BIST GIDA VE İÇECEK SEKTÖRÜNDE YER ALAN İŞLETMELERDE MALİYET YAPIŞKANLIĞININ ANALİZİ

Yıl 2024, Cilt: 19 Sayı: 61, 146 - 163, 26.01.2024

Levent Polat Sezin Açık Taşar

https://doi.org/10.14783/maruoneri.1409960

Öz

Bu çalışmada Borsa Istanbul (BIST) Gıda, İçecek endeksinde yer alan işletmeler üzerinde maliyet yapışkanlığının olup olmadığı 2005-2022 yılları arasında panel veri yöntemine göre analiz edilmiştir. Maliyet yapışkanlığını test etmek için sırasıyla, satışların maliyeti ile satış gelirleri ve satış ve genel yönetim giderleri ile satış gelirleri arasındaki ilişki test edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre, satış gelirleri ile satışların maliyeti arasında asimetrik bir ilişki olduğu bulunmuş ancak bu ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı tespit edilmiştir. Satış gelirleri ile satış ve genel yönetim giderleri arasında ise, istatistiki olarak anlamlı ve asimetrik bir ilişki olduğu gözlemlenmiştir. Bu çalışmanın bulguları maliyetlerin asimetrik davrandığını savunan maliyet yapışkanlığı teorisini destekleyici kanıtlar sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Maliyet Yapışkanlığı, Asimetrik Maliyet Davranışı, Panel Veri Analizi

COST STICKINESS ANALYSIS IN BIST FOOD AND BEVERAGE INDUSTRY

Öz

In this study, the panel data method was used to examine whether there is cost stickiness among the companies included in the Borsa Istanbul (BIST) Food and Beverage Index between 2005 and 2022. To test cost stickiness, the relationship between cost of sales and sales revenues and between selling and general administrative expenses and sales revenues was tested, respectively. According to the analysis results, it was found that there was an asymmetric relationship between sales revenues and cost of sales, but this relationship was not statistically significant. A statistically significant and asymmetric relationship has been observed between sales revenues and selling and general administrative expenses. The findings of this study provide supporting evidence for the cost stickiness theory, which argues that costs behave asymmetrically.

Anahtar Kelimeler

Cost Stickiness, Asymmetrics Cost Behavior, Panel Data Analysis

Kaynakça

• Anderson, M., Banker, R., & Janakiraman, S. (2003). Are selling, general and administrative costs sticky?. Journal of Accounting Research, 41(1), 47-63.
• Balakrishnan, R., Peterson, M., & Soderstrom, N. (2004). Does capacity utilization affect the “stickiness” of cost? Journal of Accounting Auditing and Finance 19(3):283-299.
• Balakrishnan, R., & Gruca, T. (2008). Cost stickiness and core competency: A note. Contemporary Accounting Research, 25(4), 993-1006.
• Baltagi, B. H. (2021). Econometric Analysis of Panel Data. Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-030-53953-5
• Banker, R.D., Byzalov, D., & Plehn-Dujowich, J. M. (2014). Demand uncertainty and cost behavior. The Accounting Review, 89(3), 839-865.
• Banker, R. D., Basu, S., Byzalov, D., & Chen, J. Y. S. (2016). The confounding effect of cost stickiness on conservatism estimates. Journal of Accounting and Economics, 61(1), 203-220.
• Baumgarten, D., Bonenkamp, U., & Homburg, C. (2010). The information content of the SG&A ratio. Journal of Management Accounting Research, 22, 1-22.
• Bengü, H., & Fidancan, C. (2020). BIST Kimya ve Metal Ana Sanayi sektörlerindeki imalat işletmelerinde maliyet yapışkanlığının test edilmesine ilişkin bir uygulama. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 331-342.
• Bengü, H., & Fidancan, C. (2022). İmalat işletmelerinde maliyet yapışkanlığının karşılaştırılması: Türkiye, Endonezya ve Meksika örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 386-398.
• Bond, S. R. (2002). Dynamic panel data models: A guide to micro data methods and practice. Portuguese Economic Journal, 1(2), 141-162.
• Bugeja, M., Lu, M., & Shan, Y. (2015). Cost stickness in Australia: Characteristics and determinants. Australian Accounting Review, 25(3), 248-261.
• Calleja, K., Steliaros, M., & Thomas, D. (2006). A note on cost stickness: Some international comparisons. Management Accounting Research, 17, 127-140.
• Chen, C., Lu, H., & Sougiannis, T. (2012). The agency problem, corporate governance, and the asymmetrical behavior of selling, general, and administrative costs. Contemporary Accounting Research, 29(1), 252-282.
• Cooper, R., & Kaplan, R. S. (1992). Activity-based systems: Measuring the costs of resource usage. Accounting Horizon,. 6(3), 1-13.
• Costa, M. D., & Habib, A. (2023). Cost stickiness and firm value. Journal of Management Control, 34, 235-273.
• Crosson, S.V., & Needles, B. E. (2010). Managerial Accounting (9th Edt.) USA: South-Western Cengage Learning.
• Çelik, M., & Kök, D. (2013). Türkiye’de maliyet yapışkanlığının geçerliliği: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) örneğinde panel veri analizi. Business and Economics Research Journal. 4(4), 37-48.
• Erdoğan, M., Demirgubuz, M. Ö., Erdoğan, E.O., & Ömürbek, V. (2019). BİST’te sektörler itibariyle maliyet yapışkanlığının panel veri analizi ile incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 10(24), 264-274.
• Fidancan, C. (2022). İmalat işletmelerinde maliyet yapışkanlığı analizi: Ülkeler arası bir karşılaştırma. (Doktora Tezi). Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde
• Gökbulut, İ. (2013). Maliyet yönetim ve düşürme teknikleri. Somut Strateji ve Danışmanlık, Eğitim, Girişimci İşadamları Derneği.
• Guenther, T. W., Riehl, A., & Rößler, R. (2014). Cost stickiness: State of the art of research and implications . Journal of Management Control, 24, 301-318.
• Günay, F. (2019). Maliyet yapışkanlığı davranışı ve pay getirisine etkisi: Turizm alt sektörlerinde uluslararası bir karşılaştırma (Doktora Tezi). Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin
• Hacıhasanoğlu, T., & Dalkılıç, E. (2018). Maliyet yapışkanlığı hipotezinin BİST İmalat sektörü kapsamında test edilmesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 1802-1808.
• Hoffmann, K. (2017). Cost behavior: An empirical analysis of determinants and consequences of asymmetries, PhD Series, No. 6.2017, ISBN 9788793483859, Copenhagen Business School (CBS), Frederiksberg, https://hdl.handle.net/10398/9449
• Horasan, E., Ağ, A., & Yılmaz, T. (2020). BİST İmalat sektöründe yer alan işletmelerde maliyet yapışkanlığının incelenmesi. Maliye ve Finans Yazıları, 113, 185-206.
• Hu, Y., & Izumida, S. (2008). Ownership concentration and corporate performance: A casual analysis with Japanese panel data. Corporate Governance: An International Review, 16(4), 342-358.
• Kaçar, H., & Demirci, Ş.D. (2022). BİST Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı sektörü itibariyla maliyet yapışkanlığının panel veri analizi ile test edilmesi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 76-98.
• Karabayır, M. E. (2019). Maliyet yapışkanlığının yeniden gözden geçirilmesi: Borsa İstanbul imalat sanayi örneği. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 12(2), 317-330.
• Karadeniz, E., Günay, F., & Koşan, L. (2019). Analysis of cost stickiness in publicly traded lodging companies. Journal of Tourism Theory and Research, 5(2), 171-181.
• Kayıhan, B., & Kara, N., (2021), “Maliyet Yapışkanlığı ve Muhafazakar Muhasebe İlişkisi: Bist Gıda, İçecek ve Tütün Sektöründeki İmalat İşletmelerinde Bir Uygulama”, Maliyet ve Yönetim Muhasebesinde Seçme Konular, s.119-136, Ed: Can, A.V., Küçüker, M., Gazi Kitabevi; Ankara.
• Kokotakis, V., Mantalis, G., Garefalakis, A., Zanidakis, N., & Galifianakis, G. (2013). The sticky cost on Greek food, beverages and tobacco limited companies. International Journal of Economics & Business Administration, 1(2), 49-58.
• Lev, B., & Thiagarajan, R. (1993). Fundamental information analysis. Journal of Accounting Research, 31(2), 190-215. Mahdavinia, M., & Zolfaghari, M. (2017). Effect of intensity of cost stickiness on stock price volatility as the role of accounting conservatism. Revista Publicando. 4 13(2), 1029-1043.
• Noreen, E. (1991). Conditions under which activity-based cost systems provide relevant costs. Journal of Management Accounting Research, 3(4), 159-168.
• Noreen, E., & Soderstrom, N. (1997). The accuracy of proportional cost models: Evidence from hospital service departments. Review of Accounting Studies, 2, 89-114.
• Öztürk, E., & Zeren, F. (2016). Maliyet yapışkanlığının geçerliliğinin test edilmesi: Borsa İstanbul örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 31-42.
• Pervan, M., & Pervan, I. (2012). Sticky costs: evidence from Croatian food and beverage industry. International Journal of Mathematical Models and Methods in Applied Sciences, 8(6), 963-970.
• Porporato, M. & Werbin, E. (2010). Active cost management in banks: Evidence of sticky costs in Argentina, Brazil and Canada. Management Accounting Section, 1-24.
• Stock, J. H., & Watson, M. W. (2015). Introduction to econometrics (Third edition update). Pearson.
• Ürgüp, S. E. (2022). Maliyet yapışkanlığı teorisinin test edilmesi: BIST Kimya İlaç Petrol Lastik ve Plastik Ürünler sektörü örneği. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 7(2), 442-456.
• Zulfiati, L., Gusliana, R., & Nuridah, S. (2019). Cost stickiness: Behaviors and factors. Advances in Economics, Business and Management Research, 127, 143-145.