en önemli aracın iktisat (politik ekonomi) olduğunu savunmaktadır. Dolayısıyla teknik, bilim ve iktisat üçlüsünün tarihsel süreçte birbiriyle ilişkileri, birbirlerine bağlılıkları da özetlenecektir. Bu çalışmanın diğer amacı, teknolojik ve bilimsel gelişmelerin “iktisat” ile dünyaya nasıl hakim olduğunun tarihsel seyrini göstermektir.

Anahtar Kelimeler

Varlık Tasavvuru, İktisadi Düşünce, Teknik, Teknoloji, Bilim

Kaynakça

• Adas, M. (2001). İnsanın Ölçüsü Olarak Makine, Batılı Hakimiyet İdeolojileri. Çeviren: Ahmet Demirhan. İnsan Yayınları.
• Aslanboğa, E. (2023). Gilbert Simondon’un Teknik Nesneleri Üzerine Bir Deneme. Çağdaş Felsefe ve Teknik (içinde). Editör: Tacettin Ertuğrul. Pinhan Yayınları.
• Aydoğan, A. (2017). Heidegger: Teknoloji ve İnsanlığın Geleceği. Say Yayınları.
• Bambach, C. (2017). Heidegger, Teknoloji ve Yurt. Heidegger: Teknoloji ve İnsanlığın Geleceği (içinde). Derleyen ve Çeviren: Ahmet Aydoğan. Say Yayınları.
• Basalla, G. (2000). Teknolojinin Evrimi. Çeviri: Cem Soydemir. TÜBİTAK Yayınları.
• Bataille, G. (2010). Lanetli Pay. Çeviren: Işık Ergüden. Dost Kitabevi Yayınları.
• Batukan, C. (2022). Transhümanizm Bir Metahümanizm midir?. Pasajlar Sosyal Bilimler Dergisi, 4(11), ss.15-32. Beaud, M. (2016). Kapitalizmin Tarihi 1500-2010. Çeviren: Fikret Başkaya. Yordam Kitap.
• Benedikter, R. & Siepmann, K. (2022). “Transhümanizm”: Yeni Bir Küresel Siyasi Akım mı?. Pasajlar Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (11), ss. 121-136.
• Bourdieu, P. (2018). Heidegger’in Politik Ontolojisi. Çeviren: Aslı Sümer. Monokl Yayınları.
• Borgmann, A. (2017). Heidegger’in Teknoloji Eleştirisi. Heidegger: Teknoloji ve İnsanlığın Geleceği (içinde). Derleyen ve Çeviren: Ahmet Aydoğan. Say Yayınları.
• Campagna, F. (2021). Teknik ve Büyü: Gerçekliğin Yeniden İnşası. Çeviren: Barış Arpaç, VakıfBank Kültür Yayınları.
• Cangızbay, K. (2002). Sosyolojiler değil Sosyoloji. Ütopya Yayınları.
• Cordeiro, J. (2022). İnsanın Sınırları: Hümanizmden Transhümanizme. Pasajlar Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (11), ss. 85-99.
• Çiğdem, A. (1997). Aydınlanma Düşüncesi. İletişim Yayınları.
• Dağ, A. (2022). Hiper-Modern ve Tekno-Felsefe Olarak Transhümanizm. Pasajlar Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (11), ss.11-14.
• Dikmen, A. A. (2017). Makine, İş, Kapitalizm ve İnsan. NotaBene Yayınları.
• Doğru, M. K. (2021). Yapay Zekâ ve Yabancılaşma: Siyasal İktisat ve Teknoloji. “Politik İktisadın Bilgesi” İşaya Üşür Anısına (içinde). Derleyenler: Ahmet Arif Eren, Mesut Sert. Mülkiyeliler Birliği Yayınları.
• Doğru, M. K. & Sertoğlu, K. (2018). Sanayi 4.0: Yeni Bir Sanayi Devrimi mi?. “Ekonomi Politik: Zarif Mezar Taşları” İşaya Üşür’e Armağan (içinde). Derleyenler: Mesut Sert, Ahmet Arif Eren. Siyasal Yayınevi. Downs, R. B. (2007). Dünyayı Değiştiren Kitaplar. Çeviren: Erol Güngör. Ötüken Neşriyat.
• Düzgün, Ş. A. (2020). Aydınlanmanın Keşif Araçları Varlık ve Bilgi. Otto Yayınları.
• Düzgün, Ş. A. (2019). Nesefî ve İslam Filozoflarına Göre Allah-Âlem İlişkisi. Otto Yayınları.
• Erim, N. (2013). İktisadi Düşünce Tarihi. Umuttepe Yayınları. 2013.
• Ertuğrul, T. (2023). Jacques Derrida’dan Hareketle Teknik ve Teknoloji. Çağdaş Felsefe ve Teknik (içinde). Editör: Tacettin Ertuğrul. Pinhan Yayınları.
• Farago, F. (2011). Sanat. Çeviren: Özcan Doğan. Doğu Batı Yayınları.
• Fan, S. (2020). Yapay Zekâ Yerimizi Alacak mı?. Çeviren: İpek Güneş Çıgay. Hep Kitap.
• Fine, B. & Milonakis, D. (2014). İktisat Emperyalizminden Acayip İktisada: İktisat ve Diğer Sosyal Bilimler Arasında Değişen Sınırlar. Çevirenler: Eren Kırmızıaltın, Hüsnü Bilir. Heretik Yayınları.
• Fracalanci, E. L. (2012). Nesnelerin Estetiği. Çeviren: Durdu Kundakçı. Dost Kitabevi Yayınları. Foucault, M. (2001). Kelimeler ve Şeyler İnsan Bilimlerinin Bir Arkeolojisi. Çeviren: Mehmet Ali Kılıçbay. İmge Kitabevi.
• Güngör, E. (1993). Sosyal Meseleler ve Aydınlar. Ötüken Neşriyat.
• Güngör, E. (1986). Kültür Değişmesi ve Milliyetçilik. Ötüken Neşriyat.
• Han, B. C. (2022). Enfokrasi, Dijitalleşme ve Demokrasinin Krizi. Türkçesi: Mustafa Özdemir. Ketebe Yayınları.
• Han, B. C. (2021). Kapitalizm ve Ölüm Dürtüsü. Çeviri: Çağlar Tanyeri. İnka Kitap.
• Han, B. C. (2023). Ötekini Kovmak Günümüzde Toplum, Algı ve İletişim. Çevirmen: Mustafa Özdemir. Ketebe Yayınları.
• Hansen, S. B. (2023). Teknoloji Felsefesi. Türkçesi: Mustafa Bayrak. Ketebe Yayınları.
• Haşlakoğlu, O. (2016). Platon Düşüncesinde Tekhnê. Sanat ve Felsefenin Ortak Kökeni Üzerine Bir İnceleme. Sentez Yayınları.
• Hazard, P. (1973). Batı Düşüncesindeki Büyük Değişme. Çeviren: Erol Güngör. Milli Eğitim Basımevi.
• Heidegger, M. (1998). Tekniğe İlişkin Soruşturma. Çeviren: Doğan Özlem. Paradigma Yayınları. Heidegger, M. (2011). Sanat Eserinin Kökeni. Çeviren: Fatih Tepebaşılı. De Ki Yayınları.
• Heidegger, M. (1998). Bilim Üzerine İki Ders. Türkçesi: Hakkı Hünler. Paradigma Yayınları.
• İlhan, A. O. & Aydınoğlu, A. U. (2023). Herkes İçin Bilim, Teknoloji ve Toplum. Fol Kitap.
• İnal, V. (2012). Teknolojik Gelişme Kavramının Büyüme Teorisindeki Gelişimi. Teknik Değişimin Ekonomisi ve Yönetimi (içinde). Yayına Hazırlayan: M. Atilla Öner. Pan Kitap.
• İnam, A. (2005). Teknoloji Benim Neyim Oluyor?. ODTÜ Yayıncılık.
• Kabadayı, T. (der.). (2021). Teknoloji Felsefesi Heidegger’den Bergson’a. BilgeSu Yayıncılık.
• Kalın, İ. (2010). Dünya Görüşü, Varlık Tasavvuru ve Düzen Fikri: Medeniyet Kavramına Giriş. Dîvân Disiplinlerarası Çalışmaları Dergisi, 15 (29).
• Karaata, S. (2012). Schumpeter ve Teknik Değişim. Teknik Değişimin Ekonomisi ve Yönetimi (içinde). Yayına Hazırlayan: M. Atilla Öner. Pan Kitap.
• Karadağ, İ. (2023). Arzu ve Teknik: Deleuze ve Guattari’nin Makineleri. Çağdaş Felsefe ve Teknik (içinde). Editör: Tacettin Ertuğrul. Pinhan Yayıncılık.
• Kiaulehn, W. (1971). Teknoloji Tarihi (Demir Melekler). Çeviren: Hayrullah Örs. Remzi Kitabevi.
• Kneller, G. F. (1990). Bir İnsan Çabası Olarak Bilim. Bilim Kutsal Bir İnektir (içinde). Çeviren: İsmet Özel. Çıdam Yayınları.
• Kumar, K. (2010). Sanayi Sonrası Toplumdan Post-modern Topluma Çağdaş Dünyanın Yeni Kuramları. Çeviren: Mehmet Küçük. Dost Kitabevi Yayınları.
• Kurmuş, O. (1982). Bir Bilim Olarak İktisat Tarihinin Doğuşu. Savaş Yayınları.
• Kurz, H. D. (2017). İktisadi Düşünce Tarihi. Çeviri: Hüsnü Bilir, Ekin Değirmenci. Heretik Yayınları.
• Levi-Strauss, C. (2013). Mit ve Anlam. Çeviri: Gökhan Yavuz Demir. İthaki Yayınları.
• Lingis, A. F. (2017). Tekniğin Özü Üzerine. Heidegger: Teknoloji ve İnsanlığın Geleceği (içinde). Derleyen ve Çeviren: Ahmet Aydoğan. Say Yayınları.
• Lovitt, W. (2017). Heidegger ile Teknoloji Üzerine Bir Konuşma. Heidegger: Teknoloji ve İnsanlığın Geleceği (içinde). Derleyen ve Çeviren: Ahmet Aydoğan. Say Yayınları.
• Marshall, P. (2019). Anarşizmin Tarihi. Çeviren: Yavuz Alogan. İmge Kitabevi Yayınları.
• Murdoch, I. (2020). Edebiyatta ve Felsefede Varoluşçular ve Mistikler. Çeviren: Süha Sertabiboğlu. Ayrıntı Yayınları.
• Nietzsche, F. (2012). Putların Alacakaranlığı. Çeviren: Mustafa Tüzel. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Özalp, H. (2020). Kurumsal İktisat, Teknoloji ve Ekonomik Performans. Efil Yayınevi.
• Özel, M. (1995). İktisadi Düşüncenin Laikleşmesi. İktisat Risaleleri (içinde). Derleyen: Mustafa Özel. İz Yayıncılık.
• Özkan, R. (2002). Teknolojinin Evrimi Anka İdealinden Big Brother Gerçeğine. Pınar Yayınları.
• Rubin, I. I. (2020). İktisadî Düşünce Tarihi. Çeviren: Uğur Selçuk Akalın. Astana Yayınları.
• Ruin, H. (2017). Heidegger’in Uzun Soluklu Meselesi: Teknoloji. Heidegger: Teknoloji ve İnsanlığın Geleceği (içinde). Derleyen ve Çeviren: Ahmet Aydoğan. Say Yayınları.
• Salomé, L. A. (2019). Eserlerinde Nietzsche & Erotik metni ile birlikte. Çeviren: Ayça Göçmen. Africano Yayınları.
• Sarfati, M. (2010). “Ekonomi Politiğin İnsanı” “kim”dir?. Derin Yayınları.
• Schwab, K. & Davis, N. (2019). Dördüncü Sanayi Devrimini Şekillendirmek. Çeviren: Nadir Özata. Optimist Yayınları. Seçilmiş, E. (2020). Postmodern Ekonomi. Efil Yayınevi.
• Sennett, R. (2002). Karakter Aşınması. Çeviri: Barış Yıldırım. Ayrıntı Yayınları.
• Sennett, R. (2009). Yeni Kapitalizm Kültürü. Çeviren: Aylin Onacak. Ayrıntı Yayınları.
• Sohn-Rethel, A. (2011). Zihin Emeği Kol Emeği Epistemoloji Eleştirisi. Çeviren:Ayşe Deniz Temiz. Metis Yayınları.
• Sombart, W. (2020). Burjuva. Çeviren: Oğuz Adanır. Doğu Batı Yayınları.
• Şahin, S. (2021). Teknik-Teknolojik Olanın Dünü-Bugünü ve Geleceğin Toplum 5.0’ı. Düşünce ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı 4. ss. 55-84.
• Taylor, T. (2012). Yapay Maymun, Teknoloji İnsan Evrimini Nasıl Değiştirir?. Çeviren: Nimat A. Muhaddisoğlu. Alfa Yayınları.
• Thomson, I. D. (2012). Heidegger: Ontoteoloji, Teknoloji ve Eğitim Politikaları. Çeviren: Hüsamettin Arslan. Paradigma Yayınları.
• Trawny, P. (2017). Teknik, Sermaye, Medya. Çeviren: Süreyya Turhan. Ayrıntı Yayınları.
• Topçu, N. (2017). Kültür ve Medeniyet. Dergah Yayınları.
• Towarnicki, F. (2020). Martin Heidegger/Anılar ve Günlükler. Çeviren: Zeynep Durukal. YKY.
• Uygur, N. (1989). Çağdaş Ortamda Teknik. Ara Yayıncılık.
• Uğurlu, H. (2008). Teknoloji Sanat İlişkisi: Günümüzde Teknolojik Sanatların Amacı. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2).
• Üstel Arı, B. B. (2019). Geçmişten Güncele Venüs. İdil Dergisi, 8 (55).
• Üşür, İ. (2021). Sanayileşmenin Adı. Marksist Politik İktisadın Bilgesi Prof. Dr. İşaya Üşür’ün Sanayi, Sanayileşme ve Teknoloji Yazıları (içinde). Derleyenler: Serdar Şahinkaya, Ahmet Arif Eren. Dost Kitabevi.
• Üşür, İ. (2021). Teknoloji Felsefesi Üzerine ya da Tarihin Tanrısı Teknoloji midir?. Marksist Politik İktisadın Bilgesi Prof. Dr. İşaya Üşür’ün Sanayi, Sanayileşme ve Teknoloji Yazıları (içinde). Derleyenler: Serdar Şahinkaya, Ahmet Arif Eren. Dost Kitabevi.
• Watson, P. (2020). Fikirler Tarihi Ateşten Freud’a. Çevirenler: Kemal Atakay, Nurettin Elhüseyni, Kaya Genç, Barış Pala, Bahar Tırnakcı. YKY.
• Yılmaz, Ş. E. (2020). Yenilik Ekonomisi. Efil Yayınevi.
• Young, J. (2017). Heidegger’in Geç Dönem Felsefesi. Çeviren: Elif Korkut. Dergah Yayınları.
• Zerzan, J. (2000). Gelecekteki İlkel. Çeviren: Cemal Atila. Kaos Yayınları.
• Zimmerman, M. E. (2021). Heidegger Moderniteyle Hesaplaşma, Teknoloji, Politika, Sanat. Çeviren: Hüsamettin Arslan. Paradigma Yayınları.