TÜRKİYE’DE İŞYERİNDE PSİKOLOJİK TACİZ ORANININ VE TÜRLERİNİN BELİRLENMESİ: BİR ÖLÇEK GELİŞTİRME ÇALIŞMASI, MEASURING THE OCCURRENCE AND TYPES OF WORKPLACE BULLYING IN TURKEY: A SCALE DEVELOPMENT STUDY

Yıl 2010, Cilt: 9 Sayı: 34, 1 - 11, 14.11.2012

Sibel Gök Işıl Karatuna

Öz

Özet:

Bu araştırmanın amacı, Türk çalışma hayatında
psikolojik taciz oranını ve türlerini belirlemek için
kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirmek
olarak belirlenmiştir. Araştırma Mart-Haziran 2009 tarihleri
arasında, İstanbul’da hizmet sektöründe istihdam edilen 908
katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı olarak
tarafımızdan hazırlanan soru formu kullanılmıştır. İstatistiksel
analizde, açıklayıcı faktör analizi ve güvenirlik analizinden
yararlanılmıştır. Açıklayıcı faktör analizi sonucunda 28
maddeden oluşan dört faktörlü “İşyerinde Psikolojik Taciz
Ölçeği” (İPTÖ) geliştirilmiştir (KMO katsayısı = 0,950,
Barlettt testi χ2
(378) = 10523,337, P(sigma) = 0.000). Güvenirlik
analizi sonucu, ölçeğin yüksek bir iç tutarlılık katsayısına
sahip olduğunu göstermiştir (α = 0,933). Katılımcıların
%13,5’inin İPTÖ’ye göre işyerinde psikolojik taciz mağduru
olduğu saptanmıştır. “Yukarıdan aşağıya doğru” ve “işe
yönelik davranışların yöneltildiği” psikolojik taciz, en sık
karşılaşılan türler arasında yer almıştır. Araştırma bulguları
İPTÖ’nün, bundan sonra gerçekleştirilecek ve Türk çalışma
hayatında psikolojik taciz oranını ve türlerini belirlemeyi
hedefleyen çalışmalar için geçerli ve güvenilir bir ölçek
olduğunu desteklemektedir.

Abstract:

The aim of the present study was to develop a valid
and reliable scale investigating the occurrence and types of
workplace bullying in Turkey. The sample consisted of 908
employees from the services sector in Istanbul and the data
were collected between March and June 2009 using a
questionnaire developed for this purpose. Reliability and
exploratory factor analysis were used. Exploratory factor
analysis indicated that four factor scale comprising 28 items
provided the best fit to the data (χ2
(378)=10523.337, KMO=0.95,
p=0.000). Reliability analysis showed that the scale had high
internal consistency (Cronbach’s Alpha value=0,933). 13,5%
of the participants were found to be the victims and ‘workrelated’
and ‘downward’ workplace bullying were among the
most frequently encountered types. Our findings reveal that
“Workplace Bullying Scale - Turkey” is a valid and reliable
scale for measuring workplace bullying and the findings
support the use of the scale in future researches.

Anahtar Kelimeler

İşyerinde Psikolojik Taciz, Türkiye, Ölçek Geliştirme Workplace Bullying, Mobbing, Turkey, Scale Development.